TOBİT’İN KİTABI

ALİ BEY’in 1664-’65 ORİJİNAL OSMANLICA ÇEVİRİSİ REVİZYONU

1.Bölüm: Yaşlı Tobias'ın Allah'tan korkusu.
1*Naftali oymağı’ndan Aseol soyu Gabael, Ananiyal, Adl ve Tobiyal oğlu Tobit’in(1) serüveni. 2*Şalmaneser(2) adındaki Asur’lu kralın egemenliğinde, Aser’in üst yanında olan Celile vilayetinin, Naftali adındaki şehrin sağında olan Tisbe kasabasında tutsaktı. 3*Ben Tobit, tüm yaşamımda din yolunda yürüdüm. Benim Asur ülkesinde olan, Ninova şehrine gelen kardeşlerime ve akrabalarıma çok sadakalar verdim. 4*Ben vatanım İsrail vilayetinde gençecik iken; benim baba oymağım Naftali, şu kutsal Kudüs’ün evinden ayrılmıştı. Orada tüm oymaklar kurban kesmek için İsrail’in oymaklarından seçildiler. Orada yüce Tanrı’nın tapınağı dünyanın tüm asırları için bina olunup kutsanmıştı. 5*Bu sırada döneklik eden oymaklar, ineğe ve Baal putuna kurban kesiyorlardı. Benim baba evi olan Naftali de böyle yapıyordu. 6*Yalnız ben tüm İsrail’e sonsuza dek kesin emrolunan yasa ve kurallar gereğince, sık sık Kutsal Kudüs’e bayrama gidiyor; ilk ürünlerin, hayvanların ondalığını ve ilk yünlerini götürürdüm. Onları Mezbah yanında, Harun oğullarından olan imamlara veriyordum. 7*Kutsal Kudüs’te hizmet eden Harun oğullarına tüm hayvanların ilk ondalıklarını vererek, ikinci ondalıklarını da satıyordum. Her yıl Kutsal Kudüs’e geldiğimde böyle harcıyordum. 8*Üçüncü ondalıkları ise babamın anası Debora bana vasiyet ettiği gibi gerekli olanlara veriyordum. Çünkü babamdan öksüz kalmıştım. 9* Yiğit bir kişi olduğumda babamızın soyundan Anna’yı eş olarak aldım ve ondan Tobiya doğdu. 10*Ben Ninova’da tutsak olduğumda tüm kardeşlerim ve akrabalarım putperestlerin ekmeklerini yiyorlardı. 11*Ben ise: “Yemiyeceğim!” diyerek kendimi çok sakınıyordum. 12*Çünkü tüm yüreğimle Tanrı’yı anıyordum. 13*Yüce Allah da beni Şalmaneser’in yanında kabul edip beğendirdi ve onun kahyası oldum. 14*Ondan sonra Med vilayetine gittiğimde orada Med’in Ragi adlı şehrinde Gabriya’nın kardeşi Gabael’e on yün para emanet verdim. 15*Şalmaneser öldüğünde oğlu Sanharib onun yerine kral oldu. 16*Ve umudu karışık olduğundan artık Med ülkesine gitmedim. 17*Öyle ki, Şalmaneser’in zamanında kardeşlerime çok sadakalar verdim. 18*Aç olanlara kendi ekmeğimden, çıplaklara giysilerimden veriyordum. 19*Vilayetliler- imden birisini ölmüş ve Ninova burçlarına yanına terkedilmiş gördüğüm zaman gömdürüyordum. 20*Ondan sonra kral, Yahuda vilayetinden kaçıp geldiği zaman bir kimseyi öldürdüğünde onu gizlice gömdürüyordum. Çünkü öfkesinden çoğunu öldürüyordu. 21*Kral onların cesetlerini arıyor; ama bir türlü bulamıyordu. 22*Bu yüzden gizlendim ve duyduğuma göre beni de öldürmek için arıyorlardı. Ben de korkudan kendimi bir yere attım. 23*Tüm mallarım çapul oldu; bana karım, Anna ve oğlum Tobiya’dan başka bir şey kalmadı. 24*Bu kez elli beş gün geçmeden onu kendisinin iki oğlu öldürdü ve Ararat(3) dağlarına kaçtılar. Oğlu Sarehaddon onun yerine kral oldu. 25*Önceki kardeşim Anael oğlu Ahiyahir’i tüm babasının hesapları ve kendi gelirlerinin yönetimi üzerine atadı. 26*Ahiyahir benim için rica etti de Ninova’ya döndüm. Bu sırada Ahiyahir saki, mühürdar, defterdar ve muhasebeci olduğundan; 27*Sarehaddon o kardeşimin oğlunu kendine vezir yaptı. 28*Ben de evime döndüğüm zaman, bana eşim Anna ve oğlum Tobiya tekrar verildi.
(1)Neh.13/4, Zek.6/4, (2)II.Krl.18/9, (3)BakTek.8/4, H.Krl.19/37(Esar Haddon olarak geçiyor).

2.Bölüm: Tobias'ın kör olması ve onun dostlarıyla karısına Allah'a güvendiğini söylemesi.
1*Bu kez ellinci günün bayramında ki, yedi haftanın kutsal bayramıdır. Bana güzel bir yemek hazırladılar ve yemeye sofraya oturdum. 2*Yemek gözüme çok geldi ve oğluma dedim ki: Git! Eğer Allah’ı anan yoksul bir kardeşimi görürsen getir. İşte seni bekliyorum. 3*O da bana dönüp şöyle dedi: - Ey babam! Bizlerden birini boğdular da onu sokağa bıraktılar. 4*O anda ben yemeği tatmadan dışarıya sıçradım ve o cesedi bir eve güneş batana dek götürdüm. 5*Sonra dönüp yıkandım da yemeğimi yasla yedim. 6*Amos’un peygamberliğine göre ki “Bayramınız(l) yasa ve şölenleriniz acıya dönsün” demişti. İşte bunu anımsayarak ağladım. 7*Ondan sonra güneş batınca gidip bir çukur yaptırdım ve onu gömdürdüm. 8*Komşular benimle alay ederek şöyle dediler: Bu kişi bu iş için öldürülmekten korkmuyor mu? Biraz önce kaçak biriydi, şimdi ise suçluları gömüyor. 9*Ben o gecede, kapı önünün duvarı yanında yattım. Çünkü kirliydim ve yüzüm açık iken o duvarda serçe kuşlarının var olduğunu bilmedim. 10*Gözlerim açık olduğundan, serçe kuşları gözlerimin içini sıcak dışkılarıyla pislediler ve gözlerimde ak perdeler çıktı. 11*Doktorlara gittim ama bana bir türlü çare bulamadılar. 12*Bu sırada Ahiyar beni, ben tâ Elima’ya gidene dek besliyordu. 13*Eşim Anna ise kadınların hareminde yün işi dokuyor ve onları ağalara gönderiyordu. 14*Onlar da karıma kendi ücretini veriyordu. Ama bir gün bir oğlak fazladan vermişlerdi. 15*Ve bana eve geldiği zaman oğlak melemeğe başladı. 16*Ben de: - Bu oğlak(2) kimdendir? Sakın çalıntı olmasın! Git onu sahibine ver; çünkü çalıntı şeyi yemek iyi değildir, dedim. 17* Ama o bana: - Bu bana kazancımın dışında armağan edildi, dedi. Ben ise inanmadım: -Onu sahiplerine ver, dedim. Çünkü ondan utanç duyup kızarıyordum. 18*O da bana: - Nerde kaldı senin sadakaların ve iyiliklerin; nerdedir? İşte sende olan hep görünüyor.
(1)Bak Amos’un Kit.8/10, (2)Tek.27/9.
3.Bölüm: Tobias'ın Ninova'da yaptığı dua ve Ekbetan'da olan hasta Sara.
1*Ben de üzülerek ağladım ve bıkkınlıkla şöyle dua ettim: 2*Ya Rabbi! Sen tüm işlerinde dürüstsün, tüm yolların bağışlayıcılıkla dolu olan gerçek yollardır ve sonsuza dek gerçek adaletle yargılıyorsun. 3*Beni an ve bana bak..! Benden öç alma. Şu benim ve atalarımın ki, buyruklarına asi olup önünde günah etmişlerdi. 4*Sen bizi bunun için çapula, tutsaklığa ve aralarında utanç olduğumuz bu insanların arasına eğlence yapmaya dağıttın. 5*Senin yargıların büyük ve gerçektir. Benim ve atalarımın günahlarına göre bana davran. Çünkü senin buyruklarına uymadık ve gerçekliğine göre önünde sağlam durmadık. 6*Şimdi bana nasıl görüyorsan öyle buyur. Emret ki, canım benden alınsın ve beni yeniden toprağa döndürsün. Çünkü bana dirilmektense ölmek daha iyidir. Birçok yalanların yüzümüze vurulduğunu duydum ve çok kederlendim. Buyur ki, bu işkenceden kurtulup sonsuz yere gideyim. Benden yüzünü çevirme ya Rab! 7*Hemen o gün, Raguel kızı Sara, Med ülkesinin Ekbetan adlı şehrinde babasının cariyelerinden utandırıldı. 8*Çünkü yedi kocaya verilmişti; ama o kötü Asmedov adındaki cin, onları onunla yatmadan önce öldürüyordu. 9*Onlar ona: - Kocalarını boğduğunu bilmez misin? İşte senin yedi kocan vardı; ama onlardan birisinin adıyla bile anılmadın. 10*Niçin bizi onlardan ötürü sıkıntıya sokuyorsun? Öldülerse sen de onlar ile git de senden oğul ve kız görmeyelim. 11*O da bu sözleri duyunca çok üzüldü. O denli çok üzgündü ki kendini boğmak bile istedi. Sonunda dedi ki: - Ben babamın biricik kızıyım. Böyle yaparsam ona yazık olur ve yaşlılığında onu acıyla mezara götürmüş olurum. 12*Ondan sonra pencere(1) kenarında dua ederek şöyle söyledi: - Ey Tanrım Rabb! Sen ne kutsalsın. Senin görkemli adın sonsuza dek kutsallansın, yücelensin ve işlerin seni her an bereketle ansın. 13*Şimdi ya Rabbi! Gözlerimi, yüzümü sana karşı döndürüyor ve diyorum ki, beni bu yerden bırak da artık utanç duymayayım. 14*Ya Rabbi! Sen biliyorsun ki, insanın her günahından temizim ve tutsak olduğum vilayette adımı, hem babanın adını rezil etmedim. 15*Ben babamın biricik kızıyım; onun bir oğlu yok ki, mirasçısı olsun. Ne bir yakınım ve ne de bir kimsenin oğlu var ki, ben kendimi ona eş olmak için saklayım. 16*Yedi kocam da öldü; yaşamak bana neye yarar? 17*Eğer beni öldürtmek istemezsen hiç olmazsa bana azıcık bak ve acı. Emret ki, artık ayıbı duymayayım. 18*İkisinin duaları da yüce Allah’ın görkeminin önünde kabul edildi. 19*Ve Rafael ikisine de şifa vermek için gönderildi. Tobiya’nın gözlerinden ak perdeleri silmek ve o kötü Azmodius(*) adındaki cini bağlayıp Ragoel kızı Sara’yı, Tobit oğlu Tobiya’ya eş olarak vermek için. Çünkü onunla evlenmesi miras(2) hakkı olarak Tobiya’ya düşerdi. 20*Hemen o anda Tobit dönüp kendi evine girdi; Raguel kızı Sara da kendi odasından indi.

1)Bak Dan.6/10, (*)Asmodeus: Bazı rivayetlerde baş melek Mikael’in Süleyman’a bir yüzük verdiği ve bu yüzük sayesinde Süleyman’ın Asmodeus ve cinlerini emri altına aldığı, hattâ Tapınağın yapımında bile çalıştırdığını; ama sonra bir şekilde Asmoday’ın bu yüzüğü ele geçirerek denize attığı ve serbest kaldığı anlatılıyor. Bu rivayet aynen Dabbet-ül Arz’a atfedilerek onun kıyamet zamanında bu yüzüğü ve Hz. Musa’nın asasını ele geçirerek büyük güç kazanacağı şeklinde rivayet ediliyor, (2)Say. 36.Bölümü oku.

4.Bölüm: Tobias'ın oğlundan son dileği.
1*O gün Med ülkesininin Ragi adındaki şehrinde Tobit; Gabael’e emanet verilen paraları anımsadı. 2*Ve kendi kendine dedi ki: - Ben ölmek istedim! Neden oğlum Tobiya’yı çağırmayım ki ölmeden önce o paranın durumunu bildirmeyim? 3*Böylece onu çağırarak dedi ki: - Ey oğlum! Ben ölürsem, beni göm ve anneni dışlama. Tüm yaşamın boyunca onu gözet, her dilediğini yap ve onu kederlendirme. 4*Sen onun karnındayken, onun ne denli sıkıntılar çektiğini unutma. 5*O öldüğü zaman onu benim yanımda mezara göm. 6*Ey oğul! Tüm günlerde Tanrımız yüce Rabbi an, günah etme, buyruklarını bırakma ve tüm yaşamında doğru ol; sapkınların yollarında durma. Çünkü eğer iyi işler yaparsan; iyi iş yapanlar gibi mesut olursun. 7*Malından sadakalar ver. Bunu yaparken küçümseme ve bir yoksuldan yüzünü çevirme ki, Rabbin yüzü de senden çevrilmesin. 8*Ne denli malın çok olursa o denli sadaka ver. 9*Eğer malın az olursa aza göre sadaka vermeye çekinme. 10*Çünkü kendine zorunluluk günü için, iyi bir hazine saklamış olursun. 11*Çünkü sadaka ölümden kurtarır ve karanlığa girmeye bırakmaz. 12*Sadaka ‘Yüce Egemen’ Rabbin önünde sunulan iyi bir kurban gibidir ki, onu yapanlara oluyor. 13*Ey oğul her zinadan sakın! Önce babalarının soyundan kendine eş al ve babanın soyundan olmayan yabancı kadını alma. 14*Çünkü biz peygamber oğullarıyız: Nuh, İbrahim, İshak ve Yakup eskiden beri babalarımızdır. 15*Hiç unutma ey oğul! Bunların tümü kendi akrabalarından eşler aldığından soyları kutsal kaldı ve onların nesili soyu dünyayı miras alacaklardır. 16*Evet şimdi ey oğul! Kardeşlerini sev. Onlardan eş almamak için; kardeşlerinden ve milletinin soyundan olan kızlardan birini bile yüreğinde küçümseme. 17*Çünkü kibirlenmede ölüm ve büyük yıkım var. 18*Ve gurur eksiklik ile eziklik getirir. Çünkü ‘tepeden bakmak’ açlığın(+) anasıdır. 19*Sana iş yapanın ücreti yanında gecikmesin; illa onu o saatte ver. Eğer sen de Rabbe hizmet edersen sana da emeğin verilsin. 20*Ey oğul! Tüm işlerinde kendini sakın ve tüm tanışıklarına edepli ol. 21*İstemediğin şeyi kimseye yapma, sarhoş oluncaya dek şarap içme ve sarhoşluk sana yoldaş olmasın. 22*Aç olana ekmeğinden, çıplak olana giysilerinden ver; ve tüm artığından sadakalar ver. Bunu yaparken gözün küçümsemesin. 23*Ekmeklerini iyilerin mezarları üstüne bırak; ama onları günahkârlara verme. 24*Her akıllı kişiden öğüt al ve yararlı öğüdü küçümseme.
(+): “Tafra” açlığın anasıdır. Burada kastedilen şey ‘manevi açlık’.
25*Her zaman, yüce Rabbi kutsallıkla an. Tüm işlerinin doğruluğunu ve tasarılarının rast gitmesini dile. 26*Çünkü hiçbir insan kendi kendinden ne olacağını bilmez. İlla yüce Rab kendisi her iyiliği yapar ve dilediğini de bildiği gibi alçaklar. 27*Şimdi ey oğlum! Vasiyetimi iyi dinle ki, yüreğinden hiç çıkmasın. 28*Sana söylemek istediğim: Ben Med vilayetinde Ragi adındaki şehirde Gabriya oğlu Gabael’e on yük gümüş para emanet verdim. 29*Ey oğul! Yoksul olduğumuz için korkma. Eğer Allah’tan korkup her günahtan çekinirsen ve O’nun beğendiğini yapacak olursan; sana o kadar mal yeter.
5.Bölüm: Genç Tobit'in meleği yoldaş edinerek Med ülkesine gitmesi.
1*Tobiya da şöyle yanıt verdi: - Ey babam! Ne dersen yaparım. 2*Ama o gümüş parayı nasıl alacağım? Çünkü ben o adamı tanımıyorum. 3*O da ona bir senet verip dedi ki: 4*- Ben henüz sağken bir adam bul. O sana yoldaş olsun ve ben ona emeğini vereyim. Birlikte gidip o gümüş paraları alasınız. 5*O da bir adam aramaya çıktı ve Rafael’i buldu. O bir melekti. Ama o, onun bir melek olduğunu bilmedi. 6*Ona şöyle dedi : - Med vilayetinde, Ragi adındaki şehre benimle gidebilir misin ve o yerleri biliyor musun? 7*Melek de ona: - Ne olacak? Seninle gideyim. Daha önce kardeşimiz Gabael’in evinde konakladım. 8*Tobiya da ona dedi ki: - Bekle beni de babama bildireyim. O da ona: - Git; ama gecikme, dedi. 9*O da babasına gidip: - İşte benimle gelecek olan adamı buldum, dedi. Babası da: - Onu bana getir ki kimlerden olduğunu ve seninle gitmek için güvenilir biri olduğunu bileyim, dedi. 10*O da onu çağırdı ve o da gelerek birbirleriyle selamlaştılar. 11*Tobit ona: - Ey kardeş kimlerdensin ve atalarının soyu ne; bana söyleyiver, dedi. 12*O da ona: - Sen soyumu ve baba ocağımı mı; yoksa oğlun için parayla yolculuk edecek olan adamı mı soruyorsun? 13*Tobit de ona: - Ey kardeş! Ben senin soyunu ve adını öğrenmek istiyorum, dedi. 14*O da: - Ben kardeşin büyük Ananiya’nın kuşağından olan Azarya’yım, dedi. 15*Tobit de: - Hoş geldin kardeş. Sana aslını ve soyunu sorduğum için de sakın gücenme, dedi. 16*Evet sen o cömert ve iyi soydan olan kardeşimsin. Çünkü ben büyük Samiya’nın çocukları olan Ananiya ve Yonatan’ı biliyorum. 17*Biz Kutsal Kudüs’e hayvanların ilk ürünlerini ve ondalıklarını götürmeye gidiyorduk. 18*Onlar kardeşlerimizin gölgesi altında, gerçek dinlerinden sapmadılar. Sen büyük bir soydansın ey kardeş! 19*Ama sana ne ücret verilmesi gerektiğini bilmiyorum, dedi. Sana oğluma olduğu gibi günlük birer dirhem yetiyor mu? Sonunda esenlikle döndüğünüzde sizin için daha çok vereceğim, diyerek anlaştılar. 20*Sonra da Tobiya’ya dedi ki: -Yola çıkmaya hazırlan; yolunuz açık olsun. 21*Oğlu da yol için gerekli olan yolluklarını hazırladı. Babası da ona: - Bu adamla git ki göklerde olan Allah yolunuzu açsın ve Allah’ın meleği yanında olsun, dedi. 22*Böylece ikisi de gitmek için ayrıldılar; oğlanın köpeği de onlarla gitti. 23*Tobiya’nın annesi Anna ise ağladı ve Tobit’e dedi ki: - Oğlumuzu ne diye gönderiyorsun? Önümüzde bizi gözetecek, ellerimizin değneği o değil midir? 24*Keşke Allah verseydi de para parayı tutmasaydı; ama oğlumuzun yoluna süprüntü olsaydı; 25*Çünkü yüce Allah’ın verdiği yetinme gücü bize yeterli. 26*Ama Tobit ona: - Ey kızkardeşim! Üzülme. Onlar sağ ve esenlikle döneceklerdir, gözlerin onu görecektir, dedi. 27*Çünkü iyi bir melek onunla gidecek ve onun yolunu açacaktır. Böylece o esenlikle dönecek; dedikten sonra o da ağlamayı kesti.

6.Bölüm: Tobit'in Diçle'den acayip bir balık yakalaması.
1*Onlar yola çıkıp akşam olunca Diçle nehrine geldiler ve orada konakladılar. 2*Oğlan yıkanmaya indiğinde, nehirden dışarıya bir balık çıktı ki onu yutmak istedi. 3*Ama melek ona: - Tut şu balığı! Dedi. 4*Oğlan da balığı tutarak onu karaya attı. 5*Melek ona: - Balığı yar, kalbiyle ciğerini ve ödünü alarak onları güzelce sakla, dedi. 6*Oğlan da meleğin ona dediği gibi yaptı. Ondan sonra balığı kızartarak yediler. 7*İkisi de git gide Ekbetana’ya yaklaştılar. 8*Oğlan meleğe dedi ki: - Ey Azarya kardeş! Bu balığın kalbi, ciğeri ve ödü neye yarar? 9*O da ona: - Bir cin veya kötü bir ruh bir kimseye sıkıntı verse; bu kalp ve bu ciğer o erkeğe veya kadına tütsülense, artık sıkıntı çekmez. 10*Öd ise gözlerinde perdeler olanın gözlerine sürülse o iyileşir. 11*Ekbetan’a çok yaklaştıklarında melek ona dedi ki: - Ey kardeş bu gün akrabalarından olan olan Raguel’de konaklayacağız. 12*Onun Sara adında bir kızı var. Ben ona, onu sana vermesi için söyleyeceğim. 13*Çünkü bu kız sana düşüyor. Böylece sen de miras hakkını nikâhlanarak almış olursun. Onun akrabalarından bir tek sen kaldın; kız da güzel ve usludur. 14*Sen şimdi ses çıkarma ki, ben onun babasına söyleyeyim. Ragi’den döndüğümüzde düğününüzü yaparız. 15*Ben biliyorum ki, Raguel, Musa’nın Tevrat’ına göre onu vermek isterse, senden başkasına veremez. Çünkü onun mirası başkalarından daha çok sana düşer. 16*O zaman oğlan meleğe: - Ey Azarya kardeş! Ben işittim ki bu kız yedi kocaya verildiydi. Ama hepsi gerdeğe girdiklerinde ölmüşler, dedi. 17*Ben ise babamın biricik oğulcuğuyum ve korkarım ki, ben de gerdeğe girip öncekiler gibi ölmeyeyim. Çünkü onu, başkalarına zararı dokunmayan; ama ona yakın olanlara zarar veren bir cin seviyor. 18*Ama ben ölmekten, annemin, babamın benim yüzümden tüm yaşamını acıyla geçirip mezara gitmelerinden korkarım. Çünkü onların başka oğlu yok ki, onları gömsün. 19*Âmmâ melek oga dedi ki, neslimden ‘avrat alasın diye babanıg sağa verdiği öğütler hâtırında değiller midir? 19*Melek de ona: - Soyundan evlenmen için, babanın sana verdiği öğütleri unuttun mu? Dedi. 20*Şimdi ey kardeş! Beni dinle. O senin eşin olacaktır. Çünkü bu gece sana eşliğe verilecektir. Cini sorarsan, kaygılanma. 21*Gerdeğe girdiğinde buhur için kor al. Üstüne balığın kalbinden ve ciğerinden alarak tütsü yap. 22*Cin onu kokladığı gibi kaçsın ve bir daha da dönmesin. 23*Sen ona yakın olacağın yerde birlikte kalın ve esirgeyen Allah’a kurtarması için yakarın ki O da sizi kendi acımasıyla kurtarsın. 24*Korkmayın! Çünkü o sana önceden hazırlanmıştır. Sen onu kurtar, o da seninle gelsin. Ben ümit ediyorum ki ondan çocuklarınız olacaktır. 25*Tobiya da bu şeyleri duyduktan sonra o kızı sevdi ve gönlü ona pek tutuldu.
7.Bölüm: Genç Tobit, Sara'yı kendine eş olarak alıyor.
1*Ondan sonra Ekbetan’a geçtiler ve Raguel’in evine geldiklerinde Sara onlara doğru gelip selam verdi. Onlar da ona: - Selam olsun, dediler. 2*Onları eve götürdü ve Ragoel de kendi eşi Adna’ya: - Bu oğlan akrabalarımdan Tobias’a ne çok benziyor, dedi. 3*Raguel de ona şunu sordu: - Ey! Kardeşlerim nerdesiniz? Onlar da: Biz Ninova’da tutsak olan ‘Naftali Oğulları’ndanız, dediler. 4*O da onlara: - Kardeşimiz Tobit’ı biliyor musunuz? Onlar da: - Evet biliyoruz, dediler. 5*O da onlara: - İyi ve sağlıklı mıdır? Dedi. Onlar da ona: - Evet sağ ve iyidir, dediler. Tobit de: - O benim babamdır, dedi. 6*O zaman Raguel onun boynuna sarıldı, onu öptü ve ağladı. 7*Ondan sonra ona iyilik dileyerek: - Ey! Benim temiz takvalı Tobit’imin oğlu, dedi. 8*Ondan sonra Tobit’in kör olduğunu duyunca acı çekip ağladı. 9*Karısı Adna da kızı Sara’yla ağladı. 10*Ondan sonra onları tüm yürekten ağırladılar ve onlar için bir koç keserek önlerine bolca yemek koydular. 11*Tobit Rafael’e: - Ey! Azarya kardeş. Yolda ne dediysen bana söyle ki işimizi bitirelim. 12*O da Raguel’e bu öyküyü aktardı. Raguel de Tobit’e: - Ye, iç, sevin! Kızımla evlenmek sana düşüyor, dedi. 13*Lakin sana doğru söyleyeceğim. Ben onu yedi kocaya vermiştim. Ama gerdeğe girdikleri gibi o gece ölüyorlardı. 14*Oysa sen şimdi seviçli ol, üzülme. Ama Tobit dedi ki: - Siz onu buraya getirmeden ve benimle evlendirmeden hiç bir şey yemeyeceğim. 15*Raguel de: - Şimdilik onu ‘Tevrat’ta emredildiği gibi al. Sen onun o da senin yakın akrabandır. 16*Çok esirgeyen Allah, sizin bahtınızı açsın. 17*Ondan sonra kızı Sara’yı çağırdı, o da babasına geldi. 18*Onu elinden tutarak Tobit’e eşi olması için verdi ve dedi ki: - İşte Musa’nın Tevrat’ının yasasına göre onu al ve babana götür. Sonra da onlara iyilik diledi. 19*Karısı Adna’yı çağırarak bir kitapçığa onların sözleşme kaydını yazdı, mühürledi ve ondan sonra sofraya oturdular. 20*Raguel eşi Adna’yı çağırarak ona şöyle söyledi: - Ey kızkardeşim! Başka bir oda hazırla ve kızı içine götür, dedi. 21*O da onun dediği gibi yapıp kızı başka bir odaya götürdü. Kızıyla beraber ağlarken kızının gözyaşlarını gördüğünde; 22*Ona dedi ki: - Yüreklen ey kız! Yerlerin ve göklerin Rabbi sana bu usanmışlığın yerine sevinç versin; şimdi yüreklen.
8.Bölüm: Genç Tobit'in evliliği Allah'ın bereketleri ile başlıyor.
1*Ondan sonra akşam yemeğini bitirdiler ve Tobit’i ona götürdüler. 2*O da Rafael’in söylediğini anımsadı ve buhur yakmak için kor aldı. Üstüne balığın kalbini ve ciğerini koyduktan sonra onları tütsüledi. 3*Cin o kokuyu kokladıktan sonra, Mısır’ın üst taraflarına kaçtı ve melek de onu orada bağladı. 4*İkisi de bir yerde kapalı kaldıktan sonra, Tobiya döşek üzerinden kalkıp şöyle söyledi: - Kalk ey kızkardeşim! Dua edelim ki yüce Rab bize acısın, dedi. 5*Tobiya şöyle söyledi: - Ey atalarımızın Allahı! Sen ne yücesin. Senin sonsuza dek kutsal anılan ismin de yücelensin. Gökler ve tüm yaratıkların seni söylesinler. 6*Sen atamız Adem’i yarattın. Ona yardım ve destek olması için eşi Havva anayı verdin. Tüm insanlar da onlardan türedi. 7*Sen: “Adem’in yalnız olması iyi değildir; ona benzer bir dost yaratalım” dedin. 8*Evet ya Rabbi! Şimdi ben bu kızkardeşimi alıyorum. Onu şehveti için değil; ama gerçeklik uğruna. 9*Sen emret ki, ben senin lütfuna erişip bu kız ile yaşlanayım. Sara da böylece: - Amin, dedi. 10*Ondan sonra o gece birlikte yattılar. 11*Ragoel ise kalkıp gitti. Acaba bu da mı öldü? Diye bir çukur kazdı. 12*Eve dönerek karısı Edna’ya: -Cariyelerden birini gönder ki sağ mıdır? Diye baksın, dedi. Çünkü onu kimse bilmeden gömmem gerekiyor. 13*Cariye de kapıyı açarak içeriye girdi ve ikisini de uyuyor buldu. 14*Ondan sonra dışarı çıkarak Raguel’e ve Adna’ya onların sağ olduklarını bildirdi. 15*O zaman Raguel yüce Allah’a şöyle dua etti: - Ya Allah! Sen her temiz ve aziz şeyi kutsal kıl; ne yücesin. Azizlerin ve tüm yaratıkların seni yüceltsinler. Tüm meleklerin ve seçilmişlerin de sana sonsuza dek şükretsinler. 16*Sen ne kutlusun. Çünkü beni sevindirdin ve korktuğum başıma gelmedi. Belki de bize büyük bağışlarından lütfettin. 17*Sen ne kutlusun. Çünkü iki biricik çocuğuma acıdın. Ya Rabbi! Onlara acı, yaşamlarını iyilik, güzellik ve ersirgemenle bitir. 18*Ondan sonra hizmetçilerine çukuru doldurmalarını söyledi. Tobiya ile Sara’ya on dört gün düğün yaptılar. 19*Daha sonra Raguel, Tobiya’ya: - Düğününüzün on dört günü bitmeyinceye kadar size bırakmayacağım! Diye ant içti. 20*Malımın yarısını al ve esenlikle babana git. Ben ve eşim öldüğünde, tüm kalanı sizindir.
9.Bölüm: Gabael borcunu Tobit'e ödemesi ve düğün yapılması.
1*O zaman Tobiya Rafael’i çağırıp ona dedi ki: - Ey Azarya kardeşim! Bir hizmetçiyle iki deve al. 2*Med vilayetinde Ragi isimli şehirde Gabael’e git. Oradan bana o gümüş paraları al ve Gabael’i düğüne getir. Çünkü Raguel’in and içtiğine göre ben buradan ayrılamam. 3*Benim babam günlerini sayıyor. Onun için çok gecikirsem, o büyük yas çekecektir. 4*Böylece Rafael gitti ve Gabael’in evine erişip onu avuttu. 5*O da mühürlü keseleri getirerek ona verdi. 6*Ertesi gün erkenden kalkarak düğüne geldiler ve Tobiya de kendi eşine iyilik diledi.
10.Bölüm: Genç Tobit'in evine dönmesi ve onu beki eyen bakıma gereksinimi olan ailesi.
1*Babası Tobit ise tüm günlerini sayıyordu. 2*Oğlu için belirtmiş olduğu günler geçince; onlar da gelmeyince şöyle dedi: - Acaba bir kusurları mı var? 3*Ya da Gabael mi öldü ki ona gümüş paraları verecek bir kimse kalmamış olsun? 4*Böyle çok sıkıntı çekerdi. Karısı ise ona şöyle söylüyordu: - Oğul öldü; bu yüzden gecikiyor. 5*Ve ona ağlamaya başlayıp şöyle dedi: - Oğlum! Sen gözümün ışığıydın. Gönderdiğime pişman oldum. 6*Tobit de ona: -Sus! Kederlenme. O sağ ve esenliktedir, dedi. 7*O da ona: - Sen sus da beni aldatma; oğlum ölmüştür, dedi. 8*Her gün kentten dışarıya gittikleri yola gidiyor, gündüz yemek yemiyor ve her gece oğlu Tobiya’ya ağlamaktan vazgeçmiyordu. 9*Onun orda kalması; Raguel’in ant içtiği düğünün on dört günü bitinceye dek idi. 10*O zaman Tobiya Raguel’e dedi ki: - Bana izin ver. Çünkü annem ve babam beni görmeyi ummuyorlar. 11*Kaynatası da ona: - Gel yanımda kal. Ben de babana bir adam göndereyim ki, ona senin haberini götürsün, dedi. 12*Ama Tobiya: - Hayır! Ama bana izin ver ki, babama gideyim, dedi. 13*Böylece Raguel kalkıp ona, eşi Sara’yı; malının yarısından köleler, hayvanlar ve gümüş paralar verdi. 14*Onları bereketledikten sonra onları serbest bırakarak şöyle söyledi: - Ey oğullarım! Gök Tanrısı ben ölmeden önce yüzünüzü güldürsün. 15*Ondan sonra da kendi kızına: - Kaynatana ve kaynanana hizmette kusur etme. Artık annenle baban onlardır. Allah versin ki, senin iyi haberlerini duyayım, dedi ve sonra da onları öptü. 16*Adna da Tobiya’ya: - Canım kardeşim. Göklerin Rabbi seni buraya gene getirsin ve kızım Sara’dan çocuk göstersin. Ben de Rabbin önünde sevineyim. 17*Şimdi kızımı sana emanet ediyorum, onu incitme. 18*Ondan sonra Tobiya gitti ve yolunu uğurlayan Allaha hamd etti.
11.Bölüm: Tobit'in ailesinin büyük sevinci ve babasının gözlerinin açılması.
1*Bu kez Raguel’e ve eşi Adna’ya: - Allah’a ısmarladık..! Dedikten sonra, tâ Ninova’ya erişinceye dek kendi yolundan gitti. 2*Rafael Tobit’e: - Ey kardeş! Babanı ne durumda bıraktığını biliyorsun; 3*Gel eşinden ileriye yürüyelim de oda hazırlayalım, dedi. 4*Balığın ödünü eline al, şimdi ileri yürüyelim ve ileri yürüdüler. Köpek de onların ardınca gidiyordu. 5*Bu kez Anna yol üzerinde oturmuş oğlu geliyor mu diye çevreyi gözlüyordu. 6*Gördü ki geliyor; babaya: - İşte oğlun! O bile giden adamla geliyor, dedi. 7*Rafael de Tobit’e: - Ben biliyorum ki babanın gözleri açılacak. 8*Şimdi sen onun gözlerine ödü sür. O yakınca gözlerini oğuştursun ve ak perdeleri düşürsün de seni görsün. 9*Edna ileriye atılarak oğlunun boynuna sarıldı: - Şükür ki seni gördüm ey oğul! Artık şimdi ölsem de gam yemem, diyerek ikisi de ağlaştılar. 10*Tobit kapıya doğru yürürken tökezledi; ama oğlu karşısına koşarak babasını tuttu. 11*O babasının gözlerine ödü sürerek: - Babam seviçli ol! Dedi. 12*Bu kez gözleri yanmaya başlayınca onları ovuşturdu ve gözlerinin kenarlarından ak perdeler koptu. 13*Ondan sonra oğlunu görünce ağlayarak boynuna sarıldı. 14*- Kutsal olasın ya Allah! Adın sonsuza dek kutsansın ve tüm meleklerin kutsal olsunlar. Çünkü beni döğdün ve yine acıdın. Şimdi oğlum Tobiya’yı görüyorum. 15*Oğlu da sevinçle babasına Med ülkesinde başından geçen harika olayı anlattı. 16*Tobit sevinçle gelinini karşılamağa çıktı ve Ninova kapısında yüce Allah’a yakardı. Onun yürüdüğünü görenler gözlerinin açıldığına şaşıp kaldılar. 17*Tobit de yüce Allah’ın ona nasıl acıdığını halka anlatmaya başladı. 18*Ondan sonra Tobit gelini Sara’ya yaklaşarak ona selam verdi: - Hoş geldin kızım. Seni bize getiren ulu Allah yücelensin! Baban ve annen de kutlu olsunlar. 19*Ve Ninova’da olan tüm yakınlarıyla akrabaları arasında büyük sevinç oldu. 20*Ahiyahir ve Tobit’in kardeşinin oğlu Nesba da ona gelip, Tobit’e yedi gün boyunca sevinçle düğün yaptılar.
12.Bölüm: Tobit'in refakatçisi kendisinin ‘Melek Rafael’ olduğunu tanıtması ve ortadan kaybol uşu.
1*Ondan sonra Tobit oğlu Tobiya’yı çağırıp ona: - Seninle giden adama ücretini ve ondan başka bir armağan da ver, dedi. 2*Tobit de: - Ey! Babam ona getirdiğimin yarısını bile versem üzülmem, dedi. 3*Çünkü beni sana esenlikle geri getirdi, karımı kurtardı, paramı taşıdı ve seni iyileştirdi. 4*Yaşlı adamcağız da: - Bu onun alması gereken hakkıdır, dedi. 5*Böylece meleği çağırarak ona: - Tüm getirdiklerinizin yarısını al ve esenlikle git, dedi. 6*O zaman o, onları ıssız bir köşeye çekerek dedi ki: - Yüce Allah’a hamdlerle şükredip bereket dileyin ve size yaptığı tüm bu iyilikleri herkese anlatın. 7*Yüce Allah’ın kutsallığını anmak, ismini yüceltmek ve yaptıklarının kutsallığını bildirmek iyi bir şeydir. O’na hamd ve şükür etmeye ilgisiz kalmayın. 8*Gerçi kralın sırını gizlemek iyi şeydir; ama yüce Allah’ın yollarını bildirmek en büyük şeydir. 9*İyilik edin ki size kötülük dokunmasın. Dua ile oruç hem sadaka ve Allah yolunda yürümek iyi şeylerdir. 10*Az helâl çok haramdan iyidir. 11*Altını hazinede gizlemektense, onu sadaka olarak dağıtmak daha iyidir. 12*Çünkü sa- daka(1) ölümden kurtarır ve her günaha karşı bedeldir. 13*İyiliklerle sevap işleyenler, doyuncaya dek yaşasınlar. 14*Ama günahkârlar kendi yaşamının düşmanıdır. 15*Sizden bir şey saklayamam! Ben size dedim ki, kralın sırrını gizlemek kabul edilebilir; ama yüce Allah’ın işlerini bildirmek en büyük şeydir. 16*Sen, gelinin Sara ile dua ettiğin zaman ben duanızı Kutsal Olan’ın önünde andım. 17*Sen ölüleri gömdüğün sırada, ben senin yanındaydım. Kendi yemeğini bırakıp, bir ölüyü gömmek için gitmeye üşenmediğinde, senin bu iyi işin bana gizli değildi ve ben seninleydim. 18*Yüce Allah, beni sana ve gelinine iyilik yapmak için gönderdi. 19*Ben Rafael(*) şu yedi(2) melekten biriyim. Onlar kutsal kişilerin dualarını yüce Allah’a iletirler ve ‘Kutsal Olan’ın yüceliklerinin önüne gidip gelirler, dedi. 20*O zaman ikisi de şaşırdılar ve korkularından yüzüstü yere uzandılar. 21*O da onlara: -Korkmayın! Çünkü size selamet olsun, dedi. 22*Şimdi yüce Rabbe yalvarın. Çünkü ben kendi isteğimle gelmedim; ama yüce Tanrınız’ın dileği üzerine buraya geldim. Onun için O’ndan sonsuza dek bereket dileyin. 23*Ben sizinle olduğum sırada yemiyor, içmiyordum; ama size böyle görünüyordu. Şimdi Allah’a hamd ederek şükredin. 24*Çünkü ben, beni gönderene uruç(3) edeceğim. Tüm bu olup bitenden bir kitap yazın. 25*Onlar da kalktılar, artık onu göremediler. Yüce Allah’ın büyük, acayip işlerini ve Rabbin meleğinin onlara göründüğünü yazdılar.
(1)Bak Ekl.16/18,(2)Yedi Melekler: Bak Vah.1/20, 12/19, 15/7, 16/1, (Vah.9/11Apolyon veya Abadda, Cebrail Luk. 1/19, Dan. 8/16 ve 9/21, Mikail, Yah. Mek. 9. Ayet, Kerubi Tek.3/24 ve Kerubilerin başına (atfen) İş. 14/12, Serafim İş.6/2, Rafael Tob.3/19, Ve Melek Uriyal ll.Ez.4/1, 'İsrafil’ adı geçmiyor; ama atfen ll.Ez. 5/14 ve 6/23’te “Sur çalınsın” ve Vah.11/15’te aynı şekilde geçiyor. Bak Kur’an El Müminun 101, (3)Bak Yuh.16/28 ile karşılaştır. Bak ‘'Yok edici veya ölüm meleği bak Yer.48/8, (*): Bazı kilise literatüründe baş melek “Erzengel” olarak adlandırılıyor.
13.Bölüm: Tobias'ın Allah'ı yüceltmesi.
1*Tobit de sevinçle bir dua yazdı ve şöyle söyledi: 2*- Sonsuza dek diri Allah kutsansın. O’nun krallığı da uğurlu olsun. 3*Çünkü O döver ama acır da! O mezara götürür ve yine geri getirir. Elinden hiç kimse kurtulamaz. 4*Ey İsrailoğulları! O’na, sizi onların arasına dağıtmış olduğu şu milletler önünde şükredip, övgüyle anın. 5*Orada O’nun yüceliğini anlatın ve O’nu her canlının önünde yüceltin. çünkü Rabbimiz O dur ve yüce Allah, ta kendisi sonsuza dek bizim Babamızdır. 6*O bize yaramazlıklarımız için bela verdi. O bizi onların arasında darmadağın yapmıştır. Yine bize acısın ve bizi bu milletlerin arasından toplasın. 7*Eğer O’na tüm kalbinizden ve tüm canınızdan geri dönerseniz; önünde gerçekten durursunuz. O zaman O da size döner ve sizden yüzünü saklamaz. Sizler de size yaptıklarını görürsünüz. 8*Şimdi O’na tüm ağzınızdan hamd edip şükredin; ‘Her Şeye Gücü Yeten’ yüce Rabten bereket dileyin ve ‘Çağların Efendisi’ni yüceltin. 9*Ben O’na sürgün olduğum bir ülkede övgüyle şükrederim ve O’nun güçlü yüceliğini günahkâr milletine bildiririm. 10*Ey günahkârlar! Tövbe edin ve önünde doğruyu yapın. Kim bilir belki bizden hoşnut olur ve bizi acıyarak kayırır. 11*Ben yüce Allah’ımı yüceltirim; canım dahi ‘Göklerin Egemeni’ni yüceltir ve O’nun yüceliğini sevinç ışıltısıyla bildirecektir. 12*Herkes söylesin ve O’na gerçekten övgüler düzsünler. 13*Ey Yeruşalim şehri! Kutsal O... Seni çocuklarının yaptıkları için cezalandırsın. 14*Rabbe övgüler düzün; çünkü iyidir ve ‘Göklerin Egemeni’nden bereket dileyin ki, O’nun evi(*) sende tekrar sevinçle yapılsın. 15*Senin sürgündeki milletini sende sevindirsin; hem sende sonsuza dek yoksulları sevsin. 16*Yüce Rab - Allah’ın adına çok milletler ıraktan gelsinler. ‘Göksel Egemen’e armağan edilecek hediyeleri ellerinde olacak. 17*Tüm çağların insanları sana hamd etsinler ve sevinçten ilahiler söylesinler. 18*O’nu sevmeyenler lanetlensin ve seni sevenler sonsuza dek kutsansın. 19*Dürüst çocukların için sevinçle coş. Çünkü bir yere toplanıp dürüstlerin Rabbinden bereket dileyeceklerdir. 20*Ne mutlu seni sevenlere! Onlar senin selametinden sevinç duyacaklardır. 21*Ne mutlu senin dövgülerinden yas tutanlara! Çünkü tüm görkemine bakarak sevinecekler ve sonsuza dek mutlu olacaklardır. 22*Canım yüce Allah’tan, O yüce kraldan bereket dilesin. 23*Çünkü kutsal Kudüs yakutla, zümrütten ve burçları değerli taşlardan yapılacaktır. 24*Kuleleri ve mazgalları saf altından olsunlar. 25*Çarşılarının kaldırımları parıldayan sarı yakutlar ve Ofir taşlarıyla döşenecektir. 26*Bütün sokaklarında halk ‘Haleluya..!’ diyerek Rabbe hamt edecek ve bizi yükselten yüce Allah yücelensin diyecektir.
(*): Ağlama duvarının bulunduğu tepede; Hz. Süleyman Tapınağı.
14.Bölüm: Ailesinin ve kendisinin ölümü.
1*Ondan sonra Tobit yüce Allah’a övgüyle şükretmeyi bitirdi. 2*Gözleri görmez olduğunda elli sekiz yaşındaydı ve sekiz yıldan sonra yine gözleri gördü. 3*Sadakalar veriyordu ve yüce Rab - Allah’tan daima korkup O’na övgüyle şükür ediyordu. 4*Bundan sonra çok yaşlandığı günlerde oğlunu ve oğlunun altı oğlunu çağırarak ona: 5*- Ey oğul! Oğullarını al. İşte ben yaşlandım ve çok geçmeden bu dünyadan gideceğim. 6*Ey oğul! Med vilayetine git. Çünkü Yunus peygamberin Ninova için dediği tüm şeyleri kesinlikle biliyorum ve yıkılacağı da bilgim içindedir. 7*Ama Med ülkesi daha uzun yıllar esen kalacak. 8*Biliyorum ki, kardeşlerimiz iyi vilayetten çıkıp, tüm dünyaya dağılacaktır. Kutsal Kudüs yıkılmış ve içindeki Allah’ın evi yakılmış olup bir zamana dek harabe kalacaktır. 9*Ama yüce Allah onlara yine acıyacak ve onları vilayete geri getirecek. Onlar da ‘Evi’ yapacaklar. Ama önceki gibi olamaz ve dünyanın asırları tamamlanıncaya dek duracaktır. 10*Bundan sonra sürgünden dönecekler ve ‘Kutsal Kudüs’ü güzelce onaracaklar. Rabbin Evi yeniden yapılacak ve peygamberlerin söylediği gibi o yapı dünyanın tüm çağlarında güçlü kalacaktır. 11*Tüm milletler hakikata geri dönüp, yüce Rabb Allah’tan korkacaklar. Putlarını gömecekler ve tüm milletler Rabten bereket dileyecek. O’nun halkı da yüce Allah’a övgüyle şükran sunacak. 12*Yüce Rab kendi halkını yükseltecek. Hem yüce Rab - Allah’ı gerçek sadakatle sevenlerin ve kardeşlerimize acıyanların tümü mutlu olacaklardır. 13*Ey oğul! Artık Ninova’dan göç et. Çünkü eğer araştırırsan, Yunus peygamberin söylediği sözler gerçekleşecektir. 14*Ama sen Tevratı (şeriatı)ve vasiyetleri gözet. Merhametli ve adaletli ol ki, iyilik bulasın. 15*Beni ve benimle anneni mezara ağırla ve artık Ninova’da durma. 16*Ey oğul! Aman’ın kendisine bakan Ahiyahir’e yaptığına bak. Nasıl ki, onu ışıktan karanlığa götürdü ve ona ne karşılık verdi? 17*Ahiyahir(+) kurtuldu; ama öbürüne kendi cezası verildi ve karanlığa indi. 18*Manessa sadakacı idi de ona kurulan ölüm kemendinden kurtuldu. Aman ise kemende uğrayıp yok oldu. 19*Şimdi ey oğul gör! Sadaka ne işler; ve ne çok iyi işler yapanı kurtarır. 20*Bunu deyince döşeğinde canını teslim etti. O tam yüz elli sekiz yaşındaydı. Oğlu da onu onuruna yaraşır bir şekilde gömdü. 21*Annesi Annna da öldüğü zaman, onu da babası yanında gömdü. 22*Ondan sonra Tobiya eşi ve çocuklarıyla, Ekbatan’a kaynatası Raguel’e gitti. Orada onuruyla yaşlandı. 23*Kaynatası ve kaynanası öldükten sonra onları onurlarıyla gömdü. Onların ve babası Tobit’in mallarını miras olarak aldı. 24*Kendisi yüz yirmi yedi yaşındayken Med vilayetinin şehri Ekbetan’da öldü. Ölmeden önce Ninova’nın yıkılışını duydu ki, onu Nabukadnezar ve Asurlular almıştı. Böylece ölmeden önce Ninova’ nın bu durumuna sevindi.

(+): Ali bey’in çevirisinde ‘Manâse’ olarak geçiyor? Katolik Almanca çeviride ‘Akikar’.