ust_banner

sol_blok

ANA SAYFA
 
KURAN-I KERİM

HADİSLER
İNCELEME - ARAŞTIRMA
GÜNDEM YAZILAR
BAŞKA HAKİKATLER
MİFTAHU'L-CENNEH
(Cennetin Anahtarı)
<< Tamamını Oku >>
 
EKÜMENİK KUTSAL KİTAP
<< Tamamını Oku >>

Apokrif Kitaplar

Kitab-ı Mukaddes
 
Linkler
İletişim

"(Resûlüm) de ki:
Ey Ehl-i Kitap!
(Yahudi ve Hıristiyanlar!) Sizinle bizim aramızda müşterek olan bir söze geliniz: Allah'tan başkasına tapmayalım; O'na hiçbir şeyi eş tutmayalım ve Allah'ı bırakıp da kimimiz kimimizi ilahlaştırmasın. Eğer onlar, yine yüz çevirirlerse, işte o zaman; 'Şahit olunuz ki, biz Müslümanlarız' deyiniz." (Âl-i İmran S., 64)

ESKİ AHİT
( TEVRAT - MEZMURLAR )

YA R A T I K L A R I N Y A R A T I L I Ş I
( T e k v i n )
1.Bölüm: 1)Gök ve yer, 3)Işık, 6)Gök kubbesinin yaratılması, 9)Karaların sulardan ayrılması, 11)Yeryüzünün verimli olması, 14)Güneşle ay ve yıldızlar; 20)İnsanın yaratılması, 29)Her şeyin iyi olduğunun görülmesi.
1*Allah(1) başlangıçta gökler ile yeri(2) yarattı. 2*Yeryüzü sessiz ve bomboş olup enginin üzerinde karanlık vardı. Suların üzerinde Allah’ın(3) ruhu hareket ediyordu. 3*Allah(4) ‘Işık(5) olsun’ dedi ve ışık oldu. 4*Allah ışığın iyi olduğunu gördü ve Allah ışığı karanlıktan ayırdı. 5*Allah ışığa gündüz(6) karanlığa da gece dedi. Akşam ve sabah olduğunda birinci gün oldu. 6*Allah: ‘Suların arasında kubbe olsun(7) suları sulardan ayırsın’ dedi. 7*Allah kubbeyi yaptı; kubbenin(8) altında bulunan suları üstünde(9) bulunan sulardan ayırdı ve böyle oldu. 8*Allah kubbeye gök adını verdi; akşam ve sabah olduğunda ikinci gün oldu. 9*Allah: ‘Gök(10) altında bulunan sular bir yere toplanıp kara görünsün’ dedi ve böyle oldu. 10*Allah karaya yer ve toplanan sulara denizler adını verdiğinde onların iyi olduğunu gördü. 11*Allah yeryüzüne(11) sebzeler; yani tohum veren bitkilerle, yeryüzü üstünde tohumu kendisinde olan ve çeşitlerine göre meyvelerini(12) veren meyve ağaçları olsun dedi ve bu böyle oldu. 12*Böylece yer sebzeler için çeşitlerine göre tohum veren bitkileri, çeşitlerine göre tohumu kendisinde olan ve meyve veren ağaçları çıkarttı. Allah bunun iyi olduğunu gördü. 13*Akşam ve sabah olduğunda üçüncü gün oldu. 14*Allah gündüzü geceden ayırmak; işaretler, zamanlar(13) günler ve yıllar için gökte yıldızlar yaptı. 15*Bunların yeryüzüne ışık vermesi için gök kubbede yıldızlar(14) olsun dedi ve bu böyle oldu. 16*Allah iki(15) büyük yıldızı; büyüğünü gündüze ve küçüğünü(16) de geceye egemen kıldı. Yıldızları(17) böyle yarattı. 17*Allah onlara yeryüzünü aydınlatmak için; 18*Gündüz(18) ile geceyi birbirlerinden ayıracak olan ışığı gök kubbeye koydu ve Allah iyi olduğunu gördü. 19*Akşam ve sabah olduğunda dördüncü gün oldu. 20*Allah: ‘Sular çok çeşitli canlılar çıkarsın ve yerin üzerinde gök kubbede kuşlar uçuşsun’ dedi. 21*Allah(19) denizlerin büyük hayvanlarını, çeşitlerine göre suların birçok sürüngenlerini ve tüm çeşitli kanatlı kuşları yarattı ve Allah iyi olduklarını gördü. 22*Allah onları kutlu kılarak: ‘Artınız(20) üreyip çoğalınız ve çoğalarak denizlerde olan suları doldurunuz. Böylece yerdeki kuşlar çoğalsın’ dedi. 23*Akşam ve sabah olduğunda beşinci gün oldu. 24*Allah yerde türlerine göre canlı hayvanları, böylece hayvanlar alemini: Türlerine göre sürüngenleri ve türlerine göre de yabanılları ‘Yer çıkartsın’ dedi ve böyle oldu. 25*Türlerine göre yerin yabanıllarını, türlerine göre hayvanları, türlerine göre sürüngenleri(+) Allah yarattı ve Allah iyi olduğunu gördü. 26*Sonra Allah: ‘Bize uygun benzeyişimize(21) göre insan yaratalım; onlar denizin(22) balıklarına, gök kuşlarına, hayvanlara ve tüm yeryüzü ile yerde sürünen sürüngenlere ege¬men olsunlar’ dedi. 27*Allah kendi benzeyişine göre insanı yarattı. Onu Allah benzeyişine(23) göre yaratıp, onları(24) erkek ve dişi olarak yaptı. 28* Allah onları kutlu kıldı. Allah onlara: - Üreyin ve çoğalarak yeryüzünü doldurun(25). Orada deniz balıklarına, göğün kuşlarına ve tüm yeryüzünde yürüyen hayvanlara egemen olun, dedi. 29*Allah: - İşte ben tüm yeryüzünde kendi tohumunu veren bitkiler alemini, kendi tohumunu veren ve meyve veren her ağacı size veriyorum, size(26) yiyecek için olsun; 30*Yeryüzünde yaşam soluğunu(*) almış tüm yabanıllara(27), tüm gök(28) kuşlarına ve yerdeki sürüngenlerin (haşeratın) hepsine her yeşil ot yiyecek olsun, dedi. 31*Allah yarattığı(29) bütün bu şeylere baktığında, işte her şey çok iyi idi. Akşam ve sabah olduğunda altıncı gün oldu.
(1)Yuh.1/1 ve 2, İbr.1/10, (2)Mez.8/3,33/6, 89/11,12,102/25, 136/5, 146/6,Lş.44/24, Yerm.10/12, 51/15, Zek.12/1, Res.İşl.14/15,17/24,Kol.1/16,17,İbr.11/3,Vah.4/11,10/6,(3)Mez.33/6,İş.40/13,14,(4)Mez.33/9,(5)ll.Kor.4/6,(6)Mez.74/16,104/20,(7)Eyp.37/18,Mez.136/5,Yerm.10/12,51/15,(8)Sül.Mes.8/28, (9)Mez.148/4, (10)Eyp.26/10, 38/8, Mez.33/7, 95/5, 104/9, 136/6, SüLMes.8/29,Yenn.5/22,n.Petr.3/5,(11)İbr.6/7,(12)Luk.6/44, (13)Mez. 74/17, 104/19, (14)Tes.4/19,Mez.74/16,136/7,(15)Mez.136/7,8,9 ve148/3, 5,(16)Mez.8/3,(17)Eyp.38/7, (18)Yeım.31/35, (19)Bab 6/20, 7/14, 8/19, Mez.104/26, (20)Bab 8/17, (21)İbr.‘Kendi imajında; Bab 5/1, 9/6, Mez.100/3, Vaiz 7/29, Res.Lşl.17/28, 29, l.Kor.11/7, Efs.4/24, Kol.3/10, Yak.3/9, (22)Bab 9/2, Mez.8/6, (23)l.Kor.11/7,(24)Bab.5/2, Malh.2/15,- Mat. 19/4,Mark. 10/6, (25)Bab 9/1 ve 7, Lev.26/9, Mez. 127/3, 128/3 ve 4,(26)Bab 9/3, Eyüp36/31, Mez. 104/14,15,136/25,146/7,Res.İşL14/17, (27)Mez. 145/15 ve 16, 147/9, (28)Eyp.38/41, (29)Mez.104/24, l.Tim. 4/4, (*)Veya: Zi - Ruh almış(Osm.); Ru’ah, Neşemah: Hayat nefesi almış(İbranicesi). (+)Osm. haşerât: Böcekler veya akrep yılan gibi sürüngenler. Bak Tek.7/8.

2.Bölüm:
1)Dinlenme gününün ayrılması, 4)Yaratılış öyküsü, 8)Aden bahçesiyle nehri, 16)Rabbin insana olan öğüdü, 19)Hayvanların adlandırılması(20), Kadının yaratılışı ve evlilik buyruğu.
1*Böylece gökler ile yer ve onların(1) tüm takımları tamamlandı. 2*Allah(2) yaptığı işi yedinci günde bitirerek bütün bu işlerinden yedinci günde dinlendi. 3*Allah yaratarak yaptığı işin tümünden yedinci günde dinlendiği için; Allah(3) bu günü kutlu kılıp onadı. 4*Göklerle yer yaratıldığı zaman; yani Rab-Allah(4) yer ile gökleri yarattığı günde onların ortaya çıkışı böyle oldu: 5*Yer ortaya çıkmadan önce kır fidanlannın(5) tümünü ve bitmeden önce de kır otunun tümünü yaratmıştı. Çünkü Rab-Allah yeryüzüne yağmur(6) yağdırmamış ve daha yeri(7) işleyecek bir insan bile yoktu. 6*Ve yeryüzünden buharlar çıkıp tüm yeryüzünü ıslatıyordu. 7*Rab-Allah, yerin toprağından) Ademi yaratıp burnuna(9) ‘Yaşam(10) soluğunu’(*) üfleyerek Adem ‘yaşayan(§) can’(11) oldu. 8*Rab-Allah doğu yönünde(12) Aden’de(13) bir bahçe(14) yaparak Adem’i oraya(15) yerleştirdi. 9*Rab-Allah yerden görünüşü güzel olan; yiyecek için her(16) ağacı ve bahçenin ortasında ‘Yaşam Ağacı’nı(17) yani iyilik ve kötülüğü(18) bilmeklik ağacını bitirdi. 10*Bahçeyi sulamak için Aden’den bir nehir çıktı ve oradan dört kola ayrıldılar. 11*Birincisinin adı Pişon’dur ki, kendisinde altın bulunan tüm Havila diyarını(19) dolaşır; 12*O diyarın altını en iyidir ve orada ak günnük(+) ile akik(20) taşı vardır; 13*İkinci nehirin adı Gihon’dur ki, tüm Kûş diyarını dolaşır; 14*Üçüncü nehrin adı Diçle’dir(21) ki, Asur’un doğu yönüne bakıyor ve dördüncü nehir Fırat’tır. 15*Rab-Allah, Aden bahçesini(22) gözetmek ve korumak için Adem’i alarak oraya yerleştirdi. 16*Rab-Allah, Adem’e: -Tüm bahçenin ağaçlarından istediğin gibi ye; diye buyurdu. 17*- Ama ‘İyilik(23) ve kötülüğü bilmeklik ağacı’ ndan yeme; çünkü ondan yediğin günde kesinlikle(25) ölürsün, dedi. 18*Ve Rab-Allah, ‘Adem’in yanlız olması hoş bir şey değildir. Ona kendisine uygun(26) bir yardımcı yaratalım, dedi. 19*Rab-Allah tüm yeryüzü hayvanlarını(27) ve tüm gök kuşlarını topraktan yarattığında; onlara ne ad vereceğini görmek için onları Adem’in(28) önüne götürdü. Adem her yaşayan cana ne ad verdiyse adı o oldu. 20*Adem tüm hayvanları; gök kuşlarını ve kır hayvanlarının tümünü adlandırdı; ama kendisine uygun bir yardımcı bulunmadı. 21*Rab-Allah, Adem’e ağır bir uyku(29) getirdi ve uyurken onun kaburga kemiklerinden birini alarak yerini et ile doldurdu. 22*Rab-Allah, Adem’den aldığı kaburga kemiğinden kadın yaratıp onu(30) Adem’e getirdi. 23*Adem: - Şimdi bu kemiklerimden(31) kemik ve etimden ettir; bu insandan alındığı(32) için ona kadın denilsin, dedi. 24*Böylece insan(33) anasını, babasını bırakacak ve karısıyla birleşere tek beden olacaktır. 25*Adem ile karısı; her ikisi ne denli çıplak(34) olmuş olsa da utanç(35) nedir bilmiyorlardı.
(1) Mez.33/6, (2) Çıkş.20/n,31/17,Tes.5/14,İbr.4/4,(3)Nahm.9/14, İş.59/13, (4)B.1/1,Mez.90/1,2, (5)B.1/12,Mez.- 104/14,(6)Eyp.38/26-28,(7)B.3/23, (8)B.3/19 ve 23, Mez.103/14, Vaiz.12/7,İş.64/8,l.Kor.15/47,(9)B.7/22,İş.2/22, (10)Eyp.33/4, Res.İşl.17/25,(n)l.Kor.15/45,(12)B.3/24,(13)B.4/16,ll.Krl. 19/12, Hezk.27/23, (14)B.13/10, İş.51/3, Hez.28/13, Yoel 2/3,(15)15.Ayet, (16)Hez.31/8, (17)B.3/22, Sül.Mes.3/18, 11/30, Vah.2/7,22/2ve14, (18)17.Ayet, (19)B.25/18,(+):İbranice: Bedolah, (20)Say.11/7, (21)Dan.10/4, (22)8.Ayet, (23)9.Ayet,(24)B.3/1, 3, 11 ve 17, (25)B.3/3 ve 19, Rom.6/23, l.Kor.15/56, Yak. 1/15,l.Yuh.5/16, (26)B.3/12,LKor.11/9,LTim.2/13, (27)B. 1/20 ve 24, (28)Mez.8/6,BakB.6/20,(29)B.15/12,l.Sam.26/12, (30)Sül.Mes. 18/22, İbr.13/4, (31)B.29/14, Hak.9/2, ll.Sam.5/1, 19/13,Efs.5/30,(32)l.Kor.11/8,(33)B.31/15,Mez.45/10,Mat.19/5,Mark.10/7,l.Kor.6/16,Efs.5/31,(34)B.3/7,10ve11,(35)Çıkş.32/25, İş.47/3, (*): Zi Ruh(Osm.)Hayat nefesi, (§): İbr.: Neşemah Yaşam soluğu, hayat nefesi.

3.Bölüm:
1)İnsanın sınanarak günaha düşmesi,(9)Allah'ın yargısı, 15)Vaad edilen soylar, 16)İnsan soyunun cezası, 21)İnsanın giydirilmesi ve Aden'den çıkarılması.
1*Rab-Allah’ın yarattığı kır hayvanlarının en sinsi(1) ve sessiz olanı yılandı(2) ve yılan kadına: Gerçekten Allah bahçenin her ağacından yemeyin demiş midir? Dedi. 2*Kadın da yılana: - Bahçenin ağaçlarının meyvesinden yiyebiliriz; 3*Ama bahçenin) ortasında bulunan ağacın meyvesi için Allah: ‘Ondan yemeyin ve ona dokunmayın ki, ölmeyesiniz’ diye buyurmuştur, dedi. 4*Yılan(4) da kadına: - Kesinlikle ölmeyeceksiniz. 5*Çünkü ondan yediğiniz günde gözleriniz(5) açılıp eğriyle doğruyu ve iyilikle kötülüğü bilerek ilâhlar gibi olacaksınız. Bu da Allah’ın bilgisindedir, dedi. 6*Kadın bu ağacın yemek için göze çekici göründüğünü ve onun nasıl olduğunu anlamak için arzu edilen bir ağaç olduğunu görünce; onun meyvesinden alıp yedi(6). Sonra kendisiyle beraber olan kocasına da verdi ve o da(7) yedi. 7*O zaman ikisinin de gözleri(8) kendilerinin çıplak(9) olduğunu anladı ve incir yapraklarını dikip kendilerine bir örtü yaptılar. 8*Günün serin zamanı bahçede gezinen Rab - Allah’ın sesini(10) duyarak Adem ile karısı Rab-Allah’ın önünden bahçenin ağaçları arasına(11) gizlendiler. 9*Ve Rab-Allah, Adem’e seslenip: - Neredesin? Dedi. 10*O da: -Senin sesini bahçede duyduğumda çıplak olduğum için korktum(12) ve gizlendim, dedi. 11*Allah: - Çıplak olduğunu sana kim söyledi? Sana ondan yeme diye buyurduğum ağaçtan yedin mi? Dedi. 12*Adem de: - Bana eş(13) olmak için verdiğin kadın bu ağaçtan bana da verdi ve ben de yedim, dedi.13*Rab-Allah, kadına: - Bu senin yaptığın nedir? Dediğinde; kadın da: - Yılan beni(14) aldattı ve yedim, dedi. 14*Rab-Allah yılana doğru: - Bunu yaptığın için sen bütün hayvanlardan ve kır hayvanlarının tümünden daha kötü oldun, dışlandın ve bu yüzden karnın üzerinde yürüyerek tüm yaşamın boyunca toprak(15) yiyeceksin. 15*Kadın ile senin arana, soyun(16) ile onun(17) soyu arasına düşmanlık vereceğim(18) o senin başını ezecek ve sen de onun topuğunu sokacaksın, dedi. 16*Ve kadına: - Hamilelik sıkıntısını çok çoğaltacağım, acıyla(19) çocuk doğuracaksın. Kocanı dinleyecek(20) o da sana galip(21) olacaktır, dedi. 17*Ve Ademe: - Sen(22) de karının sözünü dinleyip; “Ondan yeme”(23) diye sana emrettiğim ağaçtan yediğin için(24) yer senin yüzünden lanetli(25) oldu ve tüm yaşamın boyunca ondan zorlukla(26) yiyeceksin. 18*Senin için diken(27) ve çalı çıkaracak sen de yerdeki(28) otlar ile besleneceksin. 19*Alındığın toprağa dönene dek elinin(29) teriyle ekmek yiyeceksin; çünkü sen topraksın(30) ve toprağa(31) döneceksin, dedi. 20*Adem karısına Havva(+) adını verdi; çünkü o yaşayanların tümünün annesi oldu. 21*Rab-Allah, Adem ile karısına deriden giysi yapıp giydirdi. 22*Ve Rabb - Allah: ‘İşte(32) Adem iyilik ile kötülüğü bildiğinden bizden biri gibi oldu. Artık tekrar elini uzatarak ‘Yaşam Ağacı’ndan(33) almasın ve sonsuza dek yaşamasın’ dedi. 23*Böylece Rab-Allah onu alındığı(34) toprağı işlemesi için Aden Bahçesi’nden çıkardı. 24*Sonra onu kovarak ‘Yaşam Ağacı’nın yolunu korumak için Aden Bahçesi’nin doğusuna(35) Kerubiler ve her yöne dönen alev kılıçlarını(36) koydu.

(1)Mat.10/16, ll.Kor.11/3, (2)Vah.12/9, 20/2, (3)B.2/17, (4)13 Ayet,ll.Kor. 11/3,l.Tim.2/14, (5) 7.Ayet,Res. İşl. 26/18, (6)l.Tim.2/14, (7) 12.ve17.Ayet, (8) 5.Ayet, (9) B.2/25, (10)Eyp.38/1,(11)Eyyp.31/33, Yerm.23/24, Ams.9/3, (12)B.2/25,Çıkş.3/6,l.Yuh.3/20,(13)B.2/18,Eyp.31/33,Sül.Mes.28/13,(14)Ayet,ll.Kor.11/3,l.Tim.2/14,(15)İş.65/25,Mik.7/17,(15)Mat. 3/7, 13/38, 23/33, Yuh.8/44, Res.İşl.13/10, l.Yuh.3/8,(15)Mez.132/11, İş.7/14, Mik.5/3, Mat.1/23 ve 25, Luk.1/31,34 ve 35, Galt.4/4, (18)Rom.16/20, Kol.2/15,İbr.2/14, l.Yuh.5/5, Vah.12/7 ve17,(19)Mez. 48/6,İş. 13/8, 21/3, Yuh.16/21, l.Tim.2/15, (20)B.4/7,(21)l.Kor. 11/3,14/34, Efs.5/22,23 ve 24, l.Tim.2/11,12, Tit.2/5, l.Petr.3/1 ve 5,6, (22)l.Sam.15/23, (23)B.2/17, (24)6.Ayet,Vaiz 1,2 ve 3, İş.24/5,6, Rom.8/20, (26)Eyp.5/7, Vaiz 2/23, (27)Eyp.31/40, (28)Mez.104/14, (29)Vaiz 1/13, ll.Sel.3/10, (30)B.2/7, (31)Eyp.21/26, 34/15, Mez.104/29, Vaiz.3/20, 12/7, Rom.5/12, İbr. 9/27, (+).¦ Hayat veya yaşam, (32)5.Ayet, İş.19/12, 47/12, 13, Yerm.22/23, (33)B.2/9, (34)B.4/2, 9/20, (35)B.2/8, (36)Mez.104/4, İbr.1/7.

4.Bölüm: 1)Kain ile Habil'in doğumu ve yaptıkları işler ile kurbanları, 8)Habil'in öldürülmesi, 11 )Kain'in lanetlenmesi, 17)Kain'in soyu, 19)Lamek ile karıları, Şit ile Enoş.
1*Adem karısıyla birleştikten sonra kadın hamile kaldı ve Kain’i(*) doğurdu. Rabbin yardımıyla ‘Bir adam kazandım’ dedi. 2*Sonra kardeşi Habili doğurdu ve Habil koyun çobanı olup Kain de çiftçilikle(l) uğraştı. 3*Bir zaman sonra Kain toprağın(2) ürününden Rabbe sunu getirdi. 4*Habil de sürüsünün ilk doğanlarından(3) ve semizlerinden götürdü. Rab, Habil(4) ile sunularına baktı. 5*Ama Kain ile onun sunularına bakmadı. Bunun için Kain, yüzünü(5) somurttu ve çok kötü kızdı. 6*Rab da Kain’e: - Niçin kötüleşiyorsun ve neden surat asıyorsun? 7*Eğer doğru davransaydın daha iyi olmaz mıydı? Ama doğru davranmıyorsan günah kapıda tuzaktır ve o seni dinleyecek(6) sen de onunla hükmedeceksin, dedi. 8*Kain kardeşi Habil’e karşı geldi. Kırda oldukları bir zaman Kain kardeşi Habil’i(7) öldürdü. 9*Rab, Kain’e: “Kardeşin(8) Habil nerededir?” dediğinde: -Bilmem; ben(9) kardeşimin bekçisi miyim? Dedi. 10*Ve Rab: ‘Sen ne yaptın? Kardeşinin kanı(+) yerden(10) beni çağırıyor. 11*Böylece sen kardeşinin kanını senin elinden almak için ağzını açan yerden daha hainsin. 12*Toprağı işlediğinde artık sana bol bol ürün vermeyecek ve yeryüzünde kaçak bir serseri olacaksın’ dedi. 13*Kain de Rabbe: - Günahım bağışlanmayacak kadar(++) büyüktür. 14*İşte bu gün(11) Sen beni yerden uzaklaştırdın. Önünde(12) gizlenmiş olarak yeryüzünde kaçak bir serseri olacağım ve kim(13) bana rastlarsa beni öldürmek isteyecektir, dedi. 15*Ve Rab ona: ‘Bunun için her kim Kain’i öldürürse ondan yedi kat(14) öç alınacaktır’ ve onu bulacak olan her kişinin Kain’i öldürmemesi için bir işaret(15) koydu. 16*Bundan sonra Kain Rabbin(16) önünden uzaklaştı ve Aden’in doğu yönünde olan Nod diyarında yaşadı. 17*Kain kendi karısıyla birleşti ve karısı hamile olup Hanok’u doğurdu. O bir kent kurmakta olduğundan ona oğlunun adından ötürü(17) Hanok adını verdi. 18*Hanok’un İrad adında bir oğlu oldu ve İrad’tan Mahuyael, Mahuyael’den Metuşael, Metuşael’den de Lamek oldu. 19*Lamek birisinin adı Ada ve diğerinin adı Silla olan iki kadın aldı. 20*Ada Yabel’i doğurdu. Çadırlarda oturup sürü sahipleri olanların başı buydu. 21*Ve kardeşinin adı da Yubal idi. Bu kişi tüm tanbur ve kaval çalanların başı(18) oluyor. 22*Silla da Tubal Kain’i doğurdu. Bakırdan ve demirden her çeşit alet yapan o idi. Tubal; Kain’in kızkardeşi Nama idi. 23*Lamek kadınları Ada ile Silla’ya: - Ey Lameğin kadınları! Sözümü duyun ve bana kulak verin; çünkü yaram için bir adam ve acımdan ötürü bir genç öldürdüm. 24*Şimdi Kain için yedi kat(19) öç alınırsa Lamek için yetmiş yedi kat alınır’, dedi. 25*Ve Adem yine karısıyla yattı, o da bir oğul doğurup: - Allah Kain’in öldürdüğü Habil’in yerine bana bir soy verdi diyerek ona Şit(§) adını(20) koydu. 26*Şit’e de bir(21) oğul doğdu ve ona Anoş adını verdi. O zaman Rabbin(22) adına dua edilmeye başlandı.
(*): Veya: Kazanılmış, (1)B.3/23, 9/20, (2)Sayl. 18/12, (3)Sayl.18/17, Sül.Mes.3/9, (4)İbr.11/4, (5)B.31/2, (6)B. 3/16,(6)Mat.23/35, l.Yuh.3/12, Yahd.11, (8)Mez.9/12, (9)Yuh.8/44, (+)İbranice: Kanının Sesi, (10)İbr. 12/24, Vah.6/10, (++)Veya: Suçum dayanılamayacak kadar çok, (11)Eyp.15/20-24, (12)Mez.51/11, (13)B.9/6, Sayl.35/19, 21 ve 27, (14)Mez.79/12,(14)Hezk.9/4 ve 6, (16)ll.Krl.13/23, 24/20, Yerm.23/39, 52/3, (17)Mez.49/11, (18)Rom. 4/11,12, (19)15.Ayet, (§): Bedel, (20)B.5/3, (21)B.5/6, (22)l.Krl.18/24, Mez.116/17, Yoel 2/32, Tsef.3/9, l.Korn.1/2.

5.Bölüm: 1)Adem'in Nuh'a kadar olan soyu. Hanok'un Allah'a değerli olan yaşamı ve göğe alınması.
1*Adem soyunun(1) kitabı budur: Allah insanı yarattığı günde onu Tanrı benzeyişinde(2) yaptı; 2*Onları(3) erkek ve dişi olarak yarattı. Onları kutsal kıldı ve yarattığı gün ona Adem adını verdi. 3*Adem’in yılları yüz otuz olduğunda kendi gibi bir oğlu oldu ve adını Şit(4) koydu. 4*Adem(5) Şit’in babası olduktan sonra günleri sekizyüz yıl olup oğullar(6) ve kızları oldu. 5*Adem’in yaşadığı günleri tam dokuzyüz otuz yıl oldu ve(7) öldü. 6*Şit’in yılları yüz beş olduğunda Enoş(8) doğdu. 7*Şit, Enoş'un babası olduktan sonra sekizyüz yedi yıl yaşadı; oğullar ve kızlar babası oldu. 8*Şit’in tüm yılları dokuzyüz onikiyi bulduğunda öldü. 9*Enoş’un yılları doksan olduğunda Kenan doğdu. 10*Enoş, Kenan'ın babası olduktan sonra sekizyüz onbeş yıl yaşayıp oğullar ve kızları doğdu. 11*Ve Enoş’un tüm günleri dokuzyüzbeş yıl olduğunda öldü. 12*Kenan’ın yılları yetmişi bulduğunda Mahalalel doğdu. 13*Ve Kenan Ma- halalel'in babası olduktan sonra sekizyüz kırk yıl yaşayıp oğulları ve kızları oldu. 14*Kenan’ın tüm günleri dokuzyüz on yıl oldu ve öldü. 15*Mahalalel’in yılları altmış beşi bulduğunda Yared doğdu. 16*Mahalalel, Yared'in babası olduktan sonra sekizyüz otuz yıl yaşayıp oğulları ve kızları oldu. 17*Ve Mahalalel’in tüm günleri sekiz yüz doksan beş yıl olduktan sonra öldü. 18*Yared’in yılları yüzaltmış ikiyi bulduğunda Hanok(9) doğdu. 19*Ve Yared, Hanok'un babası olduktan sonra sekizyüz yıl yaşayarak oğulları ve kızları oldu. 20*Yared’in tüm günleri dokuzyüzaltmış iki yıl olup öldü. 21*Hanok’un yılları altmış beşi bulduğunda Metuşelah doğdu. 22*Ve Hanok, Metuşelah'ın babası olduktan sonra üçyüz yıl Allah(10) ile yürüyüp oğulları ve kızları oldu. 23*Ve Hanok’un tüm günleri üç yüz altmış beş yıl oldu. 24*Ve Hanok, Allah(11) ile yürüdü. Allah onu aldığında bulunmaz oldu. 25*Metuşelah’ın yılları yüz seksen yediyi bulduğunda Lamek doğdu. 26*Metuşelah, Lamek'in babası olduktan sonra yedi yüz seksen iki yıl yaşayıp oğulları ve kızları oldu. 27*Ve Metuşelah’ın tüm günleri dokuz yüz altmış dokuz yıl olup öldü. 28*Lamek’in yılları yüz seksen ikiyi bulduğunda bir oğlu oldu. 29*Ve Rabb’in(12) lanet ettiği yer sebebiyle ‘İşimizden ve ellerimizin emeğinden bizi bu avutacaktır’, diyerek adını(13) Nuh(+) koydu. 30*Ve Lamek, Nuh’un babası olduktan sonra beş yüzdoksan beş yıl yaşayarak oğulları ve kızları oldu. 31*Lamek’in tüm günleri yedi yüz yetmiş yedi yıl olduğunda öldü. 32*Nuh beşyüz yaşına geldiğinde Sam(14) Ham ve Yafet(15) doğdu.

(1)I.Trhl.1/1, Luk 3/38, (2)B.1/26, Efs.4/24, Kol.3/10, (3)B.1/27,(3)B.4/25, (5)I.Trhl.1/1 ve diğ., (6)B.1/28, (7)B. 3/19, İbr.9/27,(6)B.4/26,(9)Yahud.Mek.14-16,(10)B.6/9,17/1,24/40, II.Trhl. 20/3, Mez.16/8, 116/9, 128/1, Mik.6/8 Malh.2/6, (11)n.Krl.2/11, İbr.11/5, (12)B.3/17, 4/11, (+): Rahat, (13)Luk.3/36, İbr.11/7, I.Petr.3/20, (14)B.6/10, (15)B.10/21.

6.Bölüm: 1)İnsanlarda kötülüğün çoğalması, 8)Nuh ile çocukları, 14)Nuh'un gemisi, 17)İnsan¬ların su tufanı ile yok olacaklarına ait haber.
1*Yeryüzünde(1) insanlar çoğalmaya başlayınca onların kızları da oldu. 2*Ve ‘Allah Oğulları’ insanların kızlarının güzel olduklarını görünce onlardan seçtiklerinin(2) tümünden eşler aldılar. 3* Ve Rabb: “Benim Ruhum(3) sonsuza dek insanda durmayacak) Çünkü o(*) insandır(4) ve onun günleri yüzyirmi yıl olsun” dedi. 4*O günlerde yeryüzünde zorbalar yaşıyordu. Allah oğulları, insan kızlarıyla birleştiklerinde onlardan çocukları oldu ki, bunlar eski günlerde güçlü ve namlı* idiler. 5*Rab yeryüzünde insanların kötülüklerinin çoğaldığını ve yüreklerinin tüm düşüncelerinin(5) her gün kötülükle dolduğunu görüyordu. 6*Bunun üzerine Rab, yeryüzünde insanı yarattığına pişman(6) oldu ve yüreği(7) sızladı. 7*Rab yarattığı insanlara: “İnsan olsun, hayvan olsun veya böcek(Sürüngen) olsun; tüm yeryüzünden sileceğim. Çünkü onları yarattığıma pişman oldum” dedi. 8*Ama Nuh Rabb’in(8) gözünde lütfa erişmişti. 9*Nuh’un soyu bunlardır ve Nuh(9) kendi asrında doğru ve iyi bir adam olup Allah(10) ile yürüyordu. 10*Nuh’un üç oğlu; yani Sam(11) Ham ve Yafet oldu. 11*Yeryüzü Allah’ın önünde(12) kötülükte çoğalmış(13) ve zulümle dolmuştu. 12*Allah da yeryüzüne(14) baktı; tüm insanlar kendi bildiğince yerde yaşıyorlar ve kötü olmuşlardı. 13*Böylece Allah Nuh’a şöyle söyledi: ‘Tüm insanların sonu(15) önüme geldi. Çünkü onların sebebiyle yer kötülükle dolduğundan; işte ben, bunların tümünü yeryüzünden sileceğim(16) dedi. 14*Kendine ‘Gofer’ ağacından bir gemi yap ve gemide odalar yaparak onu içeriden, dışarıdan ziftle. 15*Onu şöyle yapacaksın: Geminin uzunluğu üçyüz arşın, eni elli arşın ve yüksekliği otuz arşın olacaktır; 16*Gemiye ışık için bir yer yap ve o bir arşın kadar yukarıda olsun. Geminin kapısı yan tarafta olsun; onu alt, orta ve üst katlı olarak yap. 17*İşte ben(17) gök altında olan her yaşayan can’ın(§) bedenlerini yok etmek için yeryüzüne su tufanı getireceğim. Yerde yaşayanların tümü ölecektir. 18*Ama seninle andımı değişmez kılacağım; sen(18) seninle çocukların, eşin ve oğullarının eşleri gemiye gireceksiniz. 19*Se¬ninle beraber sağ kalmak için tüm(19) yaşayan canlardan; yani bedeni olanların tümünden, her türden erkek ve dişi olarak birer çift gemi içine götüreceksiniz. 20*Kuşlardan kendi türüne göre, hayvanlardan kendi türüne göre ve sürüngenlerin tümünden kendi türlerine ait olmak üzere; sağ kalsınlar diye her türden birer çift yanınıza(20) girecektir. 21*Sen her çeşit tohumdan alarak yanında biriktireceksin. Bu da sana ve onlara yiyecek için olsun’ dedi. 22*Ve Nuh, Allah’ın(21) kendine uyardığı her şeyi yaptı(22), tamamladı.

(1)B.1/28, (2)Tes.7/3 ve 4, (3)Galt.5/16,17, I.Petr.3/19 ve 20, (+)lbranice: Hükmetmeyecektir, (4)Mez.78/39, (5)B. 8/21, Tes.29/19,Sül.Mes.6/18,Mat.15/19,(*)Nefilim,(6)BakSayl. 23/19, I.Sam.15/11ve29, II.Sam.24/16, Malh.3/6, Yakb.1/17, (7)İş.63/10, Efs.4/30,(8)B.19/19,Çık.33/12ve1 3ve16,17,Luk. 1/30, Res.İşl.7/46, (9)B.7/1, Hez.14/14 ve 20, Rom.1/17, İbr.11/7, II.Petr.2/5, (10)B.5/22, (11)B.5/32, (12)B.7/1, 10/9, 13/12, II.Trhl.34/27, Luk.1/6, Rom. 2/13, 3/19, (13)Hez.8/17, 28/16, Habk.2/8 ve 17, (14)B.18/21, Mez.14/2, 33/13 ve 14, 53/2 ve 3, (15)Yerm. 51/13, Hez.7/2,3 ve 6, Amos 8/2, I.Pet.4/7,(16)Ayet 17, (17)Ayet 13, B.7/4 ve 21,22,23, II.Petr.2/5,(18)B.7/1ve7 ve 13, I.Petr.3/20, II.Petr.2/5, (19)B.7/8,9,10 ve16, (20)B.7/9 ve 15, Bak B.2/19, (21)İbr.11/7, Bak Çıkş.40/16, (22)B.7/5, 9 ve 16, (*): Bazı tercümelerde “O ettir", (§)Zi - Ruh: Yaşayan can, (Burnunda hayat nefesi olan).

7.Bölüm: 1)Nuh ile ev halkının ve hayvanların gemiye girmeleri, 17)Su tufanı.
1*Rab, Nuh’a şöyle söyledi: “Sen(1) tüm ev halkın ile gemiye gir. Çünkü; seni(2) bu asırda önümde doğru buldum. 2*Bütün yeryüzünde soylarının sağ kalması için; tüm temiz(3) hayvanlardan erkek ve dişi olarak yedişer ve diğer(4) temiz hayvanlardan erkek ve dişi olarak da ikişer; 3*Böylece gök kuşlarından erkek ve dişi olarak yedişer tane yanına al. 4*Çünkü yedi günden sonra yeryüzünde kırk(5) gün kırk gece yağmur yağdırarak yarattığım yaratıkların tümünü yeryüzünden sileceğim. 5*Nuh(6) da Rabbin kendine buyurduğu tüm buyrukları yerine getirdi. 6*Yeryüzünde su tufanı olduğunda Nuh altıyüz yaşındaydı. 7*Tufan sularından ötürü Nuh oğulları), karısı ve oğullarının eşleriyle beraber gemiye girdi. 8*Temiz hayvanlardan, temiz olmayan hayvanlardan, kuşlardan ve yeryüzü sürüngenlerinin(+) tümünden; 9*Allah’ın Nuh’a emrettiğine göre erkek ve dişi olan çiftlerden her çift Nuh’un yanına gemiye girdi. 10*Ve yedi gün boyunca tufan suları ile yer kaplandı. 11*Nuh’un yaşamının altıyüzüncü yılında, ikinci ayda, bu ayın onyedinci gününde, o gece büyük enginin(8) tüm kaynakları yarıldı ve göğün(9) pencereleri açıldı. 12*Ve kırk gün(10) kırk gece yer üzerine yağmur yağdı. 13*O günde Nuh(11) oğulları Sam, Ham, Yafet ve Nuh’un karısı ile üç oğlunun da eşleri hep beraber gemiye girdiler. 14*Onlarla(12) beraber türlerine göre olan kır hayvanlarının tümü; yabanıllar, sürüngenler, böcekler ve her türlü kanatlı kuşlar... 15*Yani kendisinde yaşam soluğu(*) bulunan her türden birer çift olarak gemiye(13) Nuh’un yanına girdiler. 16*Tüm girenler, Allah’ın(14) ona buyurduğu gibi; her bedeni olan erkek ile dişi Nuh’un yanına girince Rab gemiyi üzerlerine kapadı. 17*Yeryüzüne kırk(15) gün boyunca tufan geldi, sular çoğaldı ve gemiyi kaldırdı, o da yerden kalktı. 18*Sular güçlenip yer üzerine dolduğunda; gemi(16) suların üzerinde yüzüyordu. 19*Sular yeryüzünde öyle çok çoğaldı ki tüm yüksek(17) dağların tepelerini aştı. 20*Sular onbeş arşın daha yüksekliğe çıkınca tüm dağlar örtüldü. 21*Ve yeryüzünde(18) yaşayan tüm bedenliler; gerek kuşlar, gerek hayvanlar, gerek yabanıllar, gerek sürüngenler ve gerekse böcekler ile tüm insanlar öldü. 22*Karada yaşayanlardan, burnunda(19) yaşam soluğu olanların tümü öldü. 23*Yeryüzündeki canlı varlıkların tümü yok oldu. İnsanlar ve hay¬vanlar, sürüngenler ile uçan kuşlar yerden yok oldular. Yalnız(20) Nuh ve kendisiyle birlikte gemide bulunanlar arda kaldılar. 24*Sular yeryüzünde(21) yüz elli gündür bulunuyordu.
(1)7 ve 13.Ayetler, Mat.24/38, Luk.17/26, İbr. 11/7, I.Petr.3/20, II.Petr.2/5, (2)B.6/9, Mez.33/18 ve 19, Sül.Mes. 10/9, II.Petr.2/9, (3)8.Ayet, Lev.11, (4)Lev.10/10, Hez.44/23, (5)12. ve 17.Ayetler, (6)B.6/22,(7)1.Ayet,(8)B.8/2, Sül.Mes.8/28, Hez.26/19, (9)B.1/7, 8/2, Mez.78/23, (10)4.ve 17.Ayetler, (11)1.ve 7.Ayetler, B.6/18, İbr. 11/7,I.Petr. 3/20,II.Petr.2/5,(12)2.,3.,8.ve9.Ayetler,(13)B. 6/20,(14)2.ve3.Ayetler,(15)4.ve12. Ayetler, (16)Mez.104/26, (Mez. 104/6, Yerm.3/23, (18)B.6/13 ve 17, 4.Ayet, Eyüp 22/16 ,Mat.24/39,Luk. 17/27,II.Petr.3/6,(19)B.2/7, (20)I. Petr. 3/20, II.Petr.2/5, 3/6, (21)B.8/3, 11.Ayet, B.8/4 ile karşılaştır. (*)Veya: Hayat nefesi. (+)Haşerât: Böcek veya sürüngenler; bak Tek. 1/25.

8.Bölüm: 1 )Suların çekilmesi, 4)Geminin Ararat dağlarına oturması, 7)Nuh'un kuzgunu ve güvercini uçurması, 15)Nuh'un gemiden çıkması, 20)Kurban sunması, 21)Allah'ın vaadi.
1*Sonra Allah, Nuh’u(1) ve onunla beraber gemide bulunan tüm yabanıllar ile çeşitli hayvanları anımsadı ve Allah(2) yer üzerinden bir rüzgâr geçirerek suların çekilmesini sağladı. 2*Enginin(3) kaynakları ile göklerin pencereleri kapandı ve yağmur(4) kesildi. 3*Sular gitgide yeryüzünden çekildi ve yüzelli(5) günden sonra sular azaldı. 4*Yedinci ayın on¬yedinci gününde gemi Ararat(+) dağları üzerine oturdu. 5*Sular onuncu aya değin gittikçe azalmakta olduğundan, onuncu ayın başında dağların tepeleri göründü. 6*Kırk gün sonra Nuh yaptığı geminin penceresini(6) açtı; 7*Ve kuzgunu uçurdu. O da sular yerden çekilinceye kadar öteye-beriye uçuyordu. 8*Sonra yeryüzünde suların azalıp azalmadığını görmek için yanındaki güvercini de uçurdu. 9*Güvercin ayağını basacak bir yer bulamayarak tekrar gemiye onun yanına döndü. Çünkü tüm yeryüzü daha su ile kaplıydı ve Nuh elini uzatarak onu gemiye aldı. 10*Yedi gün daha bekledikten sonra güvercini yine gemiden uçurdu. 11*Ve güvercin akşam üzeri onun yanına geldi. İşte onun ağzında taze bir zeytin yaprağı vardı. Nuh artık suların iyice azaldığını öğrenmiş oldu. 12*Bundan sonra yedi gün daha bekledi ve yine güvercini gemiden dışarıya uçurdu. Güvercin de bir daha geri dönmedi. 13*Altı yüz birinci yılda, önceki ayın birinci gününde sular yeryüzünden çekilmişti. Nuh geminin örtüsünü kaldırıp baktı ve işte yeryüzü kupkuruydu. 14*İkinci ayın yirmiyedinci gününde artık yer kuruydu. 15*Ve Allah, Nuh’a şöyle söyledi: 16*“Sen(7) eşin, oğulların ve oğullarının eşleri seninle beraber gemiden çıkın. 17*Tüm bedenli olan canlılardan olmak üzere, seninle birlikte olan hayvanların(8) tümünü; yani kuşlar, hayvanlar ve yerde sürünen sürüngenlerle böceklerin tümünü kendinle beraber gemiden çıkar. Yeryüzünde(9) çoğalarak verimli bir şekilde üreyin. 18*O zaman Nuh, oğulları, eşi ve oğullarının eşleri kendisiyle birlikte çıktılar. 19*Hayvanların tümü, sürüngenlerin tümü, kuşların tümü ve yeryüzünde hareket edenlerin tümü türlerine göre gemiden dışarıya çıktılar. 20*Nuh, Rabbe bir sunak inşa ederek temiz hayvanlarla(10) temiz kuşların tümünden alıp sunakta kurban(*) etti. 21*Bu hoş(11) ve nefis kokuyu alan Rabb yüreğinde: “Artık insandan ötürü yeri lanetlemiyeceğim(12) çünkü insan yüreğinin(13) meyvesi çocukluktan beri kötüdür ve yaptığım gibi artık soluğu(14) olan(§) tüm yaşayanları vurmayacağım. 22*Yer(15) durdukça ekin ve biçin. Soğuk ile sıcak; kış ile yaz ve gece(16) ile gündüz bitmeyecektir.” dedi.
(l)B.19/29, Çıkş.2/24, l.Sam.1/19, (2)Çıkş.14/21, (3)B.7/11, (4)Eyp.38/37, (5)B.7/24, (+)Tobit 1/24, (6)B.6/16, (7)B.7/13,(8)B.7/15, (9)B.1/22, (10)Lev.11, (11)Lev.1/9, Hez.20/41, ll.Kor.2/15, Efs.5/2, (12)B.3/17, 6/17, (13)B.6/5, Eyp.14/4, 15/14, Mez.51/5, Yerm.17/9, Mat.15/9, Rom.1/21, 3/23,(14)B.9/11 ve 15, (15)İş.54/9, (16)Yerm.33/20 ve 25, (*)Veya: Yaktı, (§): Zi Ruh (Burnunda Hayat nefesi olan).

9.Bölüm: 1)Nuh'un Allah tarafından kutIu kılınması, 5)Öldürmenin cezası, 8)Nuh'un sözü,
(18)Nuh|| un soyu, 20)O'nun sarhoş olması ve oğlu Ham'ın lanetlenmesi, 26)Sam ile Yafet'in kutlu kılınması, 28)Nuh'un ölümü.
1*Allah, Nuh’u ve oğullarını kutlu kılıp onlara dedi ki: - Üreyin(1) ve çoğalıp yeryüzünü doldurun. 2*Sizin korkunuz(2) tüm yerin hayvanları ve tüm göğün kuşlarına karşı egemen olsun. Tüm bunlarla yeryüzünde hareket eden herşey ve deniz balıkları sizin elinize veril¬miştir. 3*Hareket eden(3) ve tüm yaşayan(*) canlılar size yiyecek olsun. Tümünü(4) bir ot(5) gibi size verdim. 4*Ama eti(6) canı olan kanıyla beraber yemeyin. 5*Özellikle canlarınız için sizin kanınızı her hayvanın(7) ağzından isteyeceğim. İnsan(8) elinden de; yani insan canını herkesin kardeşi(9) elinden isteyeceğim. 6*Her kim insan kanı dökerse(10) onun kanı da insan tarafından dökülecektir. Çünkü Allah(11) insanı kendi benzeyişinde yarattı. 7*Şimdi siz üretici olun ve üreyin(12) yeryüzünde çoğalın. 8*Allah, Nuh’a ve onunla beraber olan oğullarına şöyle söyledi: 9*- Ben(13) sizinle ve sizden sonra olacak olan soyunuzla andımı tutuyorum(14). 10*Sizinle beraber olan tüm yaşayan(15) canların(*) gerek kuş, gerek hayvanlar ve yanınızdaki yeryüzünün tüm yabanılları; yani gemiden çıkanların tümüyle yerdeki canlılar olmak üzere, 11*Andımı(16) değiştirmem. Artık her bedenli tufan sularıyla yok olmasın ve yeri kaplamak için bir daha tufan olmasın, dedi. 12*Ve Allah: - İşte çağlar boyunca benimle(17) sizin aranızda ve yanında bulunan yaşam ruhu(*) almış tüm yara¬tıklar üzerine koyduğum yasanın işareti budur: 13*Yani yayımı(+) buluta koyuyorum ve bu da benimle yer arasında olan andın bir işareti olacaktır. 14*Böylece yeri bulutla kapladığım an bulutta yay görünecek; 15*Benimle(18) sizin aranızda ve her bedenlideki soluyan can(*) arasında olan andımı tutacağım. Her bedenliyi yok etmek için sular bir daha tufan kadar yükselmeyecek. 16* Ve yay bulutta olacak. Allah(19) ile yer üstünde bedenlerde bulunan her yaşayan can(*) arasında olan andımı sonsuza dek tutmak için onu anımsayacağım. 17*Allah Nuh’a: - Benimle yer üzerindeki her bedenli arasında olan değişmez yasanın işareti budur, dedi. 18*Nuh’un gemiden çıkan oğulları Sam, Ham(20) ve Yafet’tir. Ve Ham Kenan’ın babasıdır. 19*Bunlar(21) Nuh’un üç oğlu olup tüm yeryüzü(22) onlardan oldu. 20*Nuh çiftçilik yapmaya(23) başlayarak bir bağ dikti. 21*Ve şarabından içip sarhoş(24) olarak çadırının içinde çıplak oldu. 22*Kenan’ın babası olan Ham babasının çıplaklığını görüp dışardaki iki kardeşine haber verdi. 23*Sam(25) ile Yafet bir giysi alıp iki omuzuna koydular ve geri geri giderek babalarının çıplaklığını gizlediler. Yüzleri de arkaya dönük olduğu için babalarının çıplaklığını görmediler. 24*Nuh şarabın etkisi geçip küçük oğlunun yaptıklarını duyunca: 25*- Kenan(26) hain olsun ve kardeşlerine köleler(27) kölesi olsun, dedi. 26*Sam’ın Allah’ı kutsal(28) olsun ve Kenan ona(§) kul olsun. 27* Allah, Yafet’e bolluk versin ve Sam’ın(29) çadırında yaşayıp Kenan da ona köle olsun, dedi. 28*Nuh tufandan sonra üç yüz elli yıl yaşadı. 29*Ve Nuh tam dokuzyüz elli yıl yaşayıp öldü.
(1)B-1/28, 7.ve 19.Ayetler, B.10/32, (2)B.1/28, Hoş.2/18, (3)Tes.12/15,14/3, 9 ve 11, Res.İşl.10/12 ve 13, (4)Rom.14/14 ve 20, l.Kor.10/23 ve 26, Kol.2/16, l.Tim.4/3 ve 4, (5)B.1/29, (6)Lev. 18/10,11 ve14, 19/26, Tes.12/23,l.Sam.14/33, Res.İşl.15/20 ve 29, (7)Çıkş.21/28, (8)B.4/9 ve 10, Mez.9/12, (9)Res.İşl. 17/26, (10)Çıkş.21/12ve14,Lev.24/17,Mat.26/52,Vah.13/10, (11)B.1/27, (12)Ayet1 ve 19,B.1/28, (13)B.6/18, (14)İş.54/9, (15)Mez. 145/9, (16)İş.54/9,(17)B.17/11,(18)Çıkş.28/12,Lev.26/42ve45, Hez.16/60, (19)B.17/13 ve19,(20)B. 10/6, (21)B.5/32, (22)B.10/32, l.Trhl. 1/4vediğ., (23) B.3/19ve23,4/2, Sül.Mes.12/11, (24)Sül.Mes. 20/1,l.Kor. 10/12, (25)Çıkş.20/12,Galt.6/1,(26)Tes.27/16, (27)Yeş.9/23, l.Krl.9/20, 21, (28)Mez.144/15, İbr. 11/16 (29)Efs.2/12,13 ve 14, 3/5, (*): Osm. Zi-Ruh! (Hayat nefesi), (+)Veya: Kavisimi(Gökkuşağı), (§)Veya: Onlara.

10.Bölüm: 1 )Nuh'un oğlu olan Yafet ile Ham'ın soyu, 8)Nimrod, 21)Sam'ın soyu.
1*Nuh’un oğulları olan Sam, Ham ve Yafet’in soyu bunlardır. Tufandan sonra onlara(1) oğullar doğarak; 2*Yafet’in(2) oğulları: Gomer, Mecüc, Maday, Yavan, Tubal, Maşek ve Tiras idi. 3*Gomer’in oğulları: Aşkenaz(*) Rifat ve Togarma, 4*Yavan’ın oğullan: Elişa, Tarşiş, Kittim ve Dodanim olup; 5*Milletlerin(3) ataları; ülkeleriyle her biri kendi dillerince, milletler ile kabilelerine göre bunlardan bölündü. 6*Ham’ın(4) oğulları: Kuş ve Mitsraim, Pût ve Kenan. 7*Kûş’un oğulları: Seba, Havila, Sabta, Raama ve Sabtika. Rama’nın oğulları: Şeba ve Dedan idi. 8*Kuş’tan, Nimrod olup o da yerde güç sahibi olmaya başladı. 9*Bu kişi(5) Rabb’in önünde güçlü bir avcı(6) olduğu için; ‘Rabbin önünde Nimrod gibi güçlü avcı’, deniliyor. 10*Bunun(7) egemenliğinin başlangıcı Şinar diyarında olan Babil, Erek, Akkad ve Kalne idi. 11*Bu ülkeden Aşur çıkıp Ninova, Rehobot İri, kentleriyle Kalah’ı, 12*Ve Ninova ile Kalah arasında Resen adındaki büyük kenti kurdu. 13*Mitsraim, Ludîler, Anomîler, Lehabîler ve Naftuhîler; 14*Patrusîler ve Filistîler’in çıktıkları(8) Kaslu- hîler ile Kaftorîler’in atası oldu. 15*Kenan’ın ilk oğlu Sidon, Het’; 16*Yabosî, Amorî, Girgaşî; 17*Hivî, Arkî ve Sinî. 18*Arvadî, Samerî ve Sa- medî’nin atası oldu. Sonra Kenan kabileleri birbirlerinden ayrıldılar. 19*Kenanlılar’ın(9) sınırı Sayda’dan Gerar’e doğru Gaz¬ze’ye kadar Sodom, Gomorro, Adma, Seboim ve Laşa’ya kadardı. 20*Ülkelerinde ve milletlerinde kabilelerince, dillerine göre Ham’ın oğulları bunlardır. 21*Tüm Eber oğullarının babası ve Yafet’in büyük kardeşi olan Sam’ın da oğulları oldu. 22*Sam’ın(10) oğulları Elam, Aşur, Arpakşad, Lud ve Aram idi. 23*Aram’ın oğulları Uts, Hul, Getar ve Maş idi. 24*Arpak¬şad’tan Şaleh(11) ve Şaleh’ten Eber oldu. 25*Ve Eber’e(12) iki oğul doğdu; birinin adı Peleg idi. Çünkü yer onun günlerinde bölündü ve kardeşinin adı Yoktan idi. 26*Yoktan, Almodad, Şalef, Hadoram, Yerah; 27*Ve Hadoram, Uzal ve Dikla, 28*Ve Obal, Abimael ve Şeba; 29*Ofir ve Havila da Yobab’ın atası oldu. Bunların tümü Yoktan’ın oğul¬larıydılar. 30*Yerleşimleri Mişa’dan doğu dağı olan Sefar’a kadardı. 31*Bunlar ülkelerinde milletlerince, dillerince ve kabilelerince Sam’ın oğullandır. 32*Nuh’un (13) oğul¬larının kabileleri milletlerince soylarına göre bunlar olup, tufandan sonra yerdeki tüm milletler bunlardan( 14) türediler.

(1)B.9/1,7ve19, (2)I.Trhl.1/5 ve diğr. (*)Eşkinaz: Doğu Avrupa Yahudileri denilen Türk Yahudilerin bunun soyundan geldiği sanılıyor. Bunlardan başka Kıpçak ve Buhara Yahudileri vardır. Hazar imparatorluğunda Karay Hazar Yahudi Türkleri, Türkçeyi korumuştur. Kayseri’deki peçenekler de hristiyandır., (3)Mez. 72/10, Yenn.2/10,25/22,Sef.2/11 ,(4)I. Trhl. 1/8 ve diğ., (5)B.6/11, (6) Yerin. 16/16, Mik.7/2, (7)Mik.5/6, (8)I.Trhl.1/12, (9)B.13/12, 14,15 ve 17,15/18-21, Sayl.34/2-12, Yeş.12/7 (10)I.Trhl. 1/17 ve diğ., (11)B.11/12, (12)I.Trhl.1/19, (13)I.Ayet, (14)B.9/19.
11.Bölüm: 1 )Babil Kulesi ve dillerin karışması,(9)Sam'ın soyu, 27)Abram'ın soyu.
1*Tüm dünyanın dili ve sözü birdi. 2*Doğudan(1) geldiklerinde Şinar diyarında bir ova bulup orada yaşadılar. 3*Bir ara birbirlerine: ‘Geliniz kerpiç keselim ve onları ateşte pişirelim! ’ Dediler. Kerpiç onlara taş yerine ve petrol da çamur yerine oldu. 4*Sonra: ‘Geliniz tüm yeryüzüne dağılmamak için kendimize bir kent ile ucu(2) göğe dek erişen bir kule inşa edelim ve kendimize şan kazanalım’ dediler. 5*Böylece Rabb(3) Adem oğullarının kurduğu kente ve kuleye bakmak için göründü. 6*Ve Rab: ‘Bunlar(4) bir kavim ve tümünün(5) dilleri de bir olup bunu yapmaya başladılar. Şimdi bunlar yapmaya(6) çalıştıkları bu şeyde serbesttir; 7*Ama geliniz(7) inip birbirlerinin(8) dillerini anlamamaları için orada dillerini karıştıralım’ dedi. 8*O zaman Rab, onları oradan tüm(9) yeryüzüne dağıttı(10) ve kenti bitiremeden kaldılar. 9*Bu nedenden; yani Rabbin orada(11) tüm yerin dilini karıştırdığı için, kente Babil adı verildi. Ve Rab, onları oradan tüm yeryüzüne dağıttı. 10*Sam’ın soyu(12) budur: Sam yüz yaşında olup Tufan’dan iki yıl sonra Arpakşad oldu. 11*Ve Sam’dan Arpakşad olduktan sonra beşyüz yaşına kadar yaşadı; oğullar ve kızlar babası oldu. 12*Arpakşad’ın yılları otuz beşi bulduğunda Şelah(13) oldu. 13*Arpakşad’tan Şelah olduktan sonra dörtyüzüç yıl yaşayarak oğulları ve kızları oldu. 14*Ve Şelah’ın yılları otuzu bulunca Eber oldu. 15*Ve Şelah’tan Eber olduktan sonra dörtyüzyıl yaşayarak oğulları ve kızları oldu. 16*Ve Eber’den(14) otuzdört yıl sonra Peleg oldu. 17*Eber’den Peleg olduktan sonra dört yüz otuz yıl yaşayarak oğulları ve kızları oldu. 18*Peleg’in otuzuncu yılında Reu oldu. 19*Ve Peleg’ten Reu olduktan sonra ikiyüzdokuz yıl yaşayarak oğulları ve kızları oldu. 20*Reu’nun yılları otuz iki yıl olduğunda Seruc oldu. 21*Ve Reu’dan Seruc olduktan sonra iki yüz yedi yıl yaşayarak oğulları ve kızları oldu. 22*Seruc’un yılları otuz yıl olduğunda Nahor oldu. 23*Ve Seruc’tan Nahor olduktan sonra ikiyüz yıl yaşayarak oğulları ve kızları oldu. 24*Nahor’un yılları yirmi dokuz yıl olduğunda Terah(15) oldu. 25*Ve Nahor’dan Terah olduktan sonra yüzondokuz yıl yaşayarak oğulları ve kızları oldu. 26*Terah’ın yılları yetmiş yıl olduğunda Abram(16) Nahor ve Haran oldu. 27*Terah’¬ın soyu bunlardır: Terah’tan Abram, Nahor ve Haran oldu. Haran’dan da Lût oldu. 28*Ve Haran doğduğu ülkede; yani Kildanilerin Ur kentinde babası Terah’ın önünde öldü. 29*Ve Abram ile Nahor kendilerine birer eş aldılar. Abram’ın eşinin adı Saray(17) ve Nahor’un eşinin adı Milka(18) idi. Bu da Milka’nın ve İska’nın babası Haran’ın kızı idi. 30*Saray(19) kısır olduğundan çocuğu olmuyordu.31*Terah oğlu Abram’ı(20) ve torunu olan Haran’ın oğlu Lût’u ve oğlu Abram’ın eşi olan gelini Saray’ ı alarak Kenan(21) ülkesine gitmek için bunlarla Kildanîler’in(22) Ur kentinden çıktı ve Harran’a gelip(*) orada yaşadılar. 32*Terah’ın tüm yılları iki yüz beş yıl olup Terah Harran’da öldü.

(1)B.13/11,II.Sam.6/2,I.Trhl.13/6,(2)Tes.1/28,(3)B.18/21, (4)B. 9/19, Ams.17/26, (5)1.Ayet, (6)Mez.2/1, (7)B.1/26, Mez.2/4, Ams.2/4, 5 ve 6, (8)B.42/23, Tes.28/49, Yerm.5/15, I.Kor.14/2 ve11,(9)B. 10/25ve32, (10)Luk. 1/51, (11)I.Kor. 14/23, (12)B.10/22, I.Trhl. 1/17, (13)Bak.Luk.3/35, (14)I.Trhl.1/19, (15)Luk.3/24, (16)Yeş.24/2, I.Trhl. 1/26, (17)B.17/15, 20/12, (18)B.22/20,(19)B.16/1 ve 2, 18/11ve 12, (20)B.12/1, (21)B.10/19, (22)Nahm 9/7, Res.lşl.8/4, (*)Harran:Bak Şanlıurfa’nın güneyine 60 km kadar uzak olan tarihi bir yer. Bak Hez.27/23.

12.Bölüm: 1)Abram'ın seçilmesi, 4)Ve Lût ile Harran'dan çıkışı, 6)Kenan diyarına gelmesi ve rüyada kendisine verilen söz, 10)Mısır'a kaçış ve eşi için Firavun'a yaptığı hile.
1* Ve Rabb( 1) Abram ’a dedi ki: ‘Sen ülkenden, akrabalarının yanından ve babanın evinden sana göstereceğim ülkeye git. 2*Ben(2) de seni büyük bir millet yapacağım, seni(3) bereketleyerek adını büyük yapacağım ve sen(4) de kutlu olacaksın. 3*Ve ben(5) sana iyilik söyleyenleri de bereketleyeceğim; sana kötü söz söyleyene ben de lânet edeceğim. Dünyanın(6) tüm milletleri sende kutlu olacaklardır’ dedi. 4*Abram da Rabbin kendisine söy¬le¬diği gibi gitti; Lût da onunla gitti. Abram Harran’dan çıktığında yetmişbeş yaşındaydı. 5*Böylece Abram karısı Saray’ı, kardeşi Lût’u ve kazandıkları tüm mallarla Harran’daki(7) kendi kişilerini(8) alarak Kenan ülkesine gitmek için çıktılar ve Kenan diyarına geldiler. 6* Abram o yörede Şekem denilen yerde(9) More meşeliğine kadar geçti(10). O zaman yörede Kenanlılar(11) vardı. 7*Ve Rabb Abram’a(12) görünüp: “Bu ülkeyi(13) senin soyuna ve¬receğim” dedi ve o da kendisine görünen Rabb’e orada bir sunak(14) yaptı. 8*Oradan Beytel’in doğusunda bulunan dağa doğru giderek batısında Beytel ve doğusunda Ay olarak çadırını kurdu. Sonra orada da Rabbe bir sunak yapıp Rabbin adına(15) dua etti. 9*Abram düzlük olan bir yerde güneye(16) doğru dolaşırken; 10*O yörede(17) kıtlık olmuştu ve Abram göç ederek Mısır’a(18) gitti. Çünkü; geldiği yerde şiddetli bir kıtlık(19) vardı. 11*Mısır’a tam girerken kendi karısı Saray’a doğru: - İşte senin yüzü(20) güzel bir kadın olduğunu biliyorum. 12*Ola ki, Mısırlılar seni gördüklerinde ‘bu onun karısıdır’ diyerek beni(21) öldürüp de seni sağ bırakmış olmasınlar. 13*Lütfen; senin yüzünden bana iyi davranılması ve canımın kurtulması için ‘Kızkardeşiyim(22) de dedi. 14*Ve Abram Mısır’a girdiğinde Mısırlılar kadının çok güzel(23) olduğunu gördüler. 15*Firavun’un adamları da onu gördüğünde, Firavun’un önünde onu övdüler ve kadın Firavun’un(24) sarayına alındı. 16*Ve ondan ötürü(25) Abram’a çok iyi davranıldı. O da koyun, sığır, eşek, köle, cariye ve dişi eşekler ile develerin sahibi oldu. 17*Ama Rab; Abram’ın karısı Saray’dan ötürü Firavun ile evini büyük belalara uğrattığı için(26) 18*Firavun, Abram’ı çağırıp: - Bu bana yaptığın(27) nedir? Bunun karın olduğunu niçin bana söylemedin? 19*Niçin “Kızkardeş¬imdir” Dedin? Ben de tam onu kadınım yapmak üzereydim; işte eşin, şimdi onu al ve git, dedi. 20*O zaman Firavun(28) onun için adamlarına emretti ve adamları da onu ve eşini, tüm eşyaları ile beraber gönderdiler.
(1)B.15/7, Nahm.9/7, İş.41/2, Res.İşl.7/2, İbr.11/8, (2)B.17/6, 18/18, Tes.26/5, I.Krl.3/8, (3)B.24/35, (4)B.28/4, Galt.3/14,(5)B.27/29, Çıkş.23/22, Sayl.24/9,(6)B.18/18, 22/18, 26/4, Mez.72/17, Res.İşl.3/25, Galt.3/8, 13/7, (7)B.11/31, (8)B.14/14,(8)Tes.11/30, Hakm.7/1,(10)İbr.11/9, (11)B.10/18, 19, 13/7, (12)B.17/1, (13)B. 13/15,17/8, Mez.105/9 ve 11,(14)B.13/4,(15)B.13/4,(16)B.13/3,(17)B.26/1,(18)Mez.105/12,13, (19)B.43/1, (20)14.Ayet B.26/7, (21)B.20/11, 26/7, (22)B.20/5 ve 13, Bak B.26/7, (23)B.39/7, Mat.5/28, (24)B.20/2,(25)B.20/14, (26)B.20/18, I.Trhl.16/21 ,Mez.105/14, İbr.13/4,(27)B.20/9, 26/10, (28)Sül.Mes.21/1.

13.Bölüm: 1)Abram ile Lût'un çok malları olması ve birbirlerinden ayrılmaları, 10)Lût'un Sodom ovasına gitmesi, 14)Abram'a olan sözün yinelenmesi, 18)Abram'ın Hebron'da yaşayıp bir sunak yapması.
1*O zaman Abram kendisi, karısı, tüm malı ve eşyası ile Lût’u beraber aldığı halde Mısır’dan Kenan’ın güney(1) yönüne çekildi. 2*Abram’ın(2) hayvanları, altını, gümüşü olarak çok zengindi. 3*Ve konaktan konağa göçerek güneyde(3 ) Beytel’e; yani Beytel ile Ay arasında başlangıçta çadırının bulunduğu yere; 4*Önceden(4) sunak inşa ettiği yere dek gitti. Ve Abram orada Rabbin(5) adına dua etti. 5* Abram ile beraber giden Lût’un da koyunları, sığırları ve çadırları olduğundan; 6*Beraberce oraya yerleşmelerine o yer(6) küçük gelecekti. Çünkü onların malları çok olduğundan beraberce yaşamaları olanaksızdı. 7*Ve Abram’ın sürüsünün çobanları ile Lût’un sürüsünün çobanları arasında çekişme(7) oldu. O zaman o yörede Kenanlılar(8) ile Perizzîler yaşıyordu. 8*Bunun üzerine Abram, Lût’a: - Lütfen benimle(9) senin aranda ve çobanlarımla senin çobanların arasında çekişme olmasın; çünkü biz kardeşiz(10). 9*Tüm bu ülke önünde(11) değil midir? Lütfen benden ayrıl. Eğer sen(12) sola gidersen, ben sağa ve eğer sen sağa gidersen ben de sola gideceğim, dedi. 10*Bunun üzerine Lût gözlerini kaldırıp Erden’in(13) bütün kırlarının suyunun bol olduğunu gördü. Rab(14) Sodom ve Gomorra’yı yok etmeden önce, orası Soar’a(15) varıncaya dek Rabbin Cenneti(16) ve Mısır ülkesi gibiydi. 11*Lût kendisi için Erden’in tüm kırlarını seçip doğu yönüne çekilerek birbirlerinden ayrıldılar. 12*Abram, Kenan ülkesinde yaşayıp, Lût da yörenin(17) kentlerinde oturarak çadı- rını(18) Sodom’a doğru kuruyordu. 13*Sodom halkı ise Rabbin gözünde kötülük(19) yapan günahkârlar) idi. 14*Ve Lût(21) Abram’dan ayrıldıktan sonra Rab, Abram’a: “Şimdi gözlerini kaldırarak bulunduğun yerden kuzeye(22) ve güneye; doğuya ve batıya bak. 15*Çünkü; gördüğün ülkenin tümünü sana(23) ve soyuna(24) sonsuz mülk olarak vereceğim. 16*Senin soyunu(25) yerin tozu kadar edeceğim; şöyle ki bir kimsenin yerin tozunu saymağa gücü yeterse senin soyun da sayılır. 17*Kalk bu ülkeyi enine boyuna dolaş; çünkü onu sana vereceğim” dedi. 18*Abram çadırını topladı ve gelip Hebron’da(26) olan Memra meşeliğinde yerleşerek orada(27) Rabbe bir sunak inşa etti.
(1)B.12/9, (2)B.24/35, Mez.112/3, Sül.Mes.10/22, (3)B.12/8,9, (4)B.12/7,8, (5)Mez.116/17, (6)B.36/7, (7)B.26/7, (8)B.12/6,(9)l.Kor.6/7,(10)B.11/27ve31,Çıkş.2/31, Mez.133/1, Res.İşl. 7/26, (11)B.20/15,34/10, (12)Rom.12/18,İbr. 12/14,Yak.3/17, (13)B.19/17,Tes.34/3, Mez.107/34, (14)B.19/24 ve 25, (15)B.14/2 ve 8, 19/22, (16)B.2/10, İş.51/3, (17)B.19/29,(18)B.14/12, 19/1, ll.Petr.2/7ve8,(19)B.18/20,Hez.16/49, ll.Petr. 2/7 ve 8, (20)B.6/11, (21)11.Ayet, (22)B.28/14, (23)B.12/7, 15/18, 17/8, 24/7, 26/4, Sayl.34/12, Tes.34/4, Res.İşl.7/5, (24)ll.Trhl.20/7, Mez.37/22 ve 29, 112/2,(25)B.15/5, 22/17, 26/4, 28/14, 32/12, Çıkş.32/13, Sayl.23/10,Tes.1/10,l.Krl.4/20, l.Trh.27/23, İş.48/19, Yerm.33/32, Rom.4/16, 17 ve 18, İbr.11/12,(26)B.35/27, 37/14, (27)B.14/13.

14.Bölüm: 1 )Dört kralın beş kralla savaşması,(12)Lût'un esir alındıktan sonra Abram tarafından kurtulması, 18)Melkisedek'in Abram'a bereket okuması ve Abram'ın ona hediye vermesi, 22)Abram'ın yağmadan bir pay almayı istememesi.
1*Şinar(1) kralı Amrafel ve Ellesar kralı Aryok(*) ile Elam(2) kralı Kederlaomer ve Goyim kralı Tidal’ın günlerinde; 2*Sodom kralı Bera, Gomorra kralı Birşa, Adma(3) kralı Şinab, Seboim kralı Şemeber ve Bela; yani Soar(4) kralıyla savaştılar. 3*Bunların tümü Siddim deresinde; yani tuzlu(5) denizin yanında birleştiler. 4*Bunlar oniki yıl Kedorlaomer’i dinlemişlerdi(6) ve onüçüncü yılda baş kaldırdılar. 5*Ondördüncü yılda Kedorlaomer kendisiyle beraber olan krallarla gelip Aşterot- Karnaim’de(7) Refayîleri(8) ve Ham’da(9) Zuzîleri; Şava Kıryatim’de(10) Emîleri, 6*Ve Horîleri( 11) kendi dağları olan Seir’de çölün kenarındaki El Paran’a(12) kadar vurdular. 7*Sonra geri dönüp Eyn - Mişpata; yani Kadeş’e gelerek Amelekîlerin tüm yerleşim yerlerini HatsatsonTamar’da(13) oturan Amor’ileri de vurdular. 8*Böylece Sodom kralı, Gomorra kralı, Edom beyi, Seboim beyi ve Bela; yani Soar kralı çıkıp Siddim deresinde onlarla; 9*Yani Elam kralı Kedarlaomer, Goyim kralı Tidal, Şinar kralı Am rafel, Ellesar kralı Aryok ile dört kral beş krala karşı savaşa dizildiler. 10*Siddim deresinde birçok Petrol(14) kuyuları bulunduğundan Sodom ve Gomorra kralları kaçarken oraya saplandı ve geri kalanlar da dağa(15) kaçtılar. 11*Düşmanları da Sodom(16) ve Gomorra’nın tüm ganimetlerini alıp gitti. 12*Ve Abram’ın kar¬deşinin(17) oğlu olup Sodom’da(18) yaşayan Lût’u da tüm mallarıyla alıp gittiler. 13*Bir kaçak gelerek İbranî Abram’a haber verdi. O da Eşkol’un(19) ve Aner’in kardeşi olan Amorî Mamre’nin meşeliğinde oturuyordu; bunlar(20) Abram ile sözleşmişlerdi. 14*Abram da kardeşinin(21) esir olduğunu işiterek evinde(22) doğup terbiye edilmiş olan üçyüzonsekiz adet hizmetçiyi çıkardı ve kralları(23) Dan’a kadar takip etti. 15*Kendisiyle köleleri gece boyunca bölük, bölük onlara saldırarakr(24) vurdular ve Şam’ın kuzeyinde olan Hobah’a kadar onları kovaladılar. 16*Sonra mallarının(25) tümünü geri alarak kardeşi Lût’u, malını, kadınlarını ve hizmetçilerini götürdü. 17*Abram(26) Kedorlaomer ve yoldaşları ile olan kralları kırıp geçirdikten sonra geri dönerken Sodom kralı, Şave deresine; yani kral(27) deresine onu karşılamağa(28) çıktı. 18*Ve Salem kralı(29) Melkisedek ekmek ile şarap çıkardı ve o, yüce Egemen Allah’ın(30) kâhini(31) olarak; 19*Ona şöyle bereket okudu: Abram, yer ile göğün egemeni(32) Allah tarafından kutlu olsun(33). 20*Ve düşmanlarını eline teslim eden yüce(34) Egemen-Allah tarafından kutlu olsun, dedi. O da ona her şeyin(35) ondalığını verdi. 21*Sodom kralı Abram’a: - Hizmetçilerini bana ver ve mallar ile araç gereçleri de sen kendine al, dedi. 22*Abram da Sodom kralına doğru: -Yer ile göğün sahibi(36) olan yüce egemen, Allah - Yehovah ’a(37) el mi kaldırdım ki? 23*Abram’ı ben zengin ettim demeyesin diye iplikten çarık bağına kadar senin hiçbir şeyini(38) almayacağım. 24*Ancak uşakların yediği ve benimle(39) beraber giden adamların; yani Aner ile Eşkol ve Memra’nın payları ayrı tutulsun. Onlar kendi paylarını alsınlar, dedi.

(1)B.10/10, 11/2, (*)Bak.Yud.1/7, (2)İş.n/n, (3)Tes.29/23, (4)B.19/22, (5)Sayl.34/12, Tes.3/17, Yeş.3/16, Mez. 107/34,(6)B.9/26, (7)Yeş.12/4, 13/12, (8)B.15/20, Tes.3/11, (9)Tes.2/20,(10)Tes.2/10 ve 11, (11)Tes.2/12 ve 22, (12)B.21/21, Sayl.12/16, 13/3, (13)ll.Trhl.20/2, (14)B.11/3, (15)B.19/17 ve 30, (16)Ayet 16 ve 21,(17)B.12/5, (18)B.13/12, (19)B.13/18, (20)24.Ayet, (21)B.13/8, (22)B.15/3, 17/12 ve 27, Vaiz 2/7, (23)Tes.34/1, Hakm.18/29, (24)İş.41/2 ve 3, (25)11 ve 12.Ayet, (26)İbr.7/1,(27)ll.Sam.18/18, (28)Hakm.11/34, l.Sam.18/6, (29)İbr.7/1, (30)Mik.6/6, Res.İşl.16/17, (31)Mez.110/4, İbr.5/6, (32)22.Ayet, Mat.11/25, (33)Rut.3/10, ll.Sam.2/5, (34)B.24/27, (35)İbr.7/4, (36)19.Ayet, B.21/33, (37)Çıkş.6/8, Dan.12/7, Vah.10/5 ve 6, (38)Bak Est.9/15 ve 16, (39)13. Ayet.

15.Bölüm: 1)Abram, Rabb'in sözüyle cesaretIenerek; 2)Soyu olmadığı için üzüntüsünü belli etmesi,(4)Ve Rabb'in ona olan lütfuyla vaadi, 6)Abram'ın iman ile olan iyi işleri, 7)Kenan ül¬ke¬si¬nin ona bir işaret, 12)Ve bir rüya ile vaad edilmesi.
1*Bu olaydan sonra Abram’a rüyada(1) Rabbin sözü gelip: - Ey Abram! Korkma(2) Ben senin sığmağınım(3) işlerin(4) çok büyük olacaktır” dedi. 2*Abram: -Ya Rab - Yehovah, bana ne vereceksin? Ben çocuksuz(5) gidiyorum ve evimin bakıcısı şu Şam’lı Eliezer’dir, dedi. 3*Abram: - İşte bana döl(Çocuk) vermediğinden evimde(6) doğmuş olan köle benim mirasçım olacaktır, dedi. 4*Ve Rabbin sözü ona gelip: “Mirasçın bu olmayacaktır; ama senin(7) soyundan(*) olan kimse mirasçın olacaktır” dedi. 5*Sonra onu dışarıya çıkarıp: -Şimdi göğe bak; sen yıldızları(8) sayabiliyorsan(9) onları say, diyerek ona: - Soyun(10) böyle olacaktır; dedi. 6*Abram Rabbe iman( 11) etti ve Rabb bunu ona doğruluk( 12) saydı. 7*Ona: -Bu ülkeyi(13) mirasın olmak üzere sana vermek için seni Kildanilerin(14) Ur kentinden çıkaran(15) Yehovah benim, dedi. 8*O da: -Ya Rab - Yehovah; bunu(16) miras alacağımı nereden bileyim? Dedi. 9*Ve Rab ona: - Benim için üç yıllık bir inek, üç yıllık bir keçi, üç yıllık bir koç ve bir kumru ile bir güvercin yavrusu al’ dedi. 10*O da bunların tümünü “O’nun için alarak onları(17) ortadan ikiye ayırdı ve herbir parçayı diğerinin karşısına koydu. Ama kuşları(18) ayırmadı. 11*Cesetler üzerine yırtıcı kuşlar geldiğinde Abram onları kovdu. 12*Güneş batarken Abram’ı ağır bir uyku(19) bastığında; işte üzerine büyük bir karanlık dehşeti düştü. 13*O zaman Abram’a: - Anla ve bil ki soyun(20) kendilerinin olmayan bir ülkede yabancı olup onların halkına kölelik edecekler ve bunlar da onlara dörtyüz(21) yıl zulüm edecektir. 14*Ama kölelik edecekleri milleti ben(22) yargılayacağım ve sonra birçok mallar(23) ile çıkacaklardır; 15*Ve sen esenlikle(24) ata¬ları¬nın yanına gidecek(25) dolgun(26) yaşlılık günlerinde gömüleceksin. 16*Dördüncü asırda(27) onlar buraya geri dönecekler; çünkü Amorîlerin(28) kötülüğü daha bitmemiştir(29) dedi. 17*Güneş batıp karanlık olduğunda; işte dumanı çıkan bir ışık fırını ve bir meşale(30) o parçaların arasından geçti. 18*O günde Rab, Abram(31) ile ‘Andetti’ bu ülkeyi Mısır nehrinden tâ büyük nehir olan Fırat(§) nehrine kadar; 19*Yani Kenanlılar’ın, Kenizzîlerin ve Kadmonîlerin, 20*Hititlerin, Perizzîlerin ve Refaîlerin, 21*Amorîlerin, Kenanîlerin, Gergaşîlerin ve Yebusîlerin ülkesini senin(32) soyuna verdim’ dedi.

(1)Dan.10/1, Res.İşl.10/10 ve 11, (2)B.26/24, Dan.10/12, Luk.1/13 ve 30, (3)Mez.3/3, 5/12, 84/11, 91/4, 119/114, (4)mez.16/5, 58/11, Sül.Mes. 11/18, (5)Res.İşl.7/5, (6)B.14/14, (7)ll.Sam.7/12, 16/11, ll.Trhl.32/21, (*)Veya: Senin sulbünden. (8)Yerm.33/22, (9)Mez.147/4, (10)B.22/17, Çıkş.32/13, Tes.1/10, 10/22, l.Trhl.27/23, Rom.4/18, İbr.11/12, Bak B.13/16,(11)Rom.4/3,9ve22,Galt.3/6,Yab.2/23,(12)Mez.106/31, (13)Mez. 105/42 ve 44, Rom.4/13, (14)B.11/28 ve 31, (15)B.12/1, (16)Bak B.24/13 ve 14, Hak.6/17 ve 37, l.Sam.14/9 ve 10, ll.Krl.20/8, Luk. 1/18,(17)Yerm.34/18ve19,(18)Lev.1/17,(19)B.2/21, Eyp. 4/13,(20)Çıkş.12/4,Mez.105/23,Res.İşl.7/6,(21)Çıkş.1/11, Mez. 105/25, (22)Çıkş.6/6,Tes.6/22, (23)Çıkş.12/36, Mez.105/37, (24)Eyp.5/26,(25)Res.İşl. 13/36,(26)B.25/8, (27)Çıkş.12/40, (28)l.Krl.21/26,(29)Dan.8/23,Mat.23/32,l.Selanik.2/16, (30)Yerm.34/18ve19,(31)B.24/7,(§)Arz-ı Mevut(vaad edilen topraklar), (32)B.12/7, 13/15, 26/4, Çıkş.23/31, Sayl.34/3, Tes. 1/7, 11/24, 34/4, Yeş. 1/4, l.Krl.4/21, ll.Trhl.9/26, Nahm.9/8, Mez.105/11, İş.27/12.

16.Bölüm: 1)Saray'ın kısır olup cariyesi Hacer'i Abram’a vermesi, 4)Hacer'in kendi hanımını küçük düşürmesinden ötürü, çektiği acıdan kurtulması için kaçışı, 7)Onun melek tarafından geri gönderilip;(9)Doğacak oğlu için haber alması, 15)İsmail'in doğması.
1*Abram’ın karısı Saray’dan ona çocuk(1) olmuyordu. Saray’ın Hacer(2) adında Mısır’lı(3) bir hizmetçisi olduğundan; 2*Abram’a: - İşte(4) Rab beni doğurmaktan(5) yoksun kıldı, hizmetçimi(6) al belki ondan çocuğum olur, dedi. Abram da Saray’ın sözünü(7) dinledi. 3*Böylece Abram, Kenan(8) ülkesinde on yıl yaşadıktan sonra onun karısı Saray, Mısırlı cariyesi Hacer’i alarak onu kendi kocası Abram’a eş olmak üzere verdi. 4*O da Hacer’i aldığında hamile oldu. Ve hamile olduğunu anlayınca hanımına iyi gözle(9) bakmadı. 5*Saray, Abram’a: - Bana olan acı senin üzerine olsun. Ben hizmetçimi senin koynuna verdikten sonra hamile olduğunu anlayınca bana iyi gözle bakmıyor. Seninle(10) benim aramda olan şeyi Rab yargılasın, dedi. 6*Abram(11) da Saray’a: - İşte(12) hizmetçin senin elindedir! Ona uygun gördüğünü yap. Dedi. Saray da onu sıkıştırdı ve kadın(13) da onun yüzünden kaçtı.7*Rabbin meleği onu kırda bir su kaynağı yanında; yani Şur(14) yolunda(15) olan kaynağın yanında buldu: 8*-Ey Saray’ın hizmetçisi Hacer! Nereden gelip nereye gidiyorsun? Dedi. O da ona: - Hanımım Saray’ın yüzünden kaçıyorum, dedi. 9*Rabbin Meleği ona: - Hanımının yanına dön ve onun elinin(16) altında başını eğ, dedi. 10*Ve Rabbin Meleği ona: - Soyunu(17) sayılamayacak kadar çok çoğaltacağım, dedi. 11*Ve Rabbin Meleği ona: - İşte sen hamilesin ve bir oğul doğuracaksın. Ona İsmail(18) adını vereceksin. Çünkü Rab sana olan sıkıntıyı biliyor, dedi. 12*O(19) yabani bir adam olup onun eli herkese karşı ve herkesin eli de ona karşı olacak; kendisi(20) de tüm kardeşlerinin önünde oturacaktır, dedi. 13*Böylece kadın kendisiyle konuşan Rabbin adına dua ederek: ‘Rüyetimin ilâhı sensin’(*) dedi. Çünkü rüyetimden sonra daha burada görüyor(+) muyum? 14*Bundan böyle o kuyuya Beer-Lahay-Roi(21) kuyusu adı verildi. İşte o Kadeş(22) ile Bered arasındadır. 15*Ve Hacer’den(23) Abram’a bir oğul olup, Abram da kendine Hacer’den doğan oğlana İsmail adını verdi. 16*Hacer’den Abram’a İsmail doğduğu(24) zaman Abram seksen altı yaşındaydı.

(I) B.15/2 ve 3, (2)Galt.4/24, (3)B.21/9, (4)B.30/3, (5)B.20/18, 30/2, l.Sam.1/5 ve 6, (6)B.30/3 ve 9, (7)B.3/17, (8)B.12/5,(9)ll.Sam.6/16, Sül.Mes.30/21 ve 23, (10)B.31/53, l.Sam.24/12,(11)Sül.Mes.15/1, l.Petr.3/7,(12)Eyp.2/6, Mez.106/41 ve 42, Yerm.3 8/5,(13)Çıkş.2/15,(14)Çıkş.15/22,(15)B.25/18,(16)Tit.2/9, l.Petr.2/18, (17)B.17/20, 21/18, 25/12, (18)B.17/19, Mat.1/21,Luk.1/13ve31, (19) B.21/20, (20) B.25/18, (+):Görmekliğimden, (21)B.24/62, 25/11, (22)Sayl.13/26, (23)Galt.4/22, (24) 11.Ayet, (*): Rüya, görüm.

17.Bölüm: 1)And'm(Âhdin) sabit olması, 5)Abram'ın adının İbrahim'e değiştirilmesi, 10)Saray adının Sara ismine değişmesi, 17)Vaad edilen mirasçı İshak, 23)İbrahim ile İsmail'in hitan(Sünnet) olması.
1* Abram doksan dokuz yaşındayken Rab, Abram’a(1) görünüp ona: ‘Ben(2) Kadîr olan Allah’ım; önümde(3) yürü ve doğru(4) ol. 2*Ve ben de benimle senin aranda olan andımı anıp seni çok(5) çoğaltacağım’ dedi. 3*O zaman Abram yüzüstü(6) yere kapandı ve Allah onunla konuşarak dedi ki: 4*‘İşte seninle benim Andım budur: Sen(7) birçok milletlerin babası olacaksın; 5*Ve bundan böyle adına Abram denilmeyecek; ben seni(8) birçok milletlere baba yaptığım için adın İbrahim(9) olacaktır’ dedi. 6*“Seni çok verimli kılacak ve senden( 10) milletler çıkaracağım. Senden( 11) krallar çıkacaktır. 7*Ben seni(12) ve senden(13) sonra soyunun Allah’ı olmak için; benimle senin aranda, senden sonra kendi asırlarında ve soyunun arasında ‘Sonsuzluk Andı’ olmak üzere sözümü(14) değiştirmem. 8*Gurbet diyarını(15) yani tüm Kenan ülkesini sonsuzluk mülkü olarak sana(16) ve senden sonraki soyuna verip onların(17) Allah’ı olacağım.” 9*Ve Allah İbrahime dedi: - Sen ve senden sonraki soyun kendi asırlarında andımı tutasınız. 10*Benimle sizin aranızda ve senden sonra soyun arasında tutacağınız andım budur ki, sizden(18) her erkek sünnet olunsun. 11*Böylece gulfenizi sünnet ediniz ve bu da benimle sizin aranızda olan andın(19) bir işareti olsun. 12*Kuşaklarınızca sizden sekiz günlük olan her erkek çocuk; gerek evinizde doğmuş olsun ve gerek soyunuzdan olmayıp para ile bir yabancıdan satın alınmış olsun, sünnet(20) olunsun. 13*Evinde doğmuş veya paranla alınmış olsun, özellikle sünnet edilecektir. Bu da bedeninizde ‘Sonsuzluk Andı’olmak üzere benim ‘Andım’ olacaktır. 14*Ve gulfesinde sünnet buyruğu yerine getirilmemiş sünnetsiz bir erkek bulunursa; o kişi andımı tutmamış olacağından kendi(21) halkından atılacaktır, dedi. 15*Ve Allah İbrahim’e: “Eşin Saray’ın adını Saray deme. Çünkü onun adı Sara olacaktır, 16*Ben onu bereketleyecek o(22) da bana bir oğul verecek ve onu bereketleyeceğim. Şöyle ki milletlerin(23) annesi olup ondan halklar ve krallar çıkacaktır” dedi. 17*O zaman İbrahim yüzüstü yere kapaklanarak güldü(24) ve kendi yüreğinde: Yüz yaşında olanın çocuğu olur mu? Ve doksan yaşında olan Sara’nın hiç çocuğu olur mu? Dedi. 18*Ve İbrahim Allah’a: -Bak işte İsmail! O senin önünde yaşasın, dedi. 19*Allah: - Kuşkusuz eşin Sara’dan(25) sana bir oğul olacak ve ona İshak adını vereceksin. Ben de ‘Sonsuzluk Andı’ olmak üzere sözümü onun ile ve ondan sonraki soyu ile değişmez kılacağım. 20*İsmail için de seni dinleyecek ve işte onu bereketleyeceğim. Onu verimli kılacak ve çok çoğaltacağım(26). O, oniki beyin(27) babası olacak, Ben de onu(28) büyük bir millet yapacağım. 21*Ama gelecek yıl bu zaman Sara’dan(29) sana doğacak İshak ile Andımı değişmez kılacağım, dedi. 22*Allah, İbrahim ile konuşmasını kestikten sonra onun yanından yükseldi. 23*İbrahim de hemen o günde kendi oğlu İsmail’i, evinde doğanların tümünü ve parayla satın aldıklarının tümünü; yani kendi ev halkından her erkeği alıp Allah’ın kendisine buyurduğu gibi sünnet etti. 24*İbrahim sünnet olduğunda doksan dokuz yaşındaydı. 25*Oğlu İsmail sünnet olduğunda on üç yaşındaydı. 26*Aynı günde İbrahim ve oğlu İsmail sünnet oldu. 27*Evinde(30) doğmuş olanlar ve yabancılardan parayla satın alınmış olanlar; tüm ev halkı olmak üzere kendisiyle beraber sünnet oldular.
(1)B.12/1, (2)B.28/3, 35/11, Çık.6/3, Tes.10/17, (3)B.5/22, 48/15, l.Krl.2/4, 8/25, ll.Krl.20/3, (4)B.6/9, Tes.18/13, Eyp.1/1, Mat.5/48, (5)B.12/2, 13/16, 22/17, (6)17.Ayet, (7)Rom.4/11, 12 ve 16, Galt.3/29, (8)Rom.4/17, (9)Nahm. 9/7, (10)B.35/11,(11)16.Ayet, B.35/11, Mat.1/6 ve diğ., (12)B.26/14, 28/13, İbr. 11/16,(13)Rom. 9/8,(14)Galt. 3/17,(15) B.23/4,28/4, (16)B.12/7, 13/15, Mez.105/9 ve 11, (17)Çıkş.6/7, Lev.26/12, Tes.4/37, 14/2, 26/17, 29/13, (18)Res.İşl.7/8, (19)Res.İşl.7/8, Rom.4/11,(20)Lev.12/3,Luk.2/21,Yuh.7/22,Filp.3/5, (21)Çıkş. 4/24,(22)B.18/10, (23)B.35/11, Galt.4/31, l.Petr.3/6, (24)B.18/12, 21/6, (25)B.18/10, 21/2, Galt.4/28, (26)B.16/10, (27)B.25/12 ve 16, (28)B.21/18, (29)B.21/2, (30)B.18/19.

18.Bölüm: 1 )İbrahim'in üç Meleği kabul etmesi, (9)Sara'nın gelmesi ve müjdelenmesi, 17)Sodom'un yok edileceğinin İbrahim'e bildirilmesi, 23)Sodomlular için yalvarışı.
1*Rab ona Memra(1) meşeliğinde göründü. İbrahim günün en sıcak zamanı çadırın kapısında otururken. 2*Gözlerini(2) kaldırıp baktığında işte karşısında üç kişi duruyordu. Onları(3) görür görmez çadır kapısından karşılamağa koşarak yere kadar eğildi: 3*- Efendim; şimdi gözünde lütfa eriştimse, lütfen kulunu geçme. 4*Lütfen, sana biraz(4) su getirilsin ve ayaklarınızı yıkayıp ağaç altında dinleniniz. 5*Ben de biraz(5) ekmek getireyim ve yüreğiniz(6) güçlendikten sonra gidiniz. Çünkü kulunuzun(7) yanına bunun için gelmişsiniz, dedi. Onlar da: - Söylediğin gibi yap, dediler. 6*O zaman İbrahim çadıra Sara’nın yanına koşup: - Üç ölçek saf un yoğur ve çabucak pide yap, dedi. 7*Sonra İbrahim sığır sürüsüne koşup körpe bir iyi buzağıyı aldı, sonra onu hizmetçisine verdi; o da onu çabucak hazırladı. 8*İbrahim tereyağı(8) süt ve hazırlamış olduğu buzağıyı alarak önlerine koydu ve kendisi de ağacın altında yanlarında durdu. Onlar da yediler. 9*Ona: -Karın Sara nerededir? Dediklerinde: - İşte çadırdadır(9) dedi. 10*Rab da: - Yine gelecek(10) yıl sana(11) geri geleceğim ve eşin Sara’nın(12) bir oğlu olacaktır, dedi. 11*Ve İbrahim(13): -Sara çok yaşlı ve artık adetten(14) kesilmiştir. 12*Sara da içinden(15) gülerek: ‘Ben yaşlandıktan(16) sonra mı lütfa ereceğim? Zaten efendim(17) de yaşlanmıştır’ dedi. 13*Ve Rabb, İbrahime söyleyerek: - Sara: ‘Ben yaşlandıktan sonra gerçekten doğuracak mıyım’ diyerek niçin güldü? 14*Rabbin(18) yapamıyacağı birşey var mıdır? Gelecek sene aynı(19) günlerde geri geleceğim ve Sara’nın bir oğlu olacaktır’, dedi. 15*Sara da korkudan ötürü: -Ben gülmedim, diyerek yalanlarken; Rab da: - Hayır güldün’ dedi. 16*Sonra o adamlar oradan kalkıp Sodom yönüne gittiler ve İbrahim de yollatmak(20) için onlarla beraber gitti. 17*Ve Rabb: - Ben yapacağım(21) şeyi İbrahim’den saklayacak mıyım? 18*Çünkü İbrahim mutlaka büyük ve güçlü bir millet olacak ve dünyanın tüm milletleri onda kutlu(22) kılınacaktır. 19*Çünkü ben bunu biliyorum ki, kendinden sonra olacak çocuklarına(23) ve evine anlatacak; onlar da doğruyu ve gerçeği yapmak için Rabbin yollarını gözeteceklerdir. Tâ ki; Rabb, İbrahim’e söylediğini yerine getirsin’ dedi. 20*Rab, Sodom(24) ve Gomorra’- nın sesi çoğalıp onların günahı çok büyük olduğu için; 21*’Şimdi inelim(25) ve bana gelen feryada göre hareket edip etmediklerini göreyim ve etmediler ise bileyim(26)’ dedi. 22*O adamlar oradan dönüp Sodom’a(27) doğru hareket ettiler. İbrahim ise daha Rabbin önünde(28) duruyordu. 23*O zaman İbrahim yaklaşıp(29): - Doğruyu(30) eğri ile beraber yok edecek misin? 24*Belki(31) kentin içinde elli doğru kişi bulunur. Şimdi içinde bulunan elli iyi kişi için bağışlamaz ve o yeri yok mu edersin? 25*Sakın ki sen böyle bir şey yapmayasın. Sen doğruyu eğri ile öldürür müsün? Doğ- ru(32) eğri için ölmesin. Haşa! Sende tüm(33) dünyanın yargısı adaletle olmayacak mı? 26*Ve Rab: - Eğer(34) Sodom’da kentin içinde elli doğru kişi bulursam onlar için tüm bölgeyi bağışlarım, dedi. 27*İbrahim de şöyle yanıtladı: - İşte şimdi ben toprak(35) ve kül iken efendim ile tartışmaya(36) başladım. 28*Eğer elli doğru kişiden beş kişi eksik olsa; o beş kişi için kenti yok edecek misin? Dedi. O da: - Eğer orada kırk beş doğru kişi bulursam, yok etmem, dedi. 29*Ve yine ona söyleyerek: - Belki orada kırk kişi bulunur, dedi. Rabb da:‘O kırk kişi için de etmem, dedi. 30*İbrahim: - Efendim öfkeye kapılmasın ve söyleyeyim. Belki orada otuz kişi bulunur, dedi. Rab da: ‘Eğer orada otuz bulursam da etmem, dedi. 31*Sonra: - İşte şimdi efendim ile tartışıyorum; belki orada yirmi kişi bulunur, dediğinde: - O yirmi kişi için de yok etmem, dedi. 32*Yine İbrahim: -Efendim(37) öfkelenmesin; ancak bir kez daha diyeceğim. Belki orada on kişi bulunur, dedi. Rab(38) da: - On kişi için de yok etmem, dedi. 33*Ve o zaman Rab, İbrahimle olan konuşmasına son verip gitti. İbrahim de tekrar eski yerine geri döndü.
(1)B.13/18, 14/13, (2)İbr.13/2, (3)B.19/1, l.Petr.4/9, (4)B.19/2, 43/24, (5)Hakm.6/18, 13/15, (6)Hakm.19/5, Mez. 104/15,(7)B.19/8,33/10, (8)B.19/3, (9)B.24/67, (10)ll.Krl.4/16, (11)Ayet 14, (12)B.17/19 ve 21, 21/2, Rom.9/9, (13)B.17/17, Rom.4/19, İbr.11/11,12ve19,(14)B.31/35,( 15)B.17/17, (16)Luk 1/18, (17) l.Petr.3/6,(18)Yerm.32/17, Zek.8/6, Mat.3/9, 19/26, Luk.1/37,(19)B.17/21,10.Ayet,ll.Krl. 4/16,(20)Rom. 15/24,lll. Yuh.6, (21) Mez.25/14, Ams.3/7, Yuh.15/15, (22)B. 12/3,22/18, Res.İşl.3/25, Galt.3/8, (23)Tes.4/9 ve 10, 6/7, Yeş.24/15, Efs.6/4, (24)B.4/10, 19/13,Yakb.5/4,(25)B.11/5,Çıkş.3/8,(26)Tes.8/2, 13/3, Yeş.22/22, Luk.16/15, H.Kor. 11/11, (27)B.19/1, (28)1.Ayet, (29)İbr. 10/22, (30)Sayl.16/22,ll.Krl.24/17,(31)Yerm.5/1,(32)Eyp.8/20, İş.3/10, 11,(33)Eyp.8/3, 34/17, Mez.58/11,94/2,Rom.3/6,(34)Yerm. 5/1,Hez.22/30, (35)B. 3/19, Eyp.4/19, Vaiz 12/7, I.Kor.15/47 ve 48, II.Kor.5/1, (36)Luk.18/1, (37)Hakm. 6/39, (38)Yak.5/16.

19.Bölüm: 1)Lût'un iki Meleği kabul etmesi, 4)Günahkâr Sodomlular'ın kör edilmeleri, 12)Lût'un Sodom'dan kurtulması, 17)Dağa kaçmak üzereyken Soar'a sığınmak için izin istemesi, 24)Sodom ve Gomorra'nın yok edilmesi, 26)Lût'un karısının tuz direğine değiştirilmesi, 30)Lût'un kendi kızlarıyla beraber bir mağarada yaşaması, 31)Moab ile Ammon'un karşı birer bey olarak doğumları.
1*O(1) iki Melek akşam vakti Sodom’a geldiler. Lût da Sodom kapısında oturuyordu. Ve Lût(2) onları görünce karşılayıp; yüzünü yere kadar eğerek: 2*- Efendiler lütfen kulunuzun(3) evine dönüp bu gece kalın ve ayaklarınızı(4) yıkayın. Sabah olunca da erkenden kalkarak yolunuza gidin, dedi. Onlar da: ‘Hayır; gece(5) sokakta kalırız’ dediler. 3* Ama onlara çok üsteledikten sonra onlar da onun yanına eve girdiler. O da onlara ziyafet(6) düzenleyerek ‘Fıtır’ (mayasız) pide pişirdi ve yediler. 4*Onlar yatmadan önce kentin adamları; yani Sodom’un adamları; gencinden yaşlısına kadar tüm halk her yandan evi kuşattılar. 5*Sonra Lût’u(7) çağırarak: - Bu gece yanına gelen adamlar nerededir? Onları(8) yanımıza çıkar ve onlarla(9) yatalım, dediler. 6*Lût(10) da yanlarına kapıya kadar çıkarak arkasından kapıyı kapattı. 7*Ve onlara: - Ey kardeşlerim! Yalvarırım kötülük yapmayın. 8*İşte benim(11) erkek bilmemiş iki kızım var. Onları size çıkarayım da gözünüze hoş geleni yapın; ama bu adamlara birşey yapmayın. Çünkü damımın(12) altına bunun için girdiler, dedi. 9* Ama onlar: - Geri çekil! Hem bu adam(13) misafir gelmişken kendisini(14) yetkin kılıyor. Yoksa şimdi sana onlardan daha çok kötülük ederiz, diyerek adamı; yani Lût’u daha çok sıkıştırarak kapıyı kırmaya giriştiler. 10*Ama o adamlar ellerini uzatıp Lût’u evin içine yanlarına çekerek kapıyı kapadılar. 11*Ve sonra evin(15) kapısında olan adamları küçükten büyüğüne dek kör ettiler. Şöyle ki kapıyı bulmaya bile çaresiz kaldılar. 12*O adamlar Lût’a karşı: - Burada daha kimin var? Damadınla oğullarını, kızlarını ve kentte her kimin varsa bu yerden(16) çıkar. 13*Çünkü biz bu yeri yok edeceğiz. Onların bağırışları(17) Rabbin önünde büyük olduğundan; Rab(18) onları yok etmek için bizi gönderdi, dediler. 14*O zaman Lût gidip kızlarını(19) alan damatlarıyla konuştu ve: - Kalkın(20) bu yerden çıkın; çünkü Rab bu kenti yok edecektir, dedi. Ama bu onlara bir şaka(21) gibi geldi. 15*Sabahleyin Melekler: - Kalk(22) eşini ve yanındaki iki kızını al ki, kentin kötülüğüyle yok olmayasın, dediler ve Lût’u uyardılar. 16*O oyalanırken Rab ona acıdığı için(23) o adamlar; onu ve karısıyla iki kızının ellerinden tutarak onları çıkardılar(24) ve kentin dışına bıraktılar. 17*Onları dışarı çıkardıklarında ona: -Yaşamak(25) istiyorsan kaç ve ardına(26) bakma; bozkırın hiçbir yerinde oyalanma, dağa kaç ki ölmeyesin, dediler. 18*Lût onlara: - Hayır(27) efendim; 19*İşte kulun senin gözünde lütfa erişmiştir. Benim yaşamım uğruna bana lütfettin; ama benim dağa kaçmaya gücüm kalmadı, sakın bela bana yetişip de ölmeyeyim. 20*Bak oraya kaçmak için olan bu kent yakın ve küçüktür; şimdi yalvarıyorum oraya sığınayım. Küçük değil midir? Yaşamım kurtulur, dedi. 21*Ve ona: -Senin dediğin bu kenti yıkmamak için olan yakarışını(28) kabul ettim. 22*Çabuk oraya kaç. Çünkü sen oraya erişmeden(29) ben birşey yapamam, dedi ve bu kente(30) Soar adı verildi. 23*Güneş yeryüzüne doğduğunda Lût Soar’a girdi. 24*O zaman Rab(31) Sodom ve Gomorra üzerine Rab tarafından gökten kükürt ve ateş yağdırarak, 25*O kentleri ve tüm bölgeyi; o kentlerin tüm insanlarını yerin bitkileriyle(32) yok etti. 26*Bir ara Lût’un karısı da onun arkasında olarak geriye baktığında bir tuz(33) direği oldu. 27*Ve İbrahim sabah erkenden kalkarak Rabbin önünde(34) durduğu yere geldi. 28*Sodom ve Gomorra’ya, kentin her tarafına baktığında o yerden fırın(35) dumanı gibi bir duman çıktığına tanık oldu. 29*Böylece Allah o bölgenin kentlerini yok ettiğinde; Allah, İbrahimi(36) anımsayıp Lût’un yaşadığı kentleri yok ettiğinde, Lût’u o yıkımın arasından çıkardı. 30*Lût Soar’dan çıkıp iki kızıyla beraber bir dağda(37) yaşamaya başladı; çünkü Soar’da yaşamaktan çekinip iki kızıyla beraber bir mağarada oturdu. 31*Ve bir gün büyük kız küçüğe: - Babamız yaşlı oldu; yerde tüm(38) dünyanın kuralına göre bizimle yatacak bir erkek de yok. 32*Gel babamıza şarap içirip onun ile yatarak baba- mızdan(39) soy çıkaralım, dedi. 33*O gece babalarına şarap içirerek büyük kız gidip babasıyla yattı. O da onun yatıp kalktığını bilmedi. 34*Ve ertesi gün büyük kız küçüğe: - İşte ben dün gece babamla yattım. Bu gece yine ona şarap içirelim ve sen de gel ve onunla yat; babamızdan soy çıkaralım, dedi. 35*O gece de babalarına şarap içirdiler ve küçük kız kalkıp onunla yattı. Lût da onun yatıp kalktığını bilmedi. 36*Böylece Lût’un iki kızı babalarından hamile oldular. 37*Sonunda büyük kız bir oğul doğurarak ona Moab adını verdi. Bu güne değin Moablılar’ın(40) atası odur. 38*Ve küçük kız da bir oğul doğurup ona Ben - Ammi adını verdi. Bu güne değin Ammonîler’- in(41) babası odur.
(1)B. 18/22,(2)B.18/1vediğ.,(3)İbr. 13/2,(4)B.18/4,(5)Bak Luk. 24/28, (6)B.18/8, (7)İş.3/9, (8)Hakm.19/22, (9)B. 4/1, Rom.1/24 ve 27, Yahd.7, (10)Hak.19/23, (11)Bak Hak.19/24, (12)Bak B.18/5, (13)ll.Petr.2/7 ve 8,(14)Çıkş. 2/14, (15)Bak ll.Krl.6/18, Res.İşl.13/n,(16)B.7/1,ll.Petr.2/7ve9,(17)B.18/20, (18)l.Trhl. 21/15,(19)Mat. 1/18, (20)Sayl. 16/21ve45,(21)Çıkş.9/21,Luk. 17/28, 24/11, (22)Sayl.16/24 ve 26, Vah.18/4, (23)Luk.18/13, Rom.9/15 ve 16, (24)Mez.34/22, (25)l.Krl.19/2 ve 3, (26)26. Ayet, Mat.24/16 ve 17, 18, Luk.9/62, Filp.3/13, 14, (27)Res.İşl .10/14, (28)Eyp.42/8ve9,Mez.145/19, (29)Bak B.32/25ve 26, Çıkş.32/10,Tes.9/14,Mark.6/5,(30)B.13/10,14/2, (31)Tes.29/23, İş.13/19,Yerm.20/16,50/40,Hezk.16/49ve50,Hoş.11/8,Amos4/11,Sef.2/9, Luk. 17/29,lLPetr. 2/6, Yahod.7, (32)B.14/3,Mez. 107/24, (33)Luk. 17/32,(34)B. 18/22, (35)Vah.18/9, (36)B.8/1, 18/23, (37) 17.ve 19.Ayetler, (38)B.16/2ve4,38/8ve9,Tes.25/5, (39)Mark. 12/19, (40)Tes.2/9, (41)Tes.2/19.
20.Bölüm: 1)İbrahim'in Gerar'da oturması, 2)Karısı için olan hilesi, 3)Abimeleğin Sara'yı alması ve Allah tarafından azarlanması, 9)Onun İbrahim'e ve Sara'ya hediyeler bağışlayarak suçsuz kılması ve Sara'yı geri vermesi, 17)İbrahim'in duasıyla Abi- melek ve evinin kurtulması.
1*İbrahim(1) oradan güney yönüne giderek Kadeş ile(2) Şur arasında dolaşıp Gerar’da(3) oturdu. 2*İbrahim kendi karısı Sara için: - Bu benim kızkardeşimdir(4), dedi. Gerar kralı Abimelek de Sara’yı(5) aldı. 3*Ama Allah(6) Abimelek’e gece(7) rüyasında gelip ona: -İşte aldığın kadın yüzünden öleceksin(8) çünkü o bir erkeğin helalidir, dedi. 4*Abimelek ise henüz kadınla yatmamış olduğundan: - Ya(9) Rab! Doğru bir kavmi de öldürecek misin? 5*O bana: ‘Bu kızkardeşimdir’ demedi mi? Kendisi de ‘O benim erkek kardeşimdir’ dedi. Ben de(10) bu şeyi temiz yürekle ve temiz elle yaptım, dedi. 6*Ve Allah ona rüyada: - Ben de bu şeyi temiz yürekle yaptığını bildim de seni ona dokunmağa bırakmadım ve böylece Bana(11) günah(12) etmekten korudum. 7*Şimdi bu adamın karısını geri ver; çünkü o(13) peygamber olduğundan senin için dua edecek ve sen de yaşayacaksın. Eğer geri vermezsen sen ve senin halkınm(14) tümünü kesinlikle yok ederiz(15) bilmiş ol, dedi. 8*Bundan sonra Abimelek sabah erkenden kalktı, hizmetçilerinin tümünü çağırdı ve bu olanların tümünü onlara anlattı. O adamlar da çok korktular. 9*Ve Abimelek, İbrahimi çağırıp ona doğru: - Bize bu yaptığın nedir? Ben sana ne suç işledim ki, benim(16) ve ülkem üzerine büyük günaha davetiye çıkardın ve bana uygun(17) olmayacak olan işler yaptın. 10*Ve Abimelek İbrahim’e: - Ne gördün de bu işi işledin? Dedi. 11*İbrahim de dedi ki: - Burada(18) tabii ki, Allah korkusu yoktur ve eşimden(19) ötürü beni öldürürler diye düşündüm. 12*Zaten bu babamın kızı(20) kızkardeşimdir; ama annemin kızı olmadığından benim karım olmuştur. 13*Allah(21) beni babamın evinden gurbete çıkardığı zaman, onun için bana yapacağın lütuf bu olsun. Gideceğimiz her yerde benim için ‘Kardeşimdir’(22) diyesin, dedim. 14*O zaman Abimelek koyun(23) sığır, köle ve cariyeler alarak İbrahim’e hediye etti ve karısı Sara’yı geri verdi. 15*Ve Abimelek: - İşte ülkem(24) önündedir. Beğendiğin yerde yaşa, dedi. 16*Sara’ya doğru da: - İşte kardeşine bin(25) parça gümüş verdim; bu tüm seninle olanların hepsinin gözünde, sana(26) göz örtüsü olsun(27) dedi ve böylece Sara’yı temiz kıldı. 17*İbrahim de Allah’a(28) dua etti ve Allah Abimelek’e ve karısıyla cariyelerine iyilik vererek çocukları oldu. 18*Çünkü; Rab, İbrahim’in karısı Sara yüzünden Abimelek’in(29) ev halkının herbirinin rahmini kapamıştı.
(1)B.18/1,(2)B.16/7ve14,(3)B.26/6,(4)B.12/13, 26/7, (5)B.12/15, (6)Mez.105/14, (7)Eyp.33/15, (8)7.Ayet, (9)B. 18/23, 18.Ayet,(10)ll.Krl.20/3, ll.Krl.1/12, (11)B.39/9, Lev.6/2, Mez.51/4,(12)B.31/7, 35/5, Çıkş.34/24, l.Sam.25/26 ve 34, (13)l.Sam.7/5, ll.Krl.5/11,Eyp.42/8,Yakb.5/14,15,l.Yuh.5/16, (14)Sayl.16/32 ve33,(15)B.2/17,(16)B.26/10, Çıkş.32/21, Yeş. 7/25, (17)B.34/7, (18)B.42/18, Mez.36/1, Sül.Mes.16/6, (19)B.12/12, 26/7,(20)Bak B.11/29, (21)B.12/1,9 ve 11, İbr. 11/8, (22)B.12/13,(22)B.12/16, (24)B.13/9, (25)5.Ayet, (26)B.26/11, (27)B.24/65, (23)Eyp. 42/9 ve 10, (29)B.12/17.

21.Bölüm: 1 )İshak'ın doğması, 4)Onun sünneti,(6)Sara'nın sevinci, 9)Hacer ile İsmail'in kovulması,(15)Hacer'in sıkıntısı ve Melek tarafından avutulması, 22)İbrahim'in Abimelek ile Beer-Şeba'da sözleşmeleri.
1*Rab söz verdiği gibi Sara’yı ziyaret(1) etti ve Rab(2) buyurduğu gibi Sara’ya yerine getirdi. 2*Sara hamile(3) olup ondan İbrahim’in yaşlılığında Allah’ın ona dediği zamanda(4) bir oğlu oldu. 3*İbrahim kendine doğan; yani Sara’dan kendisine olan oğluna(5) İshak(+) adını verdi. 4*Ve İbrahim, Allah’ın(6) kendisine emrettiği gibi oğlu İshak’ı sekiz günlükken sünnet(7) etti. 5*İbrahim(8) oğlu İshak doğduğunda yüz yaşında idi. 6*Sara: - Allah bana gülmek(9) sebebi verdi ve bunu her duyan benimle(10) beraber gülecektir, dedi. 7*İbrahim’e kim derdi ki: ‘Sara çocuklar emzirecek’; ama yaşlı olduğu(11) halde benden onun bir oğlu oldu, dedi. 8*Çocuk büyüdüğünde sütten kesildi ve İbrahim İshak’ın sütten kesildiği günde büyük bir şölen düzenledi. 9*Sara, İbrahim’in Mısırlı(12) Hacer’den olan(13) oğlunun gülümsediğini(14) gördüğünde; 10*İbrahim’e: - Bu kadın(15) ile oğlunu kov. Çünkü; bu cariyenin oğlu benim oğlum İshak ile mirası bölüşmeyecektir, dedi. 11*Ve bu şey oğlundan(16) ötürü İbrahim’in çok gücüne gitti. 12*Ama Allah, İbrahim’e şöyle dedi: -Çocuk ve cariyen için bu konu gücüne gitmesin. Sara’nın sana söylediği sözlerin tümüne uy; çünkü senin(17) soyun İshak ile anılacaktır. 13*Ve cariyenin oğlunu da senin soyun olduğu için bir millet(18) edeceğim, dedi. 14*İbrahim de sabahleyin erkenden kalkarak ekmek ve bir tulum su alıp Hacer’in omuzuna koydu ve çocuğa da verip onu gönderdi(19). Hacer de gidip Beer - Şeba yörelerinde dolaşıyordu. 15*Tulumda su tükendiğinde çocuğu bir çalı altında bırakıp; 16*Çocuğun ölümünü görmeyeyim diyerek gidip bir ok atımı uzaklıkta karşıda oturdu ve orada yüksek sesle ağladı. 17*Allah çocuğun sesini(20) duyduğundan, Allah’ın Meleği gökten Hacer’e seslenip ona: ‘Ey Hacer! Sana ne oldu? Korkma; çünkü Allah çocuğun bulunduğu yerden sesini duydu. 18*Kalk çocuğu kaldır ve elinle ona yardım et. Çünkü onu büyük(21) bir millet edeceğim’ dedi. 19*Allah onun(22) gözlerini açtı ve o bir su kuyusu görüp oraya gitti; tulumu su ile doldurarak çocuğa içirdi. 20*Allah çocukla(23) idi. O da büyüyüp kırlarda yaşayarak okçu(24) oldu. 21*Paran kırlarında yaşadı ve annesi ona Mısır’dan) bir eş aldı. 22*O zaman da Abimelek ve(26) başkumandanı Fikol, İbrahim ile konuşarak: - Allah(27) her yaptığın şeyde seninledir. 23*Ve şimdi burada bana Allah hakkı(28) için yemin et ki, bana çocuklarıma ve soyuma birşey yapmayarak, bu misafir olduğun ülkede sana gösterdiğim misafirperverlik ile bana davranacaksın, dedi. 24*İbrahim de: -Yemin ediyorum, dedi. 25*İbrahim, Abimelek’in kölelerinin zorla(29) aldıkları su kuyusundan ötürü Abimelek’i azarladı. 26*Abimelek de: -Bunu kimin yaptığını bilmiyorum ve sen de bana bildirmedin ve ben de bugüne dek duymamıştım, dedi. 27*O zaman İbrahim, koyunlar ve sığırları alarak Abimelek’e verdi ve aralarında söz(30) kestiler. 28*İbrahim koyunlardan yedi dişi kuzuyu ayırmıştı; 29*Bunun üzerine Abimelek İbrahim’e: - Bu(31) ayırdığın yedi dişi kuzu da nedir? Diye sorduğunda; 30*İbrahim: - Bu kuyuyu(32) benim kazmış olduğuma, benim için tanıklık olmak üzere; bu yedi dişi kuzuyu elimden alasın, dedi. 31*Ve ikisi orada yemin ettiklerinden ötürü o yere(33) Beer-Şeba(*) adını verdiler.32*Beer-Şeba’da söz kestikten sonra Abimelek ile başkumandanı Fikol kalkıp Filistinlilerin ülkesine geri döndüler. 33*İbrahim ise Beer - Şeba’da ağaçlar dikip orada Sonsuzluk(34) İlâhı olan Yehovah’ın adına(35) dua etti. 34*İbrahim Filistinlilerin ülkesinde uzun zaman misafir oldu.

(1)l.Sam.2/21, (2)B.17/19, 18/10 ve 14, Galt.4/23 ve 28, (3)Res.İşl.7/8, Galt.4/22, İbr.11/11, (4)B.17/21, (5)B. 17/19, (+): GÜIÜŞ, (6)B. 17/10 ve 12, (7)Res.İşl.7/8, (8)B.17/1 ve 17, (9)Mez.126/2, İş.54/1, Galt.4/27, (10)Luk. 1/58, (11)B.18/11 ve 12, (12)B.16/1, (13)B.16/15, (14)Galt.4/29, (15)Galt.4/30, Bak B.25/6,36/6ve 7, (16)B.17/18, (17)Rom.9/7ve8,İbr.11/18, (18)18. Ayet, B.16/10, 17/20, (19)Yuh.8/35, (20)Çıkş.3/7, (21)13.Ayet, (22)Sayl.22/31, Bak ll.Krl. 2/17, 18 ve 20, Luk.24/16 ve 31,(23)B.28/15,39/2,3 ve21,(24)B.16/12,(25)B.24/4, (26)B.20/2, 26/26, (27)B.26/28, (28)Yeş.2/12,l.Sam. 24/22,(29)Bak B.26/15, 18,20,21ve22, (30)B.26/31, (31)B.33/8, (32)B.31/48 ve 52, (33)B. 26/33,(*):Yemin Kuyusu, (34)Tes. 33/27, İş.40/28, Rom.16/26, l.Tim.1/17, (35)B.4/26.

22.Bölüm: 1 )İbrahim'in İshak’ı kurban etmesi için Allah tarafından sınanması, 3)O'nun iman ve itaati,(11)İshak'm kurtulması, 14)O yerin ‘Yehovah - Yire’ olarak adlandırılması, 15)İbrahim'e olan bereketin yinelenmesi, 20)Nahor'un Rebeka'ya kadar olan soyu.
1*Tüm bu şeylerden sonra Allah, İbrahim’i(1) sınayarak ona: - Ey İbrahim! Dedi; o da: -Buyurunuz(*) dedi. 2*Allah: - Şimdi biricik oğlunu(2) yani sevdiğin İshak’ı alıp Moriya(3) diyarına git ve onu orada, sana söyleyeceğim dağların birisi üzerinde kurban olarak sun, dedi. 3*Böylece İbrahim sabah erkenden kalkarak eşeğini semerleyip uşaklarından iki kişiyle oğlu İshak’ı beraber aldı ve kurbanı yakmak için odun yardıktan sonra çıkıp Allah’ın söylediği yere gitti. 4*Üçüncü günde İbrahim gözlerini kaldırıp uzaktaki o yeri gördü. 5*Ve İbrahim uşaklarına: - Siz burada eşek ile kalın ve ben çocuk ile oraya gidip secde ettikten sonra yine size geri döneceğiz, dedi. 6*Sonra İbrahim kurban odunlarını alıp oğlu(4) İshak’a yükledi ve eline ateşle bıçak alarak ikisi beraberce gittiler. 7*Giderlerken İshak, babası İbrahim’e şöyle sordu: - Ey baba! Der demez; ‘Buyur Oğlum’ dedi. O da: - İşte ateş ve odun; ama kurban için kuzu nerede? Dedi. 8*İbrahim de: - Ey oğlum! Allah kendisine kurban için kuzuyu kendi sağlayacaktır, diyerek ikisi beraber gittiler. 9*Ve Allah’ın kendisine söylediği yere geldiklerinde İbrahim orada bir sunak yaptı ve odunu dizdikten sonra oğlu İshak’ı bağlayıp sunağa(5) odunların üzerine yatırdı. 10*Sonra İbrahim oğlunu boğazlamak için elini uzatıp bıçağı aldığında. 11*Rabb’in Meleği: - İbrahim, İbrahim!’ diye gökten ona seslendi ve o da: - Buyrunuz(+) dedi.12*Melek de: - Elini(6) çocuğa uzatma ve ona birşey yapma; çünkü biricik oğlunu benden sakınmadığından Allah’tan(7) korktuğunu şimdi anladım, dedi. 13*İbrahim gözlerini kaldırıp arkasındaki sık çalılıklar arasında boynuzlarından çalılara ilişmiş bir koç gördüğünde, İbrahim gidip koçu alarak onu oğlu yerine kurban olarak sundu. 14*O zaman o yere İbrahim: ‘Yehovah yire ’ adını verdi. Öyle ki, bu gün bile dağda ‘Yehovah görünüyor’ deniliyor. 15*Rabbin Meleği ikinci kez gökten İbrahim’e şöyle seslendi: 16*Rab buyuruyor ki; ‘Varlığım(8) hakkı için yemin ettim. Sen bu şeyi yaptın ve biricik oğlunu benden esirgemediğin için; 17*Ben seni çok bereketleyerek soyunu göğün yıldızları(9) ve deniz(10) kenarındaki kumlar kadar çoğaltacağım. Soyun(11) da düşmanlarının kapısına(12) mirasçı olacaktır. 18*Ve sözümü(13) dinlediğin için, dünyanın(14) tüm milletleri senin soyun ile kutlu kılınacaktır’ dedi. 19*İbrahim uşaklarının yanına geri döndükten sonra kalkıp beraberce Beer - Şeba’ya(15) gittiler ve İbrahim Beer-Şeba’da yaşadı. 20*Tüm bu olanlardan sonra İbrahim’e: - İşte Milka’dan(16) olan kardeşin Nahor’un oğulları. 21*Yani; ilk oğlu Uts(17) ve kardeşi Buz ile Aram’ın(18) babası Kemuel; 22*Ve Kesed, Hazo, Pildaş ve Yidlaf ile Batuel oldu, diye haber verildi. 23*Ve Batuel(19) Rebeka(20) ile evlendi. İbrahim’in kardeşi Nahor’un bu sekiz kişisi Milka’den oldu. 24*Böylece onun Reuma adında olan odalığından Tebah ve Gahamı ile Tahaşı ve Maakayı oldu.

(1)l.Kor. 10/13, İbr. 11/17, Yakb.1/12, l.Petr.1/7, (2)İbr. 11/17, (3)Mabed’in olduğu yer; bak ll.Trhl.3/1, (4)Yuh.19/17, (5)İbr. 11/17, Yakb.2/21, (6)l.Sam.15/22, Mik.6/7,8, (7)B.26/5, Yakb.2/22,(8)Mez. 105/9, Luk.1/75, İbr.6/13 ve 14, (9)B.15/5, Yerm.33/22, (10)B. 13/16, (11)B.24/60, (12)Mik.1/9,(13)3.ve10.Ayetler,(14)B. 12/3, 18/18, 26/4, Res.İşl.3/25, Galt.3/8,9,16 ve 18,(15)B.21/3 1, (16) B.11/29, (17) Eyp.1/1, (18) Eyp.32/2, (19)B.24/15, (20)Rom. 9/10, (*): Osm. Lebbeyk (Sıdk ve ubudiyyetim Sanadır.).

23.Bölüm: 1)Sara'nın yaşadığı yıllar ve ölümü, (2)İbrahim'in Makpela mağarasını satın alması, (18)Ve Sara'yı defnetmesi.
1*Sara’nın tüm yaşamı yüz yirmi yedi yıl oldu ve Sara’nın yaşamı bu kadar olup; 2*Sara, Kenan ülkesinde olan Hebron(1) denilen Kiryat - Arbad’ ta(2) öldü ve İbrahim, Sara’ya yas tutup ağlamak için geldi. 3*İbrahim cenaze yanından kalkarak Het oğullarına doğru: 4*-Ben(3) yanınızda garip ve misafirim. Önümdeki cenazemi koyabilmek için bana yanınızdan mülk olmak üzere bir mezar(4) yeri veriniz, dedi. 5*Het oğulları da İbrahim’e şöyle yanıt verdiler: 6*- Ey efendim! Bizi dinle; sen aramızda Allah tarafından bir beysin(5). Cenazeni mezarlığımızın en iyi yerine koy. Cenazeni yerleştirmen için bizden bir kimse yerini senden gizlemez, dediler. 7*O zaman İbrahim kalkıp o yörenin halkı olan Het oğullarına karşı eğilerek: 8*- Eğer önümden cenazemi kaldırmamı onaylıyorsanız beni dinleyiniz. Sohar oğlu Efron’a benim için rica edin; 9*Onun tarlasının kenarında bulunan Makpela mağarasını aranızda bana mezar yeri olmak üzere, değerine karşılık parayla satsın, dedi. 10*Efron ise Het oğulları arasında oturuyordu. O zaman Het’li Efron kendi(6) kentinin kapısından giren tüm Het oğullarını dinleyerek İbrahim’i şöyle yanıtladı: 11*- Bir dakika efendim(7) beni dinle. Tarlayı sana veriyorum. Ve onda olan mağarayı da veriyorum. Onu kavmim oğullarının gözleri önünde sana veriyorum. Cenazeni koy, dedi. 12*O zaman İbrahim ülkenin halkı önünde eğildi. 13*Ve o yörenin halkı dinlerken Efron’a şöyle dedi: -Öyleyse yalvarırım beni dinle. Tarlanın değerini sana vereyim, benden al ve ondan sonra cenazemi oraya getireyim, dedi. 14*Efron da İbrahim’e yanıt verip: 15*-Efendim beni dinle; seninle benim aramda dörtyüz Şekel(8) gümüşün hiç sözü mü olur? Cenazeni getir, dedi. 16*İbrahim de Efron’u dinleyip, İbrahim Efron için Het oğulları önünde söylediği gümüşü; yani ticarette belirtilen dörtyüz Şekel gümüşü(9) tarttı. 17*Ve Efron’u(10) Memra karşısında Makpela’da olan tarlada; yani tarla ile orada olan mağara ve tarlanın çevresindeki tüm sınırları içindeki ağaçlarla; 18*Kentin kapısından girenlerin; Het oğullarının tümünün gözleri önünde İbrahim’in oldu. 19*İbrahim eşi Sara’yı, Memra karşısında Makpela tarlasında olan mağaraya koydu. Bu yöre Kenan ülkesinde olan Hebron’dur. 20*Ve tarla ile içinde bulunan mağara Het(11) oğulları tarafından İbrahim’e mezar yeri olarak mülk verildi.
(1)B.13/18,19.Ayet,(2)Yeş.14/15,Hakm.1/10,(3)B.17/8, l.Trhl. 29/15, Mez.105/12, İbr. 11/9 ve 13, (4)Res.İşl.7/5, (5)B.13/2, 14/14, 24/35, (6)B.34/20 ve 24, Rut.4/4, (7)Bak ll.Sam.24/21-24, (8)Çıkş.30/13, Hez.45/12, (9)Yerm. 32/9, (10)25/9, 49/30,31 ve 32, 50/13, Res.İşl.7/16, (11)Bak Rut.4/7ve10, Yerm.32/10 ve 11.
24.Bölüm: 1 )İbrahim'in kendi yakınlarına İshak'a bir eş almak için yemin ettirmesi, 10)Yakınlarmm duası, 15)Rebeka ile kuyunun yanında karşılaşması, 25)Ve babasının evine davet etmesi, 29)Laban'ın ikram etmesi, 34)Hizmetçilerinin neden geldiğini sorması, 50)Onun teklifinin kabul edilmesi, 58)Rebeka'nın hizmetçileriyle gitmeye onay vermesi, 62)İshak'ın onu karşılaması.
1*Ibrahim yaşlanmış(l) ve günlere doymuş olarak Rabb tarafından her yönden(2) bereketlenmişti. 2*Ibrahim kendi(3) evinin yaşlıları olan ve tüm(4) malları üzerine koyduğu kölesine: - Gel elini oyluk kemiğim(5) altına sok. 3*Göğün Allah’ı ve yerin Allah’ı olan Yehovah hakkı için aralarında yaşadığım Kenanlılar’ın(6) kızlarından oğluma eş almayacağına; 4*Ama benim(7) ülkeme ve akrabalarıma giderek(8) oğlum Ishak’a bir eş alacağına sana(9) yemin ettiriyorum. 5*Hizmetçisi de ona: - Eğer kız benimle beraber buraya gelmek istemezse oğlunu çıktığın ülkeye geri götürsem olur mu? Dedi. 6*İbrahim de ona: - Sakın oğlumu oraya geri götürmeyesin. 7*Beni(10) babamın evinden ve doğduğum ülkeden alıp benimle konuşarak: ‘Bu ülkeyi(ll) soyuna vereceğim’ diye yemin eden göğün Allah’ı Yehovah, kendisi(12) Meleğini senin önünde gönderecek ve sen de oradan oğluma bir eş alacaksın. 8*Eğer kız seninle beraber gelmek istemezse bu yeminimden(13) biri olursun; ama oğlumu oraya geri götürmeyesin, dedi. 9*O zaman hizmetçi efendisi İbrahim’in uyluk kemiği altına elini koyarak ona bunun için yemin etti. 10*Sonra hizmetçi beyinin(14) tüm mallarının elinin altında olması için, beyinin develerinden on büyük deve alarak kalkıp Aram nehrine, Nahor’un(15) kentine geri döndü. 11*Akşam üstü kadınlar(16) su çekmeye çıktıkları zaman kentin dışındaki su kuyusunun yanında develeri çıkardı. 12*Ve: - Ey efendim(17) İbrahim’in Allah’ı Rab! Yalvarırım bu gün(18) işim rastgelsin. Efendim İbrahim’e lütfet. 13*İşte ben su çeşmesi yanında duruyorum(19) ve kent(20) halkının kızları su çekmeye çıkıyorlar. 14*Eğer testini indir de su içeyim, dediğimde; iç ve develerini sulayayım, diyecek olan kız, kulun İshak’a uygun gördüğün kız olsun. Ve bununla(21) beyime lütfettiğini bileyim, dedi. 15*O sözünü daha bitirmeden işte İbrahim’in kardeşi Nahor’un karısı Milka’nın oğlu(22) Betuele’den doğan Rebeka, testisi omuzunda olarak çıkıyordu. 16*Kız çok güzel(23) bir bakire olup, kendisi erkek bilmemişti. O çeşmeye inerek testisini doldurarak çıktı. 17*O zaman ben de koşup kızı karşılayarak: - Lütfen testinden bana biraz su içir, dedi. 18*O(24) da: - İç efendim; diyerek çabucak testisini eliyle omuzundan indirip ona içirdi. 19*Ve ona içirdikten sonra: - Develer için de doyuncaya kadar su çekeyim, dedi. 20*Tekrar testisini tekneye boşaltıp su çekmek için gene kuyuya koştu ve tüm develer için su çekti. 21*O adam da ona şaştı kaldı. Kendi(25) yoluna Rabbin göstermiş olup olmadığını bilmek için suskun duruyordu. 22*O develer için işi bitirdiğinde, o adam yarım şekel ağırlığında altın(26) bir halka ve kızın kolları için on şekel çeken bir çift altın bilezik çıkardı. 23*Sen kimin kızısın lütfen bana söyle. Senin babanın evinde bizim için geceleyecek yer var mıdır? Dedi. 24*0 da ona: - Ben Nahor’un Milka’dan oğlu Betuel’in(27) kızıyım, dedi. 25*Ve yine ona: - Bizde saman, yem ve hem de geceleyecek yer vardır, dedi. 26*0 zaman o adam eğilip(28) Rabbe secde ederek; 27*Efendim, İbrahim’in Allah’ı Rabb(29) kutlu olsun ki, lütuf(30) ve hakikatını efendimden saklamadı ve ben yolda iken Rabb(31) beni efendimin kardeşlerinin evine getirdi, dedi. 28*O zaman kız koşup bu olayların tümünü annesinin evine gidip anlattı. 29*Rebeka’nın Laban(32) adında bir kardeşi vardı ve Laban çıkıp o adamın yanına çeşmeye doğru koştu. 30*Çünkü halkayı ve kızkardeşinin kollarındaki bilezikleri gördüğü zaman Rebeka’nın ‘0 adam bana böyle söyledi’ dediği sözlerini işiterek o adamın yanına gitti ve işte o çeşmede develerin yanında duruyordu. 31*- Ey Rabbin(33) kutlu olan kişisi! Niçin dışarıda duruyorsun? İçeriye gel; ben evi ve develer için olan yeri hazırladım, dedi. 32*Ve o adam eve girdiğinde develeri çözdü, onlara(34) samanla yem vererek onun ayaklarım ve onun ile beraber olan adamların ayaklarını yıkamak için su getirdi. 33*Önüne yiyecek konulduğunda; daha sözümü söylemeden yemeyeceğim(35) dedi. Laban da: - Söyle, dedi. 34*O da dedi ki: - Ben İbrahim’in hizmetçisiyim. 35*Rab efendimi çok(36) bereketlediğinden büyük bir adam oldu. 0nun sürüleri, sığırları, gümüşleri, altınları, köleleri, cariyeleri, develeri ve eşekleri vardır. 36*Ve efendimin karısı Sara’dan yaşlılık zamanında bir oğlu(37) oldu; tüm mallarını(38) da ona bıraktı. 37*Sonra efendim bana(39) yemin ettirerek ülkesinde yaşadığım Kenan diyarının kızlarından oğluma eş alma. 38*Ama; babamın(40) evine ve kendi kabileme gidip oğluma bir eş al, dedi. 39*Ben(41) de efendime: - Eğer kız benimle beraber gelmezse, dediğimde; 40*O(42) da beni şöyle yanıtladı: - Önünde(43) yürüdüğüm Rab, seninle beraber Meleğini gönderip yolunu açacaktır. Sen de kabilemden ve babamın evinden oğluma bir eş alacaksın. 41*Bu(44) şekilde yeminimden biri gibi olursun. Yani; kabileme vardığında onlar sana vermezlerse, yeminimden biri olmuş olursun, dedi. 42*Ve bugün çeşmeye gelip: -Ey(45) efendim İbrahim’in Allah’ı Rab! Eğer şimdi benim gittiğim yolu açarsan; 43*İşte şimdi ben(46) su çeşmesi yanında duruyorum. Olabilir ki, su çekmeye çıkan kıza: Testinden biraz bana su içir, dediğimde; 44*O da bana: - Hem sen iç ve hem de develerin için su çekeyim, derse Rabbin efendimin oğluna eş seçtiği için o kız olacaktır, dedim. 45*Ben(47) tam bunu yüreğimde düşünürken işte Rebeka testisi omuzunda olarak ortaya çıkıp çeşmeye indi ve suyu aldığında ona: - Lütfen bana su içir, dedim. 46*O da çabucak testisini omuzundan indirerek; ‘İç ve develerini de sulayayım’, dedi. Ben de içtim ve o da develeri suladı. 47*Ona: - Sen kimin kızısın?’ diye sorduğumda, o da: - Ben Nahor’un Milka’dan olan oğlu Betuel’in kızıyım, dedi. O zaman ben halkayı(48) burnuna ve bilezikleri de koluna taktım. 48*Ve efendimin oğluna; ‘Kardeşlerinin(49) kızını almak için beni doğru yola götüren efendim İbrahim’in Allah’ı Rab kutlu olsun, diyerek eğilip(50) Rabbe secde etti. 49*Eğer şimdi efendime lütuf(51) ve gerçeklikle davranacaksanız bana haber verin. Eğer böyle olmaz ise de bana bildirin ki, ben de ne sağa ve ne de sola gideyim. 50*O zaman Laban ile Betuel yanıtlayarak: - Bu şey(52) Rab tarafından ortaya çıkmıştır. Biz(53) sana iyi veya kötüdür diyemeyiz. 51*İşte Rebeka senin(54) önündedir al da git ve Rabbin buyurduğu gibi senin efendinin oğluna eş olsun dedi. 52*İbrahim’in hizmetçisi onların sözlerini duyduğunda; yere(55) eğilerek Rabb’e secde etti. 53*Sonra hizmetçi gümüş(56) takımlar, altın takımlar ve giysiler çıkararak Rebeka’ya verdi. Kardeşlerine ve annesine de kıymetli(57) hediyeler verdi. 54*Kendisi ve birlikte olan adamlar yiyip içip gecelediler ve sabahleyin kalktıklarında ‘Beni(58) efendime gönderiniz’ dedi. 55*Kızın kardeşi ve annesi: -Kız biraz(59) hiç olmazsa on gün yanımızda kalsın ve ondan sonra gitsin, dediler. 56*O da onlara: Rab yolumuzu açtıktan sonra beni geciktirmeyiniz ve beni gönderiniz efendime gideyim, dedi. 57*Ve onlar da kızı çağırıp; ‘Kendi ağzından yanıt alalım’ diyerek, 58*Rebeka’yı çağırdılar ve ona ‘Bu adam ile beraber gider misin?’ Dediklerinde; ‘Giderim’ dedi. 59*Ondan sonra kızkardeşleri Rebeka’yı ve onun(60) dadısını; İbrahim’in hizmetçisi ile adamlarını gönderdiler. 60*Sonra Rebeka’ya hayır dua edip ona: Sen bizim kızkardeşimizsin ve binlerce(61) binlerin annesi olasın; soyun(62) düşmanlarının kapısına mirasçı olsun, dediler. 61*O zaman Rebeka hizmetçileriyle beraber kalkarak develere bindi ve o adamların arkasından gittiler. Böylece hizmetçi Rebeka’yı alıp gitti. 62*İshak güney diyarında yaşayarak Beer-lahay-roi(63) kuyusu yolundan geliyordu. 63*Ve İshak akşam(64) üstü gözetlemek için kıra çıktığında; bir de baktı ki develer geliyor. 64*Rebeka da gözlerini dikip İshak’ı gördüğünde deveden(65) indi. 65*Ve hizmetçiye doğru: - Karşımızdaki kırda bize doğru gelen adam kimdir? Dedi. Hizmetçi de: - Efendimdir; dediğinde kızcağız örtüsünü alıp örtündü. 66*Sonra hizmetçi yerine getirdiği tüm şeyleri İshak’a anlattı. 67*İshak, Rebeka’yı annesi Sara’nın çadırına götürüp onu aldı ve kız da onun karısı oldu. İshak onu sevdi ve annesinin ölümünden ötürü üzüldü(66).
(1)B.18/11, 21/5, (2)B. 13/2, 35 .Ayet, Mez. 112/3, Sül.Mes.10/22, (3)B.15/2, (4)10.Ayet, B.39/4, 5 ve 6, (5)B. 47/29, l.Trhl.29/24, Sül.Mers.5/6, (6)B.26/35, 27/46, 28/2, Çıkş.34/16, Tes.7/3, (7)B.12/1, (8)B.28/2, (9)B.14/22, Tes.6/13, Yeş.2/12, (10)B.12/1,(11)B.12/7, 13/15, 15/18, 17/8, Çıkş.32/13, Tes.1/8, 34/4, Res.İşl.7/5, (12)Çıkş. 23/20 ve 23, 33/2, İbr.1/14, (13)Yeş.2/17 ve 20,(14)2.Ayet, (15)B.27/43,(16) Çıkş.2/16,l.Sam.9/11, (17)27. Ayet, B.26/24,28/13, 32/9, Çıkş.3/6 ve 15, (18)Nahm.1/11, Mez.37/5,(19)43.Ayet,(20)B.29/9,Çıkş.2/16, (21)Bak Hakm. 6/17 ve 37, l.Sam. 6/9, 14/10, 20/7, (22)B.11/29, 22/23, (23)B.26/7,(23)l.Petr.3/8, 4/9, (25)12. ve 56.Ayet, (26)Çıkş. 32/2 ve 3, İş3/19, 20 ve 21, Hezk. 16/11, 12, l.Petr.3/2, (27)B.22/23, (28)52.Ayet, Çıkş.4/31, (29)Çıkş. 18/10,Rut. 4/14, l.Sam.25/32ve39, ll.Sam. İ8/28,Luk.1/68,(30)B.32/10,Mez.98/3,(31)48.Ayet,(32)B. 29/5, (33)B. 26/29, Hak.17/2,Rut.3/10, Mez.115/15,(34)B.43/24, Hakm. 19/21, (35)Eyp.23/12, Yuh.4/34, Efs.6/5,6 ve 7,(36)1. Ayet, B.B.13/2,(37)B.21/2,(38)B.21/10,25/5, (39)3.Ayet,(40)4. Ayet,(41)5.Ayet,(42)7.Ayet, (43)B.17/1, (44)8. Ayet, (45)12.Ayet, (46)13.Ayet, (47)15.Ayet ve diğ.l.Sam.1/13, (48)Hezk. 16/11 ve12,(49)B.22/23, (50)26.Ayet, (51)B. 47/29,Yeş.2/14, (52)Mez. 118/23,Mat.21/42,Mark.12/11,(53)B.31/24, (54)B.20/15,(55)26.Ayet, (56)Çıkş. 3/22,11/2, 12/35, (57)ll.Trhl.21/3,Ezr.1/6, (58)56.ve59.Ayetler, (59)Hak.14/8, (60)B.35/8,(61)B.17/16, (62)B.22/17, (63)B.16/14, 25/11, (64)Yeş.1/8, Mez.1/2, 77/12, 119/15, 143/5, (65)Yeş.15/18, (66)B.38/12.

25.Bölüm: 1 )İbrahim’in Ketura'dan olan çocukları, (4)Mallarını çocuklarına bölmesi. Onun tüm yaşamı, ölümü ve defni, 12)İsmail’in soyu, 17)Onun tüm yaşamı ve ölümü, 19)Rebeka kısır oIup İshak'ın duasıyla hamile olması, 24)Esav ve Yakup'un doğumu, 27)Görünüşleri ve sıfatları, 29)Esav'ın kendi bereket hakkını satması.
1*İbrahim, Ketura adında başka bir eş aldı. 2*Ve kadından(1) ona Zimranı, Yokşanı, Medanı, Midyanı, Yişbakı ve Şuahı doğdu. 3*Yokşan’dan Şeba ve Dedan ve Dedan’dan Aşurî’ler, Letuşîler ve Leummî’ler; 4*Ve Midyan’ın oğulları Eyfa, Efer, Hanok, Abida ve Eldea idi. Bunların tümü Ketura’nın çocuklarıydı. 5*İbrahim(2) tüm mallarını İshak’a verdi. 6* Ama; İbrahim kendi odalıklarının oğullarına hediyeler verip, daha kendisi yaşarken onları(3) oğlu İshak’ın yanından, doğuya doğru(4) doğudaki ülkeye gönderdi. 7*İbrahim’in tüm günleri yüzyetmişbeş yıldır. 8*İbrahim günlere doymuş olarak, hoş(5) yaşlılık günlerinde ruhunu teslim ederek kavmine(6) katıldı. 9*Oğulları(7) İshak ile İsmail onu Memra önünde bulunan, Sahar oğlu Efron’un tarlasında olan Makpela mağarasında; 10*Yani İbrahim’in(8) Het oğullarından satın aldığı tarlaya defnettiler. O yerde(9) İbrahim’in karısı Sara da defnolunmuştu. 11*İbrahim’in ölümünden sonra Allah, onun oğlu İshak’ı bereketledi. Ve İshak Beer-lahay-roi(10) kuyusu yakınlarında yaşadı. 12*İbrahim’in karısı Sara’nın Mısırlı(11) cariyesi Hacer’den olan oğlu İbrahim oğlu İsmail’in soyu budur: 13*İsmail(12) oğullarından soyuna göre anılan kişilerin adları bunlardır. İsmail’in ilk oğlu Nebayot, Kedar, Adbeel, Mibsam, 14*Mişma, Duma, Massa, 15*Hadad(13) Tema, Yetur, Nafiş ve Kedema oldu. 16*İsmail’in oğulları bunlar olup obalarınca ve köylerince adları bunlardır. Kabilelerine(14) göre oniki bey idiler. 17*İsmail’in tüm günleri yüz otuz iki yıl olup ruhunu teslim ederek(15) öldü ve atalarına katıldı. 18*İsmail oğulları Havila’dan(16) Aşur yolunda Mısır karşısındaki Şura’ya yayıldılar ve onun payı tüm(17) kardeşlerinin önünde oldu. 19*İbrahim oğlu İshak’ın soyu budur: İbrahim’den(18) İshak; 20*Ve İshak, Paddan Aram’dan Aramî(19) Betuel’in kızı Aramî(20) Laban’ın kızkardeşi Rebeka’yı kendisine eş olarak aldığında kırk yaşındaydı. 21*Ve karısı kısır olduğundan İshak onun için Rabb’e dua ettiğinde Rab(21) onun duasını kabul etti ve eşi(22) Rebeka hamile oldu. 22*Çocukları daha onun rahminde iken oynaştılar*) ve o: - Eğer böyle ise niçin bu halde oldum? Diye Rabbe(23) sordu. 23*Rab da ona: - Senin rahminde iki(24) millet vardır ve senin karnından iki kavim ayrılacak; biri(25) diğerinden güçlü olacak ve büyüğü(26) küçüğüne hizmet edecektir, dedi. 24*Doğum zamanı yaklaştığında işte rahminden ikiz olarak; 25*İlk doğan kırmızı ve her tarafı tüylü(27) kızıl renkli cüppe gibiydi. Ona Esav(+) adını verdiler. 26*Ve kerdeşinin eli(28) de doğarken Esav’ın topuğunu tutuyordu. Ona(29) da Yakup(§) adını verdiler. Bunlar doğduğu zaman İshak altmış yaşındaydı. 27*Çocuklar büyüdüklerinde Esav usta(30) avcı ve kır adamı oldu. Yakup da alçakgönüllü(31) bir kişi olarak çadırlarda(32) yaşıyordu. 28*İshak av(33) yediği için Esav’ı seviyordu; ama Rebeka(34) Yakup’u seviyordu. 29*Ve Yakup çorba pişirirken Esav açlıktan bayılacakmış gibi kırdan geldi. 30*Esav, Yakup’a: - Rica ediyorum, şu nefis çorbadan ver de yiyeyim. Çünkü; nerdeyse açlıktan bayılacağım, dedi. Bu yüzden ona Edom(++) deniliyor. 31*Yakup da: -Bu gün ilk oğulluk hakkını bana ver, dedi. 32*Ve Esav: - İşte ben ölmek üzereyken ilk oğulluk hakkını ne yapayım, dediğinde; 33*Yakup da: - Bana bugün yemin et, demesi üzerine o da ona yemin edip ilk oğulluk(35) hakkını Yakup’a sattı. 34*Yakup, Esav’a ekmek ile mercimek çorbası verdi. O(36) da yiyip içti ve kalkıp gitti. Bu yüzden Esav ilk oğulluk hakkını hor gördü.
(1)l.Trhl.1/32, (2)B.24/36, (3)B.21/14, (4)Hakm.6/3, (5)B.15/15, 49/29,(6)B.35/29,49/33,(7)B.35/29,5/13, (8)B. 23/16, (9)B.49/31, (10)B.16/14,24/62,(11)B.16/15,(12)l.Trhl.1/29, (13)l.Trhl.1/30, (14)B.17/20,(15)8.Ayet, (16)l. Sam. 15/7, (17)B.16/12,(18)Mat. 1/2,(19)B.22/23,(20)B.24/29, (21)l.Trhl. 5/20, ll.Trhl.33/13, Ezra 8/23, (22)Rom. 9/10, (23)l.Sam.9/9,10 ve 22, (24)B.17/16, 24/60,(25)ll.Sam.8/14,(26)B.27/29,Malh.1/3,Rom.9/12, (27)B.27/11, 12 ve 23, (+):Tüylü, (28)Hoş.12/4, (29)B.27/26, (§)Topuk tutan; veya: Aldatan, , (30)B.27/3 ve 5, (31)Eyp. 1/1 ve 8, 2/3, Mez. 37/37, (32)İbr. 11/9, (33)B.27/19,25 ve 31, (34)B.27/6, (++): Kızıl!, (35)İbr. 12/16, (36)Vaiz 1/15, İş.22/13, l.Kor.15/32, (*)Veya çekiştiler.

26.Bölüm: 1 )Kıtlıktan ötürü İshak'ın Gerar'a göçüp bereketlenmesi, 7)Karısı için yalanından azarlanması, 12)Onun mallan, 18)Açtığı kuyular, 26)Onun Abimelek ile Berşeba'da söz kesmesi, 34)Esav'ın kadınları.
1*İbrahim’in günlerinde olan önceki(1) kıtlıktan başka o yörede bir kıtlık olduğundan İshak, Gerar’a Filistinliler’in kralı olan Abimelek’in(2) yanına gitti. 2*Rab ona görünüp: - Mısır’a gitme ve sana söyleyeceğim(3) yerde yaşa; 3*Ve bu(4) diyarda misafir ol; ben(5) de seninle olup, seni(6) bereketleyeceğim. Çünkü(7) bu ülkenin tümünü sana ve soyuna vererek baban(8) İbrahim’e ettiğim yemini bozmayacağım. 4*Senin(9) soyunu göğün yıldızları kadar çoğaltıp bu diyarların tümünü senin soyuna vereceğim ve dünyanın(10) tüm milletleri senin soyunda kutlu kılınacaktır. 5*Çün- kü(11) İbrahim sözümü dinleyip belirlediğim buyrukları, kanunları ve şeriatlarımı tuttu, dedi. 6*İshak Gerar’da oturdu; 7*Ve o yerin halkı karısını ona sorduklarında; Rebeka(12) güzel olduğundan, o yerin halkı beni öldürür kaygısıyla ‘eşimdir’(13) demeye korktu ve kızkardeşimdir(14) dedi. 8*Orada belli bir zaman yaşadıktan sonra Filistinliler’in kralı Abimelek pencereden bakıp, İshak’ı karısı Rebeka ile oynaşırken gördü. 9*Sonra Abimalek, İshak’ı çağırarak: - İşte gerçekten o senin karındır. Sen nasıl kızkardeşimdir diyorsun? İshak: - Onun yüzünden ölmeyeyim diye böyle söyledim, dedi. 10* Abimelek de: - Senin bu bize yaptığın nedir? Az kaldı halktan biri eşin ile yatacaktı ve sen de üzerimize(15) suç getirmiş olacaktın, dedi. 11*Ve Abimelek yanındakilere: - Her kim bu(16) adama ve karısına dokunursa kesinlikle ölüm cezasını alacak, diyerek tüm halkına ilân etti. 12*İshak o ülkede ziraatçilik ile uğraştı ve o yıl yüz(17) kat ürün aldı. Rab da onu(18) bereketlemiş oldu. 13*Bu adam(19) büyüdü ve çok güçlü bir kişi oluncaya kadar şanı ile yükseldi. 14*Onun koyunları, sığırları ve birsürü hizmetçileri olduktan sonra Filistinliler de onu(20) kıskandılar. 15*Babası İbrahim’in günlerinde ba- basınrn(21) hizmetçilerinin kazmış oldukları kuyuların tümünü Filistinliler kapayıp toprak ile doldurdular. 16*Ve Abimelek, İshak’a: - Yanımızdan git; çünkü bizden(22) çok zengin oldun, dedi. 17*İshak da oradan göçüp Gerar deresinde çadırını kurdu ve orada yaşadı. 18*İshak, babası İbrahim’in günlerinde kazdıkları ve İbrahim’in ölümünden sonra Filistinliler’in kapadıkları su kuyularını tekrar açıp babasınm(23) verdiği adları onlara koydu. 19*İshak’ın hizmetçileri o kadar derin kazmışlardı ki, orada diri bir su kuyusu buldular. 20*Ve Gerar çobanları: ‘Su bizimdir’ diyerek İshak’ın çobanlarıyla çekiştiler(24). Bundan ötürü İshak kuyuya Esek(+) adını verdi. 21*Sonra başka bir kuyu kazdıklarında onun için de çekiştikleri için ona Sitna(§) adını koydu. 22* Ve oradan gidip diğer bir kuyu daha kazdıklarında; bunun üzerine hiçbir çekişme olmadı ve ona Rehobot(*) adını verdi. Çünkü Rabb şimdi bize genişlik verdi ve bu(25) ülkede çoğalacağız, dedi. 23*Ve oradan Beer-Şeba’ya çıktı. 24*Rab o gece ona görünüp: - Ben baban(26) İbrahim’in Allah’ıyım(27) korkma! Çünkü seninleyim(28) ve kulum İbrahim’in sebebiyle seni bereketleyip soyunu çoğaltacağım’ dedi. 25*Böylece İshak orada bir sunak(29) yapıp Rabbin adına(30) dua etti. Sonra da çadırını orada kurarak hizmetçileri orada bir kuyu kazdılar. 26* Abimelek kendi dostu Ahuzzat ve başkumandanı(31) Fikol ile Gerar’dan onun yanına geldi. 27*İshak da onlara: - Beni istemiyerek(32) beni(33) yanınızdan kovduktan sonra neden yanıma geliyordunuz? Dedi. 28*Onlar da: - Rabbin seninle(34) olduğunu açıkça gördük; bunun için artık seninle bizim aramızda söz verelim. 29*Biz sana dokunmayalım ve sana iyilikten başka birşey yapmayalım; seni esenlikle gönderdiğimiz gibi sen de bize bir kötülük yapmayasın diye senin ile sözleşelim. Çünkü sen Rabbin kutlu(35) olan bir kişisisin, dediler. 30*O(36) da onlara bir şölen düzenleyerek yiyip içtiler. 31*Ve sabah olunca erkenden birbirlerine(37) yemin ettikten sonra İshak onları gönderdi. Onlar da yanından esenlikle gittiler. 32*O günde İshak’ın hizmetçileri gelip kazdıkları kuyuyu ona bildirdiler ve ‘Su bulduk’ dediler. 33*O onun adını “Şiba” koydu. Bu(38) yüzden bugüne kadar o kentin adı Beer-Şeba’dır. 34*Esav kırk yaşındayken(39) Hittî Beerî’nin kızı Yudit’i, Hittî Elon’un kızı Basemat’ı eşleri olmak üzere aldı. 35*Bunlar İshak ile Rebeka’nın can(40) yoldaşı oldular.
(1)B.12/10, (2)B.20/2, (3)B.12/1, (4)B.20/1, Mez.39/12, İbr.11/9, (5)B.28/15,(6)B. 12/2, (7)B.13/15, 15/18, (8)B. 22/16, Mez.105/9,(9)B.15/5, 22/17, (10)B.12/3, 22/18, (11)B.22/16 ve 18,(12)B.24/16, (13)Sül.Mes.29/25, (14)B.12/13, 20/2 ve 13, (15)B.20/9,(16)Mez.105/15, (17)Mat.13/8, Mark.4/8, (18)3.Ayet, B.24/1 ve 35, Eyp.42/12, (19)B.24/35, Mez.112/3, Sül. Mes.10/22, (20)B.37/11, Vaiz 4/4, (21)B.21/30, (22)Çıkş.1/9, (23)B.21/31, (24)B. 21/25, (+).¦ Nizağ; çekişme, (§): Adavet veya düşmanlık, (*):Genişlik, (25)B.17/6, 28/3, 41/52, Çıkş.1/7, (26)B.17/7, 24/12, 28/13, Çıkş.3/6, Res.İşl.7/32,(27)B.15/1, (28)3.ve4.Ayetler,(29)B.12/7,13/18,(30)Mez.116/17, (31)B. 21/22,(32)Hak.11/7,(33)16.Ayet, (34)B.21/22 ve 23, (35)B.24/31, Mez.115/15, (36)B.19/3, (37)B.21/31, “Yemin”, (38)B.21/31, (39)B.36/2, (40)B.27/46, 28/1 ve 8.

27.Bölüm: 1)İsak'm Esav'ı ava göndermesi, 6)Yakup'un annesinin ısrarı ile; 25)Babasınrn bereketini hile ile alması, 30)Esav'ın acısı, 33)Babasınrn dehşeti, 34)Esav'ın bir bereket alması, 41)Yakup'un kızması, 43)Rebeka'nın Yakup'u Esav'ın elinden kurtarması.
1*İshak yaşlanıp gözleri(1) görmez olduğunda büyük oğlu Esav’ı çağırarak ona: - Ey oğlum! Dediğinde; o da: - Buyur babam, dedi. 2*O da: - İşte ben yaşlandım ve öleceğim(2) günü bilmiyorum. 3*Şimdi(3) sen silahlarını, okunu ve yayını al ve ava çık; bana bir av avla. 4*Sevdiğim gibi bir yemek yap, bana getir. Ben de yiyip ölmeden önce canım(4) sana bereketlesin, dedi. 5*İshak oğlu Esav’a bunu söylerken Rebeka dinliyordu. Esav da avı avlamak için kıra gitti. 6*O zaman Rebaka oğlu Yakup’a dedi ki: - İşte baban kardeşin Esav’a: 7*Bana av getirip yemek yap. Ben de yiyip ölmeden önce Rabbin önünde sana bereket okuyayım, diyorken duydum. 8*Şimdi ey oğlum! Sana buyurduğum gibi sözümü(5) dinle. 9*Çabuk sürüye koş ve oradan keçilerden bana iki iyi oğlak getir(§) ben de babana(6) sevdiği için onları pişireceğim. 10*Ve sen de babana getirirsin. O da yiyip ölmeden(7) önce sana bereket okusun, dedi. 11*Yakup annesi Rebeka’ya: - Ama kardeşim(8) Esav tüylü bir adamdır; ben ise tüysüz biriyim. 12*Eğer babam eli(9) ile bana dokunursa; ben de onun önünde yalancı çıkar, bereket yerine(10) lanet alırım, dedi. 13*Annesi de ona: - Ey oğlum lan- etin(11) benim üzerime olsun; ama sözümü dinle ve git ve bana getir, demesi üzerine; 14*O da gidip aldı ve annesine götürdüğünde annesi babası- nın(12) sevdiği gibi yemek pişirdi. 15*Rebeka gidip oğlu Esav için evdeki en iyi( 13) giysisini aldı ve küçük oğlu Yakup’a giydirdi. 16*Ellerine ve boynunun tüysüz yerlerine oğlakların derilerini koydu. 17*Ve yaptığı yemek ile ekmeği oğlu Yakup’un eline verdi. 18*O da babasının yanına gidip: - Ey babam! Dediğinde; babası: - Evet; sen kimsin ey oğlum, dedi. 19*Yakup da babasına: - Ben senin ilk oğlun Esav’ım. Bana söylediğin gibi yaptım, lütfen kalk otur ve avımdan ye ki, canın(14) bana bereket okusun dedi. 20*İshak da oğluna: - Ey oğlum! Nasıl böyle çabuk buldun? Dediğinde; o da: -Allah’ın Rabb, bana rastgetirdi, dedi. 21*Ve İshak, Yakup’a: -Ey oğlum yanıma gel; sen benim oğlum Esav mısın? Sana(15) el ile dokunayım, dediğinde. 22*Yakup babası İshak’ın yanına gelerek o ona dokundu ve: - Ses Yakup’un sesi; ama elleri Esav’ın elleri, dedi. 23*Onun elleri(16) kardeşi Esav’ın elleri gibi tüylü olduğundan onu tanıyamıyarak ona bereket okudu. 24*Ve: - Sen oğlum Esav mısın? dediğinde o da: - Benim, dedi. 25*O zaman: -Yanıma getir, oğlumun avından yiyeyim ki canım(17) sana bereket okusun, dedi ve o da yanına getirdiğinde o, yedi ve şarap getirdiğinde içti. 26*Babası İshak ona: - Ey oğlum! Şimdi yanıma gel ve beni öp, demesiyle; 27*O da yaklaşıp onu öptü ve o da onun giysisinin kokusunu koklayıp ona bereket okudu ve: - Bak; oğlumun(18) kokusu Rabbin bereketlediği tarlanın kokusu gibidir. 28*Allah(19 sana göğün(20) bereketiyle yerin(21) bolluğu olsun; ürününü çok ve buğday(22) ile şarabın bolluğunu versin. 29*Kavimler sana hizmet edip(21) milletler sana baş eğsinler. Kardeşlerine bey ol ve annenin(24) oğulları sana baş eğsinler. Sana(25) lanet edenler lanetli ve sana bereket okuyanlar kutlu (mübarek) olsun, dedi. 30*Yakup duasını tam bitirmişti ki İshak babası Yakup’un önünden dışarıya çıktığı sırada Esav avdan dönmüştü. 31*Ve o da yemek yapıp babasına getirerek ona: -Babam kalksın ve oğlunun(26) avından yesin ki, canın bana bereket okusun dediğinde; 32*Babası İshak ona: -Sen kimsin? Diye sordu; o da: - Ben senin ilk oğlun Esav’ım, dedi. 33*O zaman İshak sıkıntısından titredi ve: - Eyvah! Kimdir o; av avlayıp bana getiren ki, sen gelmeden önce yemeğin hepsini yiyerek ona dua ettim? Ve o kutlu(27) olacaktır, dedi. 34*Esav da babasının sözlerini duyduğunda çok acı(28) bağırarak babasına: - Ey babam! Beni... Beni de bereketle, dedi. 35*O da: - Kardeşin hile ile gelerek senin bereketini aldı. 36*Ve ona Yakup(29) adı verildiğinden midir nedir? Beni iki kere aldattı, dedi. İlk oğulluk(*) hakkımı(30) aldıktan başka şimdi de bereketimi aldı; artık geriye benim için hiçbir şey kalmadı mı? Demesi üzerine; 37*İshak da Esav’a şöyle yanıt verdi: -İşte(31) ben onu sana bey yaptım, kardeşlerinin tümü ona hizmet edecektir. Onu buğ- day(32) ve şarapla güçlendirdim; ama şimdi sana ey oğlum ne yapayım? 38*Ve Esav babasına: - Ey babam! Senin bereketin bir tek midir? Ey babam! Bana yine bereket oku, dedi ve Esav yüksek sesle(33) ağladı. 39*Babası İshak da ona karşı: - İşte senin evin(34) yerin ürünü, bolluğu ve yukarıdan göğün bereketiyle olsun. 40*Kılıcınla geçinip kardeşine(35) kulluk edeceksin; ama kendi(36) zevkince gezdiğin zaman onun boyunduruğunu senin boynundan kayırasın, dedi. 41*Böylece Esav; babası onu bereketlediği için yüreğinde kin(37) tutup ‘Babam’ın ölüm günü(38) artık yakındır, o(39) zaman kardeşim Yakup’u öldürürüm’ diye düşünüyordu. 42*Büyük oğul olan Esav’ın düşüncesi Rebeka’ya bildirildiğinde, o da küçük oğlu Yakup’u çağırdı ve: - Bak! Kardeşin Esav seni(40) öldürmek için fırsat kolluyor ve senden ötürü çok üzülüyor. 43*Bu yüzden ey oğlum! Sözümü dinle ve kalk Harran’a(+) kardeşin Laban’ın yanına(41) kaç. 44*Kardeşinin kızgınlığı geçinceye kadar, hiç olmazsa onun yanında birkaç gün; 45*Yani kardeşinin öfkesi yatışıncaya ve senin yaptığını o unutuncaya dek orada oyalan. Sonra ben seni oradan getirtirim; neden ikinizden de aynı günde ayrılayım? Dedi. 46*Ve Rebeka, İshak’a: - Het kızları yüzünden canım(42) sıkılıyor ve eğer Yakup da(43) bunlar gibi Het kızlarından; yani bu yörenin kızlarından bir kadın alırsa ben niye yaşayayım ki? Dedi.
(1)B.48/10, l.Sam.3/2, (2)Sül.Mes.27/1, Yakb.4/14, (3)B.25/27 ve 28,(4)27.Ayet,B.48/9ve10, 49/28, Tes.33/1, (5)13.Ayet, (6)4.Ayet, (7)4.Ayet,(8)25/25,(9)22.Ayet, (10)B.9/25, Tes.27/18,(6)B.43/9, l.Sam. 25/24,ll.Sam.14/9, Mat.27/25, (12)4ve9. Ayetler,(13)27.Ayet,(14)4.Ayet,(15)12.Ayet,(16)16.Ayet, (17)4.Ayet, (18)Hoş. 14/6,(19)İbr. 11/20,(20)Tes.33/13 ve 28, ll.Sam.1/21, (21)B .45/18, (22)Tes.33/28, (23)B.9/25,25/23, (24)B.49/8,(25)B. 12/3, Sayl.24/9,(26)4.Ayet,(27)B.28/3 ve4,Rom. 11/29,(28)İbr. 12/17,(29)B.25/26,(30)B.25/33, (31)ll.Sam.8/14,29.Ayet, (32)28.Ayet, (33)İbr.12/17, (34)28.Ayet, İbr.11/20,(35)B.25/23,ll.Sam.8/14,Obad.18,19ve20, (36)ll.Krl. 8/20, (37)B.37/4 ve 8, (38)B.50/3, 4 ve 10, (39)Obad.10, (40)Mez. 64/5, (41)B. 11/31, (42)B.26/35,28/8, (43)B.24/3, (§)BakTobit,in Kitb.2/16 ‘Oğlak eti yemek caiz değildir’ (Bu gelenek buradan geliyor.), (*):Bak Osm.Bekûriyyet Hakkını, (+): Bak Tek.11/31.

28.Bölüm: 1 )İshak’m Yakup’a bereket okuyup onu Paddan - Aram’a göndermesi, 6)Esav’ın İsmail’in kızıyla evlenmesi, 10)Yakup’un rüyası, 18)Beytel taşı, 20)Yakup’un bakışı.
1*O zaman İshak Yakup’u çağırarak ona(1) bereket okudu ve Kenan(2) kızlarından evlenmemesi gerektiğini buyurdu. 2*Ve: - Kalk(3) Paddan-Aram’a(4) annenin(5) babası Betuel’in evine git, oradan annenin erkek kardeşi(6) olan Laban’ın kızlarından kendine bir eş al. 3*Kadîr olan Allah(7) seni kutlu kılsın. Seni bereketleyerek çoğaltsın ve senden birçok kavimler türesin. 4*İbrahim’e(8) olan bereketi sana ve senin soyuna versin ki, Allah’ın İbrahim’e verdiği gurbet(9) diyarını miras alasın, dedi. 5*İshak, Yakup’u gönderdi ve o da Paddan-Aram’a Yakup ile Esav’ın annesi Rebeka’nın kardeşi Aramî Betuel’in oğlu Laban’ın yanına gitti. 6*Böylece Esav, İshak’ın Yakup’a bereket okuyup onu Paddan - Aram’a, oradan kendisine eş almak üzere gönderdiğini ve ona bereket okuyarak Kenan kızlarından evlenme diye sıkı sıkı öğütlediğini; 7*Ve Yakup’un babası ile annesini dinleyip Paddan-Aram’a gittiğini görerek, 8*Kenan(10) kızlarının babası İshak’ın gözünde kötü olduğunu anladı. 9*Esav, İsmail’e giderek kadınları üzerine İbrahim’in oğlu İsmail’in kızı ve Nebayot’un(ll) kızkardeşi Mahalat’ı(12) kendisine eş seçti. 10*Yakup da Berişeba’dan(13) çıkıp Harran(14) tarafına gitti. 11*Bir yere eriştiğinde artık güneş batmış olduğundan orada konakladı ve o yerin taşlarından alıp başı altına yastık yaptı ve orada uyudu. 12*Rüyasında(15) başının tâ göklere değdiğini ve yer üzerinde dikili bir merdiven olup, işte oradan Allah’ın(16) Melekleri’nin inip çıktıklarını gördü. 13*Ve Rabb(17) onun üzerine durarak: - Ben baban İbrahim’in Allah’ı(18) İshak’ın Allah’ı Yehovah’ım. Üzerinde(19) yattığın yeri sana ve senin soyuna vereceğim. 14*Senin(20) soyun yerin tozu kadar olup doğuya ve batıya(21) kuzeye ve güneye yayılacaksın. Dünyanın tüm(22) milletleri sende ve soyunda kutlu kılınacaktır. 15*Ve Ben(23) seninle olup sen her(24) nereye gidersen seni koruyarak, seni(25) bu ülkeye geri getireceğim. Çünkü sana(26) söylediğimi yapmadıkça seni(27) bırakmam’ dedi. 16*Yakup uykusundan uyandığında; ‘Gerçekten Yehovah bu yerdeydi(28) ve ben bilmedim’ dedi. 17*Korkusundan; ‘Burası ulu bir yerdir. Bu başka bir şey değil; ama ancak “Beytullah ’tır”(§) ve göğün kapısıdır’ dedi. 18*Sonra Yakup sabah erkenden kalkıp başı altına koyduğu taşı aldı ve onu direk(29) gibi dikerek tepesine(30) zeytinyağı döktü. 19*Ve o yere Beyt - El(31) adını verdi; ama o kentin adı daha önceden Luz idi. 20*Yakup(32) ‘Eğer Allah(33) benimle olup bu gittiğim yolda beni gözetecek ve bana yemek(34) için ekmek, giymek için giysi verirse; 21*Ben babamın(35) evine esenlikle geri dönersem Yehovah(36) bana Allah olacak. 22*Ve bu direk olarak diktiğim taş Allah’ın(37) evi(§) olacaktır. Ben(38) de bana vereceğin herşeyin ondalığını sana veriyorum, dedi.

(1)B.27/33, (2)B.24/3, (3)Hoş.12/13, (4)B.25/20, (5)B.22/23, (6)B.24/29, (7)B.17/1 ve 6, (8)B.12/9, (9)B.17/8, (10)B.24/3, 26/35, (11)B.25/13, (12)B.36/3, (13)Hoş.12/13, (14)Res.İşl.7/2, (15)B.41/1, Eyp.35/15, (16)Yuh.1/51, İbr. 1/14, (17)B.35/1,48/3, (18)B.26/24, (19)B.13/15, 35/12, (20)B.13/16, (21)B.13/14, Tes. 12/20, (22)B.12/3, 18/18, 22/18, 26/4, (23)Bak Ayet 20 ve 21, B.26/24, 31/3, (24)B.48/16, Mez.121/5,7 ve 8, (25)B. 35/6, (26)Sayl. 23/19, (27)Tes.31/6 ve 8, Yeş.1/5, l.Krl.8/57, İbr. 13/5,(28)Çıkş.3/5, Yeş.5/15, (29)B.31/13 ve 45, 35/14, (30)Lev. 8/10-12, Sayl.7/1, (31)Hakm.1/23 ve 26, Hoş.4/15, (32)B.31/13, Hakm. 11/30,ll. Sam.15/8,(33) 15.Ayet, (34)l.Tim. 6/8, (35)Hakm.11/31,ll.Sam.19/24ve30, (36)Tes.26/17,ll.Sam.15/8, ll.Krl.5/17,(37)B.35/7ve10, (38)Lev. 27/30, (§): Osm.Beytullah; Allah’ın EVI, İbranice “El. Elohim”/ Beyt-El.).

29.Bölüm: 1)Yakup'un Harran kuyusuna varması, (9)Rahel'i bulması, 13)Laban'ın evine kabul edilmesi, 15)Yakup'un Rahel'e olan aşkı ve Laban ile anlaşması, 21)Ve hileyle Lea'nın ona verilmesi, (28)Rahel ile evlenmesi için yedi yıl daha onlara hizmet etmesi, 32)Ruben, Şimeon, Levi ve Yahuda'nın doğması.
1*Sonra Yakup hareket ederek doğu(1) ülkesine gitti. 2*İşte kırda bir kuyu ve kuyunun yanında üç koyun sürüsü yatıyordu; çünkü sürüleri o kuyudan suluyorlardı ve kuyunun ağzında büyük bir taş vardı. 3*Sürülerin tümü oraya toplandığında kuyunun ağzındaki taşı yuvarlayarak koyunları suladıktan sonra yine taşı yerine, kuyunun ağzına koyuyorlardı. 4*Yakup onlara: - Ey kardeşlerim! Siz nerelisiniz? Dediğinde onlar da: - Biz Harran’lıyız dediler. 5*O da onlara: -Nahor oğlu Laban’ı biliyor musunuz? Dediğinde; ‘Biliyoruz’, dediler. 6*Onlara: - Esenlikte(2) midir? Dediğinde: - Sağ ve iyidirler ve bak işte kızı Rahel koyunları ile geliyor, yanıtını aldı. 7*O da: - Şimdi akşama kadar çok zaman var ve henüz sürüleri toplayacak vakit değildir. Koyunları sulayınız, gidip otlatınız, demesi üzerine; 8*Onlar da: - Sürülerin tümü toplanmadıkça ve kuyunun ağzından taş yuvarlanmadıkça yapamayız; ama, ancak o zaman koyunları sulayabiliriz, dediler. 9*O onlarla konuşurken Rahel(3) babasının koyunları ile geldi; çünkü kız onlara gülüyordu. 10*Yakup dayısı Laban’ın kızı Rahel’i ve dayısı Laban’ın koyunlarını gördüğünde Yakup yaklaşıp kuyunun(4) ağzındaki taşı yuvarlayarak dayısı Laban’ın koyunlarını suladı. 11*Sonra Yakup Rahel’i öperek(5) yüksek sesle ağladı. 12*Ve Yakup Rahel’e; babanın(6) kardeşi ve Rebeka’nın oğlu olduğunu söylediğinde kız(7) da koşup babasına bildirdi. 13*Laban da kardeşinin oğlu Yakup’un haberini işittiği gibi onu(8) karşılamağa koşup boynuna sarılarak onu öptü ve evine götürdü. O da Laban’a bu olayın tümünü anlattı. 14*Laban ona ‘böylece(9) sen benim kemiğim ve etimsin, dedi. O da bir ay onun yanında kaldı. 15*Sonra Laban Yakup’a: - Sen benim kardeşim olduğun için, bana karşılıksız mı hizmet edeceksin? Emeğinin karşılığını bana söyle, dedi. 16*Laban’ın iki kızı vardı; büyüğünün adı Lea ve küçüğünün adı Rahel idi. 17*Lea’nın gözleri az görüyordu; ama Rahel’in ise boyu posu yerinde ve yüzü de güzeldi. 18*Yakup Rahel’i istiyordu ve: - Küçük kızın(10) Rahel için sana yedi yıl hizmet edeceğim, dedi. 19*Laban da: - Onu başka adama vermektense, sana vermek daha iyidir. Yanımda otur, dedi. 20*Yakup Rahel(11) için yedi yıl hizmet edip ona olan sevgisinden ötürü bu ona birkaç gün gibi gelmişti. 21*Sonra Yakup Laban’a: - Günlerim bitiyor, eşimi bana ver onu alayım(12) dedi. 22*Laban da o yerin tüm halkını toplayarak bir şölen(13) verdi. 23*Ve akşam olduğunda kızı Lea’yı alıp ona götürdü. O da kızı aldı. 24*Oysa Laban cariyesi Zilpa’yı kızı Lea’ya hizmetçi olmak için getirmişti. 25*Ve sabahleyin işte o kız da Lea idi. O zaman Laban’a şöyle söyledi: - Bu bana yaptığın nedir? Yanında sana yaptığım hizmet Rahel için değil miydi? Niçin beni aldattın? Dedi. 26*Laban ona: - Bizde küçüğü büyüğünden önce vermek âdet değildir. 27*Bunun haftasını( 14) tamamla ve yanımda yedi sene daha yapacağın hizmete karşılık onu da sana veririz, dedi. 28*Yakup da onun haftasını tamamladıktan sonra, Laban kızı Rahel’i ona eş olmak üzere verdi. 29*Kızı Rahel de hizmetçisi olsun diye cariyesi Bilha’yı verdi. 30*Ve Yakup Rahel’i de aldı ve Rahel’i(15) Lea’dan daha çok sevdi. Sonra o, Laban’ın yanında yedi yıl(16) daha hizmet etti. 31*Rab, Lea’nın(17) sevilmediğini gördüğünde onun(18) rahmini açtı; ama Rahel kısır idi. 32*Lea hamile olup bir oğul doğurdu ve ‘Rab(19) üzüntülerimi biliyor ve şimdi kocam beni sevecektir’, diyerek ona Ruben(+) adını koydu[1]. 33*Ve yine hamile oldu ve bir oğlu doğdu. Rab sevilmediğimi biliyor; bu yüzden bana bunu da verdi’, diyerek ona Şimeon(§) adını koydu[2]. 34*Daha sonra yine hamile oldu ve bir oğul doğurdu; ‘Şimdi kocam benimle ilgilenecektir; çünkü benden onun üç oğlu oldu’, dedi. Bunun için ona(20) Levi(*) adını koydu[3]. 35*Sonunda yine hamile olup bir oğul doğurdu ve bu kez Rabbe hamd ediyorum, dedi. Bu yüzden ona(21) Yehoda© adını koydu[4] ve birdaha da doğurmadı.
(1)Sayl.23/7, Hoş.12/13, (2)B.43/27, (3)Çıkş.2/16, (4)Çıkş.2/17, (5)B.33/4, 45/14, 15, (6)B.13/8, 14/14 ve 16, (7)B.24/28,(8)B.24/29, (9)B.2/23, Hakm.9/2,l.Krl.54/1,19/12,13, (10)B. 31/41, ll.Krl.3/14, (11)B.30/26, Hoş.12/13, (12)Hakm.15/1,(13)Hakm. 14/10, Yuh.2/1 ve 2, (14)Hakm.14/12, (15)20.Ayet, Tes.21/15, (16)B.30/26, 31/41, Hoş.12/13, (17)Mez.127/3, (18)B.30/1, (19)Çıkş.3/7, 4/31, Tes.26/7, Mez.25/18, 106/44, (+): İşte bir oğul!, (§): İşitilmiş, (20)Bak Sayl.18/2 ve 4, (*).¦ Alâka, ilgi, (21)Mat. 1/2, ©: Hamd.

30.Bölüm: 1)Rahel kısır olup cariyesini Yakup'a vermesi, 5)Dan'ın ve Naftalinin doğumu, 9)Gad ile Aşer'in Lea'nın cariyesinden doğumu, 14)Ruben'in yaptığı şey, 17)İssakar, Zebulun'un ve Dina'nın doğumları, 22)Yusuf'un Rahel'den doğumu, 25)Yakup'un kendi vatanına geri dönmek isteği, 27)Ve yeniden Laban ile anlaşması, 37)MaNannın çoğalması ve İsrail'in 12 Oymağı[Sıptı]; bak 12.'si Say. 34 Böl.
1*Rahel(1) kendisinden Yakup’un çocuğu olmadığını gördüğünde kardeşini(2) kıskanarak Yakup’a:- Bana çocuk ver; yoksa(3) öleceğim, dedi. 2*Ve Yakup Rahel’e çok kızarak: -Ben rahmin(4) meyvesinden seni yoksun bırakmış olan (haşa!) Allah makammında mıyım? Dedi. 3*Kadın da: - İşte cariyem(5) Bilha; onunla yat. O(6) da kucağımda doğursun; böylece ben(7) de onun sebebiyle çocuk sahibi olurum, dedi. 4*Ve cariyesi Bilha’yı ona kadını(8) olmak üzere verdi. Yakup da onunla yattı. 5*Bilha hamile olup Yakup’un ondan bir oğlu oldu. 6*O zaman Rahel; ‘Allah duamı(9) işitip çağrıma kulak astı ve bana bir oğul verdi’, diyerek ona Dan adını(+) koydu[5]. 7*Rahel’in cariyesi Bilha, yine hamile olup ondan Yakup’un bir oğlu daha oldu. 8*Rahel: ‘Kızkardeşim ile büyük bir güreş tuttum ve yendim’ diyerek ona(10) Naftali(*) adını verdi[6]. 9*Lea doğurmaktan yoksun olduğunu görerek cariyesi Zilpa’yı alıp Yakup’a(11) kadını olmak üzere verdi. 10*Ve Lea’nın cariyesi Zilpa’dan Yakup’un bir oğlu oldu. 11*Lea bu bir kurtuluştur diyerek ona( 12) Gad(§) adını koydu[7]. 12*Sonra Lea’nın cariyesi Zilpa’dan Yakup’un bir oğlu daha oldu. 13*Lea da bu refahım içindir; çünkü kadınlar beni tebrik(13) edecektir, dedi ve ona Aşer($) adını koydu[8]. 14*Ruben buğday biçimi zamanı tarlada adamotu© bitkisi bularak annesi Lea’ya götürdüğünde Rahel, Lea’ya: - Lütfen biraz da bana oğlunun bitkisinden(14) ver, dedi. 15*O da ona: -Kocamı(15) aldığın yetmiyor mu ki, oğlumun bitkisini de alacaksın? Dediğinde Rahel: -Öyleyse oğlunun bitkisine karşılık bu gece seninle yatsın, dedi. 16*Ve Yakup akşam üstü tarladan geldiğinde Lea onu karşılayıp: - Bana geleceksin; çünkü oğlumun bitkisiyle seni kiraladım, demesi üzerine o gece de onunla yattı. 17*Allah Lea’yı dinledi ve kadın hamile olup beşinci kez ondan Yakup’un bir oğlu oldu. 18*O zaman Lea: - Hizmetçimi kocama verdiğim için Allah karşılığını verdi, diyerek ona İssakar(#) adını verdi[9]. 19* Ve Lea yine hamile olup altıncı kez ondan Yakup’un bir oğlu oldu. 20*Onun için Lea:-Allah bana güzel bir hediye verdi ve kocamın benden altı oğlu olduğu için artık benimle yaşayacaktır, dedi; çocuğun adını Zebulun(a) olarak koydu[10]. 21*Sonra bir kız doğurarak ona da Dina adını verdi. 22*Allah Rahel’i andı(16) ve Allah onu dinleyerek rahmini(17) açtı. 23*Kadın hamile olup bir oğul doğurdu ve ‘Allah benim düşkünlüğümü kaldırdı(18) dedi. 24*Yine ‘Rab bana bir oğul verecektir’(19) diyerek ona Yusuf(&) adını verdi[11]. 25*Rahel Yusuf’u doğurduktan sonra Yakup, Laban’a: - Bana izin(20) ver, evime(21) ve ülkeme gideyim. 26*Kendileri(22) için sana hizmet ettiğim kadınlarımı ve oğullarımı bana ver gideyim. Çünkü sana yaptığım hizmeti sen biliyorsun, dedi. 27*Laban da ona: - Gözünde lütfa erdimse, yalvarıyorum gitme. Rabbin senin yüzünden(23) beni de bereketlediğini gördüm(24) ve anladım, dedi. 28*Ve ekledi: - Ücretini(25) söyle de vereyim; dediğinde; 29*O da: - Senin(26) için çektiğim emeği ve hayvanların benimle nasıl bulunduğunu biliyorsun; 30*Çünkü; ben gelmeden önce malın azdı; bak şimdi ne kadar çok(27) çoğaldı. Benim gelişimle Rabb da seni zenginleştirdi; ben kendi evim(28) için ne zaman çalışacağım? 31*O da: -Sana ne vereyim? Dedi; Yakup: - Bana birşey verme; eğer şunu benim için yaparsan yine sürülerini güdüp gözetirim. 32*Şöyle ki, bugün sürülerinin tümü arasından dolaşıp onlardan herbir noktalı ve benekli koyunu; ve koyunlar içinden her siyah olanı, keçiler içinden de benekli ve noktalı bulunanları ayırayım. Benim ücretim bu(29) olsun. 33*Bir gün olur da ücretim için önüne gelinirse sadakatim(30) bana tanık olacaktır. Yanımdaki keçiler arasında her noktalı ve benekli olmayan, koyunlar arasında siyah bulunmayan çalınmış kabul edilsin, dedi. 34*Laban da: - Tamam; senin dediğin gibi olsun, diyerek; 35*O günde alaca ve benekli tekeler ve bütün noktalı benekli keçileri; yani kendisinde beyaz bulunan ve siyah koyunların hepsini ayırıp oğullarının eline verdi. 36*Kendisiyle Yakup’un arasında üç günlük mesafe bırakıp Yakup da Laban’ın arda kalan sürüsünü güdüyordu. 37*O zaman Yakup(31) taze kavak, badem ve çınar ağacından çubuklar alıp onların üstüne çizgiler çiziyor, kabuklarını soyuyor ve çubuklarda olan beyaz rengi çıkartıyordu. 38*Sürülerin gelip su içecekleri teknelere çizdiği çubukları koydu ki, koyunlar su içmeğe geldiklerinde önlerinde olduğu halde çiftleşip gebe kalıyorlardı. 39*Ve sürüler çubukların önünde gebe kaldıktan sonra onların alaca ve noktalı, benekli yavruları oluyordu. 40*Yakup kuzuları ayırıp, sürülerin yüzünü Laban’ın sürülerinde bulunan alaca ve her siyah olana doğru çeviriyordu. Kendi sürülerini de ayrı yere koyuyor ve onları Laban’ın sürüleriyle bir yere koymuyordu. 41*Güçlü koyunlar gezindikleri zaman Yakup koyunların çubuklar arasında gebe kalmaları için onları teknelere koyunların gözü önüne koyuyordu. 42*Ve koyunlar zayıf olduklarında koymuyordu. Böylece zayıflar Laban’ın ve güçlüler Yakup’un oluyordu. 43*Bu adamın birçok(32)malları oldu; sürüleri(33) cariyeleri, köleleri, develeri ve eşekleri oldu.
(1)B.29/31, (2)B.37/11, (3)Eyp.5/2, (4)B.16/2,I.Sam.1/5, (5)B. 16/2, (6)B.50/23,Eyp.3/12, (7)B.16/2,(8)B. 16/3, 35/22, (9)Mez. 35/24, 43/1, Sül.Mes.3/59, (+).¦ Çare bulan, deva gören!, (10)Mat.4/13,(*): Savaşım, (11)4.Ayet,(12)İş.65/11, (§):Necat,kurtuluş,(13)Sül.Mes.31/28,Luk.1/48, ($):Said, saadetli, ©: Lüffah otu; Cinsel gücü arttırdığı söylenen bir bitki türü!, (14)B.25/30, (15)Sayl. 16/9 ve 13, (#): Ecir; gündelikçi!, (a):Sakin olmaklık, (16)B.8/1, I.Sam.1/19, (17)B.29/31, (18)I.Sam.1/6, İş.4/1, Luk.1/25, (19)B.35/17, (&):Katacak; ekleyecek, (20)B.24/54 ve 56, (21)B.18/33, 31/55, (22)B.29/20 ve30, (23)Bak B.26/24, (24)B.39/3 ve 5, (25)B.29/15, (26)B.31/6 ve 28, 29, 30, Mat.24/45, Titus.2/10, (27)43.Ayet, (28)I.Tim.5/8, B.31/8, (30)Mez.37/6, (31)Bak B.31/9-12, (32)30.Ayet, (33)B.13/2, 24/35, 26/13 ve 14.
31.Bölüm: 1)Yakup'un gizli büyüklüğü, 19)Rahel'in kendi babasının putlarını çalması, 22)Laban'ın Yakup'u takip etmesi, 34)Rahel'in hilesi, 36)Yakup'un şikayeti, 43)Yakup ile Laban'ın Gilead'ta söz leşmeleri.
1*Yakup Laban’ın oğullarının sözünü; yani Yakup babamızın tüm mallarını(1) alıp, bu servetin tümünü babamızın malından kazandı, diye söylediklerini duydu. 2*Ve Laban’ın kendisine(2) önceki gözü(3) ile bakmadığını(4) anladı. 3*Rab, Yakup’a: - Atalarının(5) ülkesine ve akrabalarının yanına dön, ben de senin ile olurum, dedi. 4*Yakup, Rahel ile Lea’yı kıra kendi sürülerinin yanına çağırdı, 5*Ve onlara dedi ki: - Ben(6) babanızın bana önceden olduğu gibi bakmadığını görüyorum. Ama babamın Allah’ı(7) benimle oldu. 6*Sizler benim tüm gücümle babanıza ne kadar çok emek verdiğimi(8) biliyorsunuz. 7*Ama; babanız benim ücretimi(9) on(10) kez değiştirerek bana kötü davrandıysa da, Allah onun bana daha çok kötülük yapmasına izin(11) vermedi. 8*‘Ücretin(12) noktalılar olsun’ dediği halde tüm koyunlar benekli doğuruyor ve ücretin alaca olanlar olsun dediğinde, bu sefer de tüm koyunlar alaca doğuruyordu. 9*Bu nedenle Allah, babanızın(13) malını alıp bana verdi. 10*Sürüler kızıştıkları mevsimde rüyada gözlerimi kaldırmış ve işte sürülerle birleşen tekelerle koçların alaca, noktalı ve benekli olduğunu gördüm. 11*Ve Allah’ın(14) Meleği bana düşümde: - Ey! Yakup’ dediğinde; ben de: - Buyur efendim, dedim. 12*O da: Şimdi gözlerini kaldır da sürülerle birleşen tekelerle koçlara bak. Tümü alaca, noktalı ve beneklidir. Çünkü Laban’ın(15) sana ne yaptığını gördüm. 13*Ben, Beytel Allah’ıyım(16) ki, sen orada direk meshedip bana bir nezir(§) yaptın. Şimdi kalk(17) bu diyardan çık ve doğduğun ülkeye geri dön, dedi. 14*Rahel ile Lea onu yanıtlayarak: - Daha(18) babamızın evinde bizim için gerçek miras var mı? 15*O bizi satıp(19) parasını da tümüyle yediği için onun yanında yabancı sayılmadık mı? 16*Çünkü; Allah’ın babamızdan aldığı malların tümü bizim ve çocuklarımızındır. Şimdi, Allah’ın sana her ne söylemişse onları yap, dediler. 17*O zaman Yakup kalkıp çocukları ile kadınlarını develere bindirdi. 18*Tüm hayvanlarını ve kazanmış olduğu tüm mallarını; yani Paddan-Aram’da kazandığı hayvanlarını Kenan diyarına babası İshak’ın yanına gitmek için sürdü. 19*Laban koyunlarını kırkmaya gitmiş olduğundan Rahel babasının putunu(20) çaldı. 20*Yakup gideceğini Aramî Laban’a bildirmeden oradan gizlice sıvıştı. 21*Bütün mallarını alıp kaçtı; ve gidip Nahor’dan geçerek Gilead dağına(21) yöneldi. 22*Üçüncü günde Yakup’un kaçışı Laban’a bildirildiğinde; 23*Kardeşlenni(22) beraber alarak ardısıra yedi günlük yol gidip Gilead dağında ona yetişti. 24*Ve Allah, Aramî Laban’a gece(23) rüyasında görünüp: - Sen, Yakup’a gerek iyi(24) ve gerek kötü birşey söylemekten sakın, dedi. 25*Ve Laban Yakup’a yetişti. Yakup çadırını dağda kurmuş olduğundan, Laban da kardeşleriyle beraber Gilead dağında çadırını kurdu. 26*Laban Yakup’a dedi ki: - Ne yaptın? Benden gizlice sıvışarak kızlarımı(25) kılıçla alınmış esir gibi götürdün. 27*Niçin bana bildirmedin de gizlice benden sıvışarak gittin? Ben seni sevinçli nağmelerle, def ve tanburla gönderirdim. 28*Oğullarımı(26) ve kızlarımı öpmeğe beni bırakmadın. Bana bu(27) yaptığın akılsızca birşeydir. 29*Size kötülük yapmaya gücüm var; ama babanızın(28) Allah’ı dün(29) gece bana söyleyip: Yakup’a gerek iyi ve gerek kötü birşey söylemekten sakın’ dedi. 30*Şimdi sen babanın evine olan çok büyük arzundan ötürü çıkıp gittinse; neden İlâhlarımı(30) çaldın? 31*Yakup da Laban’ı yanıtlayarak: - Korktuğum için kaçtım; çünkü kızlarını zorla benden alacaksın zannettim. 32*İlâhlarını kimde bulursan o(31) yaşamasın. Kardeşlerimizin önünde ara ve yanımda sana ait ne varsa al, dedi. Yakup ise Rahel’in onları çaldığını bilmiyordu. 33*Laban, Yakup’un çadırını, Lea’nın çadırını ve iki cariyenin çadırına girdi; ama bulamadı ve Lea’nın çadırından çıkarak Rahel’in çadırına girdi. 34*Rahel ise putu(0) alıp onu devenin semeri içine saklamış ve üzerine oturmuştu. Laban tüm çadırı aramasına rağmen onu bulamadı. 35*Kadın babasına: - Âdetimi++ görüyorum. Bunun için önünde(32) ayağa kalkamadığıma efendim gücenmesin, dedi ve Laban Putunu bir türlü bulamadı. 36*O zaman Yakup öfkelenerek Laban ile çekişmeğe başladı ve Yakup Laban’a doğru: - Suçum ne ve hatam nedir ki, ardımca öfkeyle koştun? 37*Tüm mallarımı aradıktan sonra senin evine ait birşey buldun mu? Buraya kardeşlerimin ve kardeşlerinin arasına koy ki, yargılamış olasın! 38*Yirmi yıldan beri ben senin yanındayım, koyunların ve keçilerin yavrulamadı ve senin sürünün koçlarını yemedim. 39*Öyle ki(33) hayvanların telef olduğunda sana göstermeden ziyanını ben ödüyordum. Gerek(34) gündüz, gerek gece çalınmış olanları benim elimden istiyordun. 40*Durum buydu; gündüzün sıcak ve geceleyin soğuk beni mahvediyor, gözlerimden uykumu kaçırıyordu. 41*Yirmi yıl evinde böyle hareket ettim. Ondört(35) sene iki kızın için ve altı yıl sürülerin için sana emek verdim; sen de ücretimi(36) on kez değiştirdin. 42*Eğer(37) babamın Allah’ı; yani İshak’ın(38) korktuğu İbrahim’in Allah’ı benimle olmasaydı, sen beni mutlaka şimdi boş gönderirdin. Allah benim sıkıntıma(39) ve elimin emeğine bakarak dün gece seni sakındırdı. 43*Laban da Yakup’u şöyle yanıtladı: - Bu kızlar benim kızlarım, bu oğullar benim oğullarım ve bu sürüler benim sürülerim; yani gördüğün şeylerin tümü benimdir. Ama; bugün ben onların doğurdukları çocuklara ne yapabilirim? 44*Şimdi gel ve benim ile senin düşüncelerine(40) göre aramızda(41) söz keselim, dedi. 45*O zaman Yakup bir taş alıp onu direk gibi dikti. 46*Ve Yakup(42) kardeşlerine: - Taş toplayınız, dedi. Onlar da taş toplayarak yığdılar ve o yığıntı üzerinde yemek yediler. 47*Laban oraya Yegar - Sahaduta(*) adını verdi. Ama Yakup ona Galed(+) dedi. 48*Ve Laban: - Bu yığıntı(43) seninle benim aramda bugün tanık olsun, dedi. Bu yüzden Galed adı verildi. 49*Ve hem de(44) Mispa(f) adı verildi; çünkü birbirimizden uzaklaştığımızda, Rabb benimle senin arandaki sözü gözetsin. 50*Eğer kızlarımı incitirsen ve eğer kızlarımın üzerine evlenirsen aramızda hiç kimse yok; ama bak benimle senin aranda Allah tanıktır. 51*Ve Laban ekledi: - İşte bu yığıntı ve işte benimle senin aranda diktiğin direk. 52*Bu yığıntı tanık ve bu direk de tanık olsun ki, benim bu tümsekten senin tarafına geçmeye hiç bir ard niyetim yoktur. Sen de bu tümsekten ve bu direkten benim tarafıma geçmeyesin. 53*İbrahim’in Allah’ı, Nahor’un Allah’ı ve onların atalarının Allah’ı bizim aramızda yargılasın(45) dedi. Yakup da babası(46) İshak’ın korktuğu Allah’ın hakkı için yemin(47) etti. 54*Sonra Yakup dağda kurban sundu ve kardeşlerini yemeğe davet etti; yemek yedikten sonra o gece dağda kaldılar. 55*Laban sabahleyin erken kalkarak oğullarını ve kızlarını öptü. On-lara(48) hayırdua ettikten sonra yola(49) çıkıp kendi yerine geri döndü.

(1)Mez.49/16, (2)Tes.28/54, (3)ll.Sam.19/7, (4)B.4/5, (5)B.28/15 ve 20, 21, 32/9, (6)2.Ayet, (7)3.Ayet, (8)Ayet 38-41, B.30/29, (9)41.Ayet, (10)Sayl.14/22, Nahm.4/12, Eyp.19/3, Zek.8/23, (11)B.20/6, Mez.105/14, (12)B.30/32, (13)1.ve 16.Ayetler, (14)B.48/16, (15)Çıkş.3/7, (16)B.28/18,19 ve 20, (17)3.Ayet, B.32/9, (18)B.2/24, (19)B. 29/15ve27, (20)Hakm.17/5, l.Sam. 19/13, Hoş.3/4, B.35/2, (21)B.46/28, ll.Sam.12/17, Luk.9/51 ve 53, (22)B.13/8, (23)B.20/3, Eyp.33/15, Mat.1/20, (24)B.24/50, (25)l.Sam.30/2, (26)55.Ayet, Rut 1/9ve14 ,l.Krl. 19/20,Res.İşl. 20/37, (27)l.Sam.13/13, ll.Trhl.16/9, (28)53.Ayet, B.28/13, (29) 24.Ayet, (30) 19.Ayet,Hak.18/24, (31) BakB.44/9, ++: “İhtiyacımı gideriyorum„ (32)Çık.20/12,Lev. 19/32, (33)Çıkş.22/10 ve diğ., (34)Çıkş.22/12, (35)B.29/27,28, (36)7. Ayet, (37)Mez.124/1 ve 2, (38)53.Ayet, İş.8/13, (39)B.29/32, Çıkş.3/7, (40)Yeş.24/27, (41)B.26/28, (42)B. 28/18,(43)Yeş.24/27,(44)Hakm. 11/29,l.Sam.7/5, (45)B. 16/5, (46)42.Ayet, (47)B.21/23, (48)B.28/1, (49)B.18/33, 30/25, (§)Nezir: Adak veya ileride korkutmak üzere hesap vermek, gözdağı, (a)Terafim: Put, (*)Aramice: Şehadet taşı, (+)İbranice: Şehadet (Tanıklık) taşı, (i): Gözcü kulesi; bak. l.Mak.3/46 (Mispa).

32.Bölüm: 1)Yakup'un Mahanaim'de olan rüyası,(3)Esav'a ulaklar göndermesi, 7)Esav'ın gelişinden korkması, 9)Kurtulmak için olan duası, 13)Esav'a hediyeler göndermesi, 24)Melek ile Penuel'de güreşmesi ve İsrail adını alması, 31)Aksaması.

1*Yakup yoluna giderken Allah’ın(1) Melekleri onunla konuştu. 2*O Melekleri gördüğünde: -Bu Allah’ın ordusudur(2), diyerek o yere Maha- naim(§) adını koydu. 3*Yakup kendi önünce Edom(3) toprağı olan Seir(4) diyarındaki kardeşi Esav’a ulaklar göndererek; 4*-Efendim(5) Esav’a bu şekilde; yani hizmetçin Yakup diyor ki, Laban’ın yanında misafir olup bugüne dek oyalandım, 5*Sığırlar(6) eşekler, sürüler, hizmetçiler ve cariyelere sahip oldum. Efendimin önünde(7) göze gelmek için haber vermeye ulaklar gönderdim; diyeceksiniz diye onlara emretti. 6*Ulaklar Yakup’a geri dönerek: - Kardeşin Esav’a gittin, o(8) da dörtyüz adamı ile seni karşılamağa geliyor, dediler. 7*O zaman Yakup çok korkarak sıkıldı(9) ve yanında bulunan insanları, sürüleri ve develeri iki bölüğe ayırdı. 8*’Eğer Esav bir bölüğe gelip onu vurursa, arda kalan bölük kurtulur’ dedi. 9*Yakup(10) da yanıt vererek: -Ey(11) babam İbrahim’in Allah’ı ve babam İshak’ın Allah’ı! Ey(12) bana ülkene ve akrabalarına geri dön! Ben de sana iyilik yapayım diyen Yehovah! 10*Ben bu kuluna gösterdiğin tüm(13) lütfuna ve tüm gerçekliğine layık değilim; çünkü bu Erden’i asam(14) ile geçtim ve şimdi iki bölük sahibi oldum. 11*Yalvarırım kardeşimin elinden Esav’ın elinden beni(15) kurtar; çünkü ondan korkuyorum. Sakın galip gelerek beni, çocuklarımı(16) ve annemi vurmuş olmasın. 12*Sen(17) ‘Kesinlikle sana iyilik edip soyunu çokluğundan sayılamayacak kadar olan deniz kumu gibi yapacağım’ dedin. 13*O gece orada kalıp elinde bulunandan kardeşi Esav için hediye(18) olarak; 14*İkiyüz keçi ve yirmi teke; iki yüz koyun ile yirmi koç, 15*Yavrularıyla birlikte otuz deve ve kırk inekle on boğa; yirmi dişi eşekle on sıpa alarak, 16*Sürülerin her birini başka, başka hizmetçilerin eline verdi ve hizmetçilerine: - Önüme geçiniz ve sürüyle sürü arasında biraz boşluk bırakınız, dedi. 17*Önde gidene öğütleyerek: ‘Eğer bir adam veya Esav sana rastlarsa; sen kiminsin, nereye gidiyorsun ve bu önünde olanlar kimindir? Diye sorarsa; 18*Yakup’un hizmetçisiyim ve bunlar da beyim Esav’a gönderilmiş hediyelerdir; bak işte kendisi de geriden geliyor’ demelisin, dedi. 19*İkinciye, üçün- cüye ve sürülerin ardınca gidenlerin tümüne de Esav’ı bulduğunuzda ona bu türlü söyleyiniz. 20*Bakın, Yakup benden geridedir; deyin diye öğüt verdi. Çünkü önümde(19) giden hediyeler ile onun gönlünü hoş tuttuktan sonra yüzünü görürüm ve belki de beni kabul eder, dedi. 21*Böylece hediye önüne geçip kendisi de o gece çadır kurdukları yerde geceledi. 22*Geceleyin kalkıp iki karısı ve iki cariyesi ile onbir oğlunu alarak Yabbok(20) geçitinden geçti. 23*Onları alıp nehirden geçirttikten sonra mallarını da geçirdi. 24*Ve Yakup kendi kendine yanlız kaldığında bir(21) adam gün ağarana dek onunla gü¬reşiyordu. 25*O, ona galip gelemiyeceğini gördüğünde uyluğu başına dokundu ve o, onunla(22) güreşirken Yakup’un uyluk kemiğinin başı yerinden çıktı. 26*Ve adam(23): -Beni bırak! Çünkü; nerdeyse gün doğacak, dedi. Yakup da: -Sen beni kutlamaz ve bereketlemezsen seni(24) bırakmam, dedi. 27*Ona: - Adın nedir? Dediğinde; Yakup’tur, dedi. 28*Ve ona: ‘Adına(25) bundan böyle Yakup değil; ancak İsrail denilsin; çünkü Allah(26) ve insan(27) ile uğraştın(*) galip oldun’ dedi. 29*Yakup da ona sordu: - Lütfen adını bana söyle? O da: - Niçin(28) adımı soruyorsun? Diyerek onu orada kutlu(**) kıldı. 30*Ve Yakup da: - Ben Allah’ı yüzyüze gördüm(29) ve canım kurtuldu, diyerek o yere Panuel(+) adını verdi. 31*Panuel’den geçtiğinde güneş doğmuştu ve o da uyluğu üzerinde aksıyordu. 32*Bu sebepten O, Yakup’un uyluk başının üzerine dokunduğundan İsrailoğulları tâ bugüne dek uyluk(#) başı üzerinde olan etten yemezler.

(1)Mez.91/11, İbr. 1/14, (2)Yeş.5/14, Mez.103/21, 148/2, Luk.2/13, (3)B.36/6,7,8, Tes.2/5, Yeş.24/4, (4)B.33/14 ve 16, (5)Sül.Mes.15/1, (6)B.30/43, (7)B.33/8 ve 10, (8)B.33/1, (9)B.35/3, (10)Mez.50/15, (11)B.28/13, (12)B.31/3 ve 13, (13)B.24/27, (14)Eyp.8/7, (15)Mez.59/1 ve 2, (16)Hoş.10/14, (17)B.28/13,14ve15,(18)B.43/11,Sül.Mes.18/16, (19)Sül.Mes. 21/14, (20)Tes.3/16, (21)Hoş.12/3 ve 4, Efs.6/12, (22)Bak Mat.26/41, ll.Kor.12/7, (23)Bak.Luk.24/28, (24) Hoş.12/4, (25)B.35/10, ll.Krl.17/34, (26)Hoş.12/3 ve 4, (27)B.25/31, 27/33, (28)Hakm.13/18, (29)B.16/13, Çıkş.24/11, 33/20, Tes.5/24, Hakm.6/22, 13/22, İş.6/5, (§): Bölükler, (*): OsmMücahede ettin; cihat ettin, çekiştin, savaştın ve güreştin anlamlarına geliyor, (**): Osm. Mübarek kıldı, kutsadı, (+) Veya: Allah’ın yüzü, (#):Tobit 2/16 ve Tek.27/9 ile karşılaştırın.
33.Bölüm: 1)Yakup ile Esav'ın sevgiyle görüşüp konuşmaları, 16)Esav'ın Seir'e ve Yakup'un Suk- kot'a göç etmesi, 18)Şekem kentinde oturması ve bir sunak yapması.
1*Sonra Yakup gözlerini kaldırıp Esav’ın(1) dörtyüz adamla gelmekte olduğunu gördüğünde çocuklarını, Lea’yı, Rahel’i iki hizmetçi ile ayırdı. 2*Cariyeler ile çocuklarını ileriye ve onların arkasına, Lea ile çocuğunu ve onların arkasına da Rahel ile Yusuf’u dizdi. 3*Kendisi de önlerine geçip kardeşlerine yaklaşıncaya değin yedi kez yere(2) kadar eğildi. 4*Esav(3) da onu karşılamağa koştu ve onu kucaklayıp boynuna(4) sarılarak onu öptü ve ağlaştılar. 5*Sonra Esav gözlerini kaldırıp kadınlarla çocukları gördüğünde: -Bunlar senin neyindir? Dedi. O da: - Bendeki(5) Allah’ın verdiği çocuklardır, dedi. 6*O zaman cariyeler ile oğulları yaklaşıp eğildiler. 7*Lea ile çocukları da yaklaşıp eğildiler. Sonra Rahel ile Yusuf da yaklaşıp eğildi. 8*O da: - Karşılaştığım bu ne kadar çok(6) kalabalık böyle, dediğinde: - Beyimin gözünde(7) lütuf bulmam için, dedi. 9*Esav: - Ey kardeşim! Benimkiler çoktur; seninkiler senin olsun, dedi. 10*Yakup da: - Hayır, gözünde lütuf buldumsa yalvarırım elimden hediyemi kabul edesin; çünkü senin yüzünü(8) görür gibi gördüm ve sen de benden razı oldun. 11*Sana rica ederim götürülen hediyemi kabul edesin; çünkü Allah bana verdi ve her şeyim(9) var diyerek ona(10) buyurduğunda kabul etti. 12*Sonra kalkıp gidelim, ben de senin önünden gideyim, dedi. 13*O da ona: - Çocukların nazik ve yanımda bulunan koyun ile sığırların yavruları olduğunu beyim biliyor. Eğer onları bir günden çok sürerlerse sürünün tümü ölür. 14*Beyim hizmetçilerinin önüne geçsin, ben de Seir’e( 11) beyimin yanına gelinceye dek yanımda olan hayvanların ve çocukların ayağıyla yavaş yavaş geleyim, dedi. 15*Esav: - Öyleyse yanımda bulunan adamlardan yanına vereyim, dediğinde: - Ne gerek var beyimin(12) yanında övüneyim, demesi üzerine; 16*Esav da o gün Seir’e doğru kendi yoluna döndü. 17*Ve Yakup Sukkot’a(13) göçtüğünde kendisine bir ev inşa etti, hayvanlarına da ağıllar yaptı. Bunun için o yere Sukkot adı verildi. 18*Yakup Paddan-Aram’dan geri çekildiğinde Kenan diyarında olan Şekem’in(14) kenti olan Sellem’e(15) gelip kentin önünde çadırını kurdu. 19*Ve çadırını kurduğu tarla(16) parçasını Şekem’in babası Hamor oğullarının elinden yüz parça gümüş bedeline aldı. 20*Orada bir sunak yaparak ona El.-Elohe İsrail adını(17) verdi.
(1)B.32/6, (2)B.18/2, 42/6, 43/26, (3)B.32/28, (4)B.45/14 ve 15, (5)B.48/9, Mez.127/3, İş.8/18, (6)B.32/16, (7)B.32/5, (8)B.43/3, ll.Sam.3/13, 14/24,28ve32, Mat.18/10, (9)Filp.4/18, (10)ll.Krl. 5/23, (11)B.32/3, (12)B.34/11, 47/25, Rut.2/13, (13)Yeş.13/27, Hakm.8/5, Mez.60/6, (14)Yeş.24/1, Hakm.9/1, (15)Yuh.3/23, (16)Yeş.24/32, Yuh.4/5, (17)B. 35/7.
34.Bölüm: 1)Şekem'in Dina'yı alçaltması, 4)Kadın ile evlenmek isteği ve teklifi, 14)Yakup'un oğullarının sünnet hakkındaki teklifi, 20)Bu teklifin Hamor ile Şekem tarafından kabul olunması, 25)Yakup'un oğullarının intikam almaları, 30)Babaları tarafından azarianmaları.
1*Yakup’un Lea’dan olan kızı Dina(1) o ülkenin kızlarını görmeğe(2) çıktığında; 2*O ülkenin kralı Hititli Hamor’un oğlu Şekem, kızı görüp onu(3) aldı(4) ve onun ile yatarak onu(5) alçalttı. 3*Sonra da Yakup’un kızı Dina’ya candan bağlandı, onu severek gönüldaş(6) oldular. 4*Şekem babası(7) Hamor’a: -Bu kızı bana eş olarak al, dedi. 5*Yakup, Şekem’in kızı Dina’yı lekelediğini duyduysa da oğulları hayvanlarıyla kırda bulunduğundan onlar gelinceye dek sustu(8). 6*Şekem’in babası Hamor da konuşmak için Yakup’un yanına gitti. 7*Yakup’un oğulları bunu duydukları gibi kırdan geldi ve bu adamlar, onun Yakup’un kızıyla yatıp, İsrail’de yapılmaması(9) gereken kötülüğü yaptığı için(10) gücenip çok öfkelendiler(11) 8*Hamor onlarla konuşarak şöyle söyledi: - Oğlum Şekem kızınızla birlikte olmuştur. Kızı ona eş olmak üzere vermenizi sizden rica ediyorum. 9*Kızlarmızı bize verip kızlarımızı da alarak bizimle akraba olun, dedi. 10*Bizimle birlikte yaşayınız, tüm ülke(12) önünüzdedir, orada yaşayıp ticaret(13) ediniz ve mallannız(14) olsun, dedi. 11*Şekem de kızın babasına ve kardeşlerine: - Gözünüzde bir değerim varsa bana ne diyecekseniz onu yapacağım. 12*Benden birçok kıymetli(15) şey ve hediyeler isteyin, hepsini vereceğim; ama lütfen kızı benim eşim olsun diye verin, dedi. 13*Yakup’un oğulları ise Şekem’in babası Hamor’a kızkardeşleri Dina’yı alçalttığı için hile( 16) ile düşünerek şöyle yanıtladılar: 14*-Böyle yapmak; yani kızkar- deşimizi sünnetsiz bir adama vermek bizim elimizde değildir ve bu bize( 17) utançtır. 15* Ancak bir şartla size razı oluruz; yani tüm erkekleriniz sünnet olup bizim gibi olursa, 16*O zaman kızlarımızı size verip, kızlarınızdan alır ve sizinle bir kavim oluruz. 17*Ama eğer bizi dinlemeyerek sünnet olmazsanız kızımızı alıp gidiyoruz, dediler. 18*Böylece bu sözler Hamor’un oğlu Şekem’in gözünde hoş göründü. 19*Ve o genç Yakup’un kızını çok sevdiğinden bu şeyin yapılmasını geciktirmedi. Zaten kendisi babasının evinde olanların tümünden(18) daha gözde idi. 20*Hamor ile oğlu Şekem kentin kapısına gelip halka şöyle söylediler: 21*-Bu adamların bizimle barış içinde olduklarını biliyoruz. Ülkede oturup ticaret yapsınlar. Çünkü işte önlerindeki topraklar geniştir. Biz onların kızlarını eşlerimiz olarak alalım ve kızlarımızı da onlara verelim. 22*Ama; bu adamlar yalnız bir şartla; yani kendileri sünnet edilmiş olduklarından, bizim de her erkeğimizin sünnet olmasını isteyip bizimle yaşamaya ve bir kavim olmaya onay veriyorlar. 23*Sürüleri, malları ve tüm hayvanları bizim olmayacak mı? Evet biz onlara razı olalım ve bizimle yaşasınlar, dedi. 24*Böylece kentin(19) kapısından çıkanların tümü Hamor’u ve oğlu Şekem’i dinledi. Sonra da kentin kapısından çıkan her erkek sünnet oldu. 25*Üçüncü günde onlar yaralı iken Yakup’un iki oğlu; yani Dina’nın kardeşleri Simon(20) ve Levi kılıçlarını aldılar ve hiç çekinmeden kente girerek, hunharca tüm erkekleri öldürdüler. 26*Hamor ile oğlu Şekem’i de kılıçtan geçirip, Şekem’in evinden Dina’yı alarak çıktılar. 27*Yakup’un diğer oğulları da ölüler üzerine geldiler ve kızkardeşlerini alçalttığı için kenti yağma ederek; 28*Sürülerini, sığırlarını, eşeklerini ve kentteki tüm şeyleri alarak, 29*Onların mallarını, çocuklarını ve kadınlarının tümünü esir alarak evlerinde bulunanları yağma ettiler. 30*O zaman Yakup, Simon ile Levi’ye söyleyerek: - Bu ülkenin halkı olan Kenanlılar ve Perizzîler’in gözünde beni iğ renç(21) yaptınız ve başımı derde soktunuz. Yanımdaki(22) adamlarım yetersizdir ve onlar bana karşı toplanarak beni vuracaklar, ben de evim ile beraber yok olacağım, dedi. 31*Onlar da: -Kızkardeşimize bir fahişeye davranıyormuş gibi davranmalı mıydı? Dediler.
(1)B.30/21, (2)Tit.2/5, (3)B.6/2,Hakm.14/1, (4)B.20/2, (5)Tes. 22/29,(6)Bak.İş.40/2,Hoş.2/14,(7)Hakm.14/2, (8)l.Sam.10/27, ll.Sam. 13/22, (9)Tes.23/17,ll.Sam.13/12, (10)Yeş.7/15, Hakm. 20/6, (11)B.49/7, Il.Sam.13/21, (12)B.13/9, 20/15, (13)B.42/34, (14)B.47/27,(15)Çıkş.22/16ve17, Tes.22/29, l.Sam.18/25,-(16)Bak ll.Sam.13/24, diğ. (17)Yeş.5/9, (18)l.Trhl.4/9, (19)B. 23/10, (20)B. 49/5,6 ve 7, (21)Çıkş.5/21, l.Sam.13/4, (22)Tes. 4/27, Mez. 105/12.

35.Bölüm: 1)ANah'm Yakup'u Beytel'e göndermesi, 2)Yakup'un kendi evinden Putları atması, (6)Beytel'de bir sunak yapması, 8)Debora'nın ölümü, 9)AlIah'ın Yakup'u Beytel'de kutsaması, (16)Bünyamin'in doğumuyla Rahel'in ölümü, 22)Ruben'in kötü işi, 23)Yakup'un oğulları, 27)Yakup'un Hebron'a babasının çadırının yanına gelmesi, 28)İshak'ın yaşam yılları ve ölümü ile defnedilmesi.
1*Allah Yakup’a şöyle dedi: - Kalk Beytel’e(1) çık. Orada otur ve kardeşin Esav’ın(2) yüzünden kaçtığın zaman sana(3) görünen Allah’a orada bir sunak inşa et, dedi. 2*O zaman Yakup(4) ev halkına ve yanında bulunanların tümüne şöyle dedi: -Aranızda bulunan yabancıların(5) putlarını atın, kendinizi(6) temizleyin ve giysinizi değiştirin. 3*Kalkıp Beytel’e çıkalım ve sıkıntılı(7) günlerimde beni kabul edip, gittiğim(8) yolda benimle olan Allah’a orada bir sunak yapalım, dedi. 4*Onlar da ellerinde olan yabancıların putlarının tümünü ve kulaklarında(9) olan küpeleri Yakup’a verdiler. Yakup da onları Şekem yanında olan(10) Betim(*) ağacı altında gizledi. 5*Sonra yürüdüklerinde çevrede olan kentler üzerine Allah tarafından(11) bir korku düştü ve Yakup’un oğullarını takip etmediler. 6*Yakup’un yanındaki halkın tümüyle beraber Kenan diyarındaki Luz’a(12) yani Beytel’e gelip; 7*Orada bir(13) sunak yaparak kardeşlerinin yüzünden kaçtığı zaman Allah(14) kendisine göründüğü için o yere Beytel adını verdiler. 8*Rebeka’nın dadısı Debora(15) öldü ve Beytel’in aşağı tarafındaki meşenin altında gömülerek o yere de Allon-Bakut(+) adını verdiler. 9*Allah, Yakup’a Paddan-Aram’dan dönüşünden sonra yeniden(16) görünüp onu kutsadı. 10*Ve Allah ona: ‘Adın Yakup’tur; ama bundan(17) böyle adına Yakup denilmeyecek, ancak İsrail(18) olacak’, diyerek ona İsrail adını verdi. 11*Allah ona şöyle söyledi: - Ben Kadîr(19) olan Allah’ım! Üreyip çoğalınız. Senden(20) millet ve milletler topluluğu olacak ve soyundan krallar çıkacaktır. 12* İbrahim’e(21) ve İshak’a verdiğim ülkeyi sana verecek ve senden sonra da bu yerleri soyuna vereceğim, dedi. 13*Allah, onunla konuştuğu yerde, onun(22) yanından yukarı çıktığında; 14*Yakup, Allah’ın kendisiyle konuştuğu yere taştan(23) bir direk dikip, üzerine meşrubat sunusu döktü. Ayrıca üzerine yağ da döktü. 15*Yakup, Allah’ın kendisiyle konuştuğu yere Beytel(24) adını verdi. 16*Sonra Beytel’den çıkıp Efrata’ya ulaşmağa az bir yol kaldığında Rahel zorlukla doğum yaptı. 17*Doğururken acı çektiğinde ebe ona: - Korkma! İşte senin(25) bir oğlun daha oldu, dedi. 18*Sonra da ruhunu teslim ederken(Çünkü öldü) ona Bunum® adını verdi. Ama; babası ona Bünyamin(§) dedi[12]. 19*Böylece Rahel(26) ölüp Efrata(27) yolunda gömüldü; bu da Beytlehem’dir. 20*Yakup onun mezarına bir direk dikti. O bu güne(28) değin Rahel’in direğidir. 21*Sonra İsrail göçüp çadırını Mecd - el Edrek’in(29) öte tarafında kurdu. 22*İsrail o yörede yaşamaktayken Ruben gidip babasının odalığı(30) Bilha ile yattı ve bunu İsrail de duydu. 23*Yakup’un oğulları on iki kişiydi. Lea’nın oğulları Yakup’un ilk oğlu(31) Ruben, Simon, Levi Yahoda, İssekar ve Zebulun; 24*Rahel’in oğulları Yusuf ve Bünyamin, 25*Ve Rahel’in cariyesi Bilhe’nin oğulları Dan ve Naftali, 26*Ve Lea’nın cariyesi Zilpa’nın oğulları Gad ve Aşer idi. Yakup’un Paddan Aram’da doğan oğulları bunlardır. 27*Yakup, Mamre’ye(32) Kiryat Arba’ya yani(33) İbrahim ve İshak’ın yanına geldi. 28*İshak’ın tüm yaşamı yüzseksen yıl idi. 29*İshak yaşlanmış ve günlere doymuş olarak ruhunu teslim etti, kavmine katıldı(34). Oğulları(35) Esav ile Yakup onu defnettiler.

(1)B.28/19, (2)B.27/43, (3)B.28/13, (4)B.18/19, Yeş.24/15, (5)B.31/19 ve 34, Yeş.24/2 ve 23, l.Sam.7/3, (6)Çık. 19/10, (7)B.32/7 ve 24, Mez.107/6, (8)B.28/20, 31/3 ve 42, (9)Hoş.2/13, (10)Yeş.24/26, Hakm.9/6, (11)Çık.15/16, 23/27, 34/24, Tes.11/25, Yeş.2/9, 5/1, l.Sam.14/15, ll.Trhl.14/14, (12)B.28/19 ve 22, (13)Vaiz 5/4, (14)B.28/13, (15)B.24/59, (+): Matem meşesi, (16)Hoş.12/4, (17)B.17/5, (18)B.32/28, (19)B.17/1, 48/3 ve 4, Çıkş.6/3, (20)B.17/5,6 ve 16, 28/3, 48/4, (21)B.12/7, 13/15, 26/3 ve 4, 28/13, (22)B.17/22, (23)B.28/18, (24)B.28/19, (25)B.30/24, l.Sam.4/20, ®: Hazne’m(Rahmimin) oğlu, (§): Sağ elim oğlu,(26)B.48/7, (27)Rut1/2,4/11, Mik. 5/2,Mat. 2/6, (28)l.Sam. 10/2, ll.Sam.18/18, (29)Mik.4/8, (30)B.49/4, l.Trhl.5/1, Bak 11., Sam.16/22, 20/3, l.Kor.5/1, (31)B.46/8,Çıkş.1/2, (32)B.13/18, 23/2 ve 19, (33)Yeş.14/15, 15/13, (34)B.15/15, 25/8, (35)Bak B.25/9, 49/31, (*): Bazı çevirilerde Meşe veya Fıstık ağacı olarak geçiyor.

36.Bölüm: 1 )Esav'ın eşleri, 6)Seir'e gidip orada oturması, 9)Onun soyu, 15)Onun oğullarından olan beyler, 20)Seir'in oğulları ve beyleri, 31)Edom kralları, 40)Esav'dan ortaya çıkan krallar.
1*Esav’ın; yani(1) Edom’un soyları bunlardır: 2*Esav(2) Kenan kızlarından Hittî İlo’nun kızı Ada’yı ve Hivî Sibeo’nun kızı olan Ana’nın kızı Oholibama’yı(3) 3*İsmail’in kızı ve Nebeyot’un kızkardeşi olan Besemat’ı(4) eşleri olarak aldı. 4*Ada’dan(5) Esav’a Elifaz doğdu, Besemat’tan Reuel doğdu. 5*Oholibama’dan Yeuşu, Yalam ve Korah doğdu. Bunlar Esav’ın Kenan ülkesinde doğan oğullarıdır. 6*Esav eşlerini, oğullarını, kızlarını, evindeki tüm insanları, sürülerle tüm hayvanlarını ve Kenan ülkesinde kazandığı mallarının tümünü alarak kardeşi Yakup’un önünden başka bir ülkeye gitti. 7*Çünkü(6) malları çok olduğundan birlikte yaşayamadılar ve sürüleri sebebiyle misafir(7) oldukları yöre de onlara dar gelmeye başladı. 8*Esav Seir(8) dağında yaşadı; Esav(9) Edom’dur. 9*Seir dağında olan Edomlular’ın babası Esav’ın soyları bu; 10*Ve Esav’ın oğullarının da adları bunlardır: Esav’ın eşi Ada’nın oğlu Elifaz ile(10) Esav’ın eşi Basemat’ın oğlu Reuel. 11*Ve Elifaz’ın oğulları Teman, Omar, Sefo, Gatam ve Kenaz’dır. 12*Timna, Esav’ın oğlu Elifaz’ın odalığı olup ondan Amalek’i(11) doğurdu. Bunlar Esav’ın eşi Ada’nın oğullarıdır. 13*Reuel’in oğulları bunlardır: Nahat, Zerah, Şamma ve Mizza’dır. Bunlar Esav’ın eşi Basemat’ın oğullarıdır. 14*Esav’ın karısı olan Sibeo’- nun kızı Ana’nın kızı Oholibama’nın oğulları da bunlardır: O’ndan Esav’a Yeuşu, Yalam ve Korah doğdu. 15*Esav oğullarında olan beyler bunlardır. Esav’ın ilk oğlu Elifaz’ın oğulları Teman Beyi, Omar Beyi, Sefo Beyi, Kenaz Beyi, 16*Korah Beyi, Gatam Beyi ve Amalek Beyi’dir. Bunlar Edom diyarında Elifaz’dan olan beyler olup Ada’nın oğullarıdırlar. 17*Esav’ın oğlu olan Reuel’in oğulları bunlardır: Nahat Beyi, Zerah Beyi, Şamma Beyi ve Mizza Beyi’dir. Bunlar Edom diyarında Rauel’den olan beyler olup Esav’ın eşi Basemat’ın oğullarıdır. 18*Esav’ın eşi Oholibama’nın oğulları bunlardır: Yeuş Beyi, Yalam Beyi ve Korah Beyi. Bunlar Esav’ın eşi Ana’nın kızı Oholibama’dan olan beylerdir. 19*Esav’ın; yani Edom’un oğulları ve onların beyleri de bunlardır. 20*O ülkede yaşayan Horrî Seir’in oğulları: Lotan, Şobal, Sibeon ve Ana, 21*Dişon, Etser ve Dişan olup bunlar Edom ülkesinde Horrîleri(12) beyleri olan Seir’in(13) oğullarıdırlar. 22*Lotan’ın oğulları Horrî ve Heman olup Lotan’ın kızkardeşi Timna idi. 23*Şobal’ın oğulları bunlardır: Alvan, Manahat, Ebal, Şefo ve Onam. 24*Sibeon’un oğulları bunlar idi. Ayya ve Ana babası Sibeon’un eşeklerini güderken çölde sıcak su kaynakları bulan Ana budur. 25*Ana’nın çocukları bunlardır: Dişon ve Ana’nın kızı Ohilobama. 26*Dişon’un oğulları bunlardır: Hemdan, Eşban, İtran ve Keran. 27*Etser’in oğulları bunlardır: Bilhan ve Zaavan ve Akan. 28*Dişan’ın oğulları bunlardır: Uts ve Aran. 29*Horrîlerin beyleri bunlardır: Lutan Beyi, Şobal Beyi, Sibeon Beyi, Ana Beyi; 30*Dişon Beyi, Etser Beyi ve Dişan Beyi; Seir diyarındaki beyliklerine göre olan Horrîleri beyleri bunlardır. 31*Ve İsrailoğulları üzerine bir kral egemen olmadan önce Edom(14) ülkesinde egemen olan krallar bunlardır. 32*Baor oğlu Bela, Edom’da egemenlik sürdü ve kentinin adı da Dinhaba idi. 33*Ve Balâ’nın ölümünden sonra yerine Botsra’lı Zerah’ın oğlu Yobab kral oldu. 34*Yobab’ın ölümünden sonra da yerine Temanî ülkesinden Huşam kral oldu. 35*Huşam’ın ölümünden sonra yerine Moab kırlarında Midyanı vuran Bedad oğlu Hadad kral oldu. Kentinin adı da Avit idi. 36*Hadad’ın ölümünden sonra yerine Masrekalı Samla kral oldu. 37*Samla’nın ölümünden sonra yerine Nahor’un çevresinde bulunan Rehobot’tan olan Şaui kral oldu. 38*Şaul’un ölümünden sonra yerine Baal Hanan oğlu Akbor kral oldu. 39*Baal-Hanan oğlu Akbor’un ölümünden sonra yerine Hadar(15) kral oldu ve kentinin adı Pau idi ve eşinin adı da Mehatabel olup; bu da Me - Zahab’ın kızı ve Matred’in kızı idi. 40*Böylece kabilelerine göre; yerleri ve isimlerine göre de Esav’dan olan beylerin(16) adları: Timna Beyi, Alva Beyi, Yetit Beyi, 41*Ohilibam Beyi, Ela Beyi, Pinon Beyi, 42*Kenaz Beyi, Teman Beyi, Mibtsar Beyi, 43*Magdiel Beyi ve İram Beyi egemenlikleri altında olan ülkede kabilerine göre olan Edom beyleri olup Edomlular’ın babası Esav budur.

(1)B.25/30, (2)B.26/34, (3)25.Ayet, (4)B.28/9, (5)l.Trhl.1/35, (6)B.13/6 ve 11, (7)B.17/8, 28/4, (8)B.32/3, Tes.2/5, Yeş.24/4, (9)1.Ayet,(10)l.Trhl.1/35 ve diğ., (11)Çıkş.17/8 ve 14, Sayl.24/16, l.Trhl.15/2, 3 ve diğ., (12)B.14/6, Tes.2/12 ve 22,(13)l.Trhl.1/38, (14)l.Trhl.1/43, (15)l.Trhl.1/50, (16)l.Trhl.1/51.

37.Bölüm: 1)Yusuf'un kendi kardeşleri tarafından sevilmemesi, 5)O'nun iki rüyası, 13)Kardeşlerinin yanına gönderilmesi, 18) Kardeşlerinin ona karşı olan kötü niyeti, 21)Ruben'in ona acıması, 26)Yu suf'un İsmailliler'e satılması, 31)Babasınrn aldanması ve kederi, 36)Yusuf'un Mısır'a götürülmesi.
1*Yakup babasının(1) misafir olduğu ülkede; yani Kenan diyarında oturdu. 2*Yakup’un soyu budur: Yusuf onyedi yaşındayken kardeşleriyle beraber sürü güdüyordu. O genç iken babasının eşleri Bilha’nın oğulları ve Zilpa’nın oğullarıyla beraber geziyordu ve Yusuf onların yaramazlıklarını(2) babalarına anlatıyordu. 3*Yusuf İsrail’in (Hz.Yakup) yaşlılığında(3) doğmuş olduğundan babası tarafından diğer oğullarından daha çok seviliyordu ve ona alaca bir giysi yapmıştı. 4*Kardeşleri de babalarının onu tüm kardeşlerinden daha çok sevdiğini görünce ona kin(4) tutup dostça yanaşmıyorlardı. 5*Yusuf bir rüya görüp onu kardeşlerine anlattığında ona olan düşmanlıkları artmış oldu. 6*Çünkü onlara şöyle demişti:-Yalvarırım bu gördüğüm rüyaya bakın. 7*İşte(5) bir tarlada demet bağlarken benim demetim dikilip durdu. Sizin demetleriniz de benim demetimi kuşatıp ona baş eğdiler, dedi. 8*Kardeşleri de ona: - Böylece sen üzerimize kral mı olacaksın? Veya üzerimize egemen mi olacaksın? Diyerek rüyaları ve sözleri sebebinden ona daha çok düşmanlık beslediler. 9*Yine bir gün bir rüya daha görüp kardeşlerine anlattı: - Ben başka bir rüya daha gördüm. İşte güneş(6) ve ay ve onbir yıldız bana baş eğdiler, dedi. 10*Bunu babasına ve kardeşlerine anlattığında babası onu azarlayarak dedi ki: - Bu senin gördüğün rüya ne olacak? Ben, annen ve kardeşlerin(7) böylece yere kadar sana baş eğmeğe mi geleceğiz? Dedi. 11*Kardeşleri(8) de onu kıskandılar; ama babası bu sözleri zihnine(9) yerleştirmişti. 12*Sonra kardeşleri babasının sürülerini Şekem’de otlatmağa gitmişti; 13*Ve İsrail, Yusuf’a: - Kardeşlerin Şekem’de sürülerini otlatmıyorlar mı? Gel seni onların yanına götüreyim, dediğinde o da: - Hazırım, dedi. 14*Ona: - Git bak kardeşlerin sağ ve esenlikte(10) midir, sürüleri iyi midir? Bir bak da bana bildir, diyerek onu Hebron( 11) deresinden gönderdi. O da Şekem’e erişti. 15*İşte o kırlarda öteye-beriye dolaşmakta iken ona bir adam restgelerek: - Ne arıyorsun? Diye sordu. 16*O da: -Kardeşlerimi arıyorum. Lütfen sürülerini nerede otlatıyorlar, bana(12) söyle. Dediğinde; 17*O adam da: -Buradan gittiler; çünkü Dotan’a gidelim(13) dediklerini duydum; demesi üzerine Yusuf kardeşlerinin ardı-sıra gidip onları Dotan’da buldu. 18*Ve onlar onları uzaktan gördüklerinde, daha yanlarına gelmeden onu(14) öldürmek için; 19*Birbirlerine: - Bakın Rüya sahibi geliyor; 20*Şimdi(15) gelin onu öldürüp kuyuların birine atalım ve onu yırtıcı bir hayvan parçalamış diyelim; bakalım onun rüyaları ne olacak, dediler. 21*Ama Ruben(16) bunu duyunca: - Canına kıymayalım, diyerek onu ellerinden kurtardı. 22*Çünkü Ruben onu ellerinden kurtararak babasına geri götürmek için onlara: - Kan dökmeyiniz ve onu çöldeki şu kuyuya atın, ona dokunmayın, dedi. 23*Yusuf kardeşlerinin yanına geldiğinde Yusuf’un entarisini; yani üzerindeki alaca giysiyi çıkardılar. 24*Sonra onu tutup kuyuya attılar. Kuyu boş ve içinde su yoktu. 25*Sonra(17) yemek yemeğe oturduklarında gözlerini Gilead’a çevirdiler ve o taraftan gelen(18) İsmailliler’in bir kervanını gördüler. Bunların develeri de baharatlar, pelesenk(19) ve mürr ü safi ile yüklü olarak Mısır’a gidiyordu. 26*O zaman Yahuda kardeşlerine doğru: - Kardeşimizi öldürerek kanını(20) gizlemekte ne fayda var? 27*Gelin onu İsmailliler’e satalım, elimiz(21) de ona dokunmamış olur; çünkü o kardeşimiz(22) ve(23) etimizdir, dedi. Kardeşleri de onun sözünü dinlediler. 28*Ve Midyanlı(24) tüccarlar geçerken Yusuf’u kuyudan çekip çıkardılar. Sonra Yusuf’u İsmailliler’e(25) yirmi(26) tane gümüşe sattılar ve onlar da Yusuf’u Mısır’a götürdüler. 29*Ruben kuyuya geri dönünce Yusuf’u kuyuda bulamadığından giy- sisini(27) yırtarak; 30*Kardeşlerinin yanına döndü ve: - Çocuk yok(28) ben; ben nereye gideyim? Dedi. 31*Sonra Yusuf’un(29) giysisini alarak bir teke kestiler ve kanını giysiye buladılar. 32*Bu alaca renkli giysiyi babalarına götürüp gösterdiklerinde şöyle dediler: - Bunu bulduk; bak bu giysi oğlunun mudur; yoksa değil midir? Dediler. 33*O da onu tanıyıp: - Oğlumun giysisidir, onu(30) yırtıcı bir hayvan yemiş olmalı; Yusuf kesinlikle parçalanmıştır, dedi. 34*Ve Yakup kendi(31) giysisini yırtarak beline çul kuşandı; oğlu için birçok gün kederlendi. 35*Tüm oğullarıyla tüm kızları onu avutmaya(32) çalıştılarsa da o bir türlü avunmadı ve ‘Mezara(33) oğlumun yanına yasla gideceğim’ dedi. Böylece babası onun için ağladı. 36*Medliler onu(34) Mısır’a Firavun’un hizmetçisi ve yanındaki askerlerin kumandanı olan Potifar’a sattılar.
(1)B.17/8, 23/4, 28/4, 36/7, İbr.11/9, (2)l.Sam.2/22, 23 ve 24, (3)B.44/20, (4)B.27/41, 49/23, (5)B.42/6 ve 9, 43/26, 44/14, (6)BakB.46/29,(7)B.27/29, (8)Res.İşl.7/9, (9)Dan.7/28, Luk.2/19 ve 51, (10)B.29/6, (11)B.35/27, (12)Neş.Neş.1/7, (13)ll.Krl.6/13,(13)l.Sam.19/1, Mez.31/13, 37/12 ve 32, 94/21, Mat.27/1, Mark.14/1, Yuh.11/53, Res.İşl.23/12, (15)Sül.Mes.1/11 ve 16, 6/17, 27/4, (16)B.42/22, (17)Sül.Mes.30/20, Amos 6/6, (18)Bak 28.ve 36.Ayetler, (19)Yerm.8/22, (20)B.4/10 ve Ayet 20, Eyüp 16/18,(21)l.Sam.18/17,(22)B.42/21, (23)B.29/14, (24)Hakm.6/3, B.45/4 ve 5, (25)Mez.105/17, Res.İşl.7/9, (26)Bak Mat.27/9,(27)Eyp. 1/20, (28)B.42/13 ve 36, Yerm.31/15, (29)23.Ayet, (30)20.Ayet,B.44/28,(31)29.Ayet, ll.Sam.3/31, (32)ll.Sam.12/17, (33)B.42/38, 44/29 ve 31, (34)B.39/1.

38.Bölüm: 1)Yahuda'nın oğulları, 6)Er'in Tamar ile evlenmesi, Onan'ın günahı, 11)Tamar'¬ın Şela için beki emesi, 13)Onun kaprisleri, 27)Perets ile Zerah'ın doğumu.
1*O zaman Yahuda kardeşlerinin yanından çıkıp Hira adındaki bir Adullamlı’nın yanına(1) gitti. 2*Yahuda orada Şua(2) adında Kenanlı bir kız(3) görüp onunla evlendi. 3*O da hamile kalıp bir oğul doğurdu ve ona Er(4) adını verdiler. 4*Yine hamile kalıp bir oğul doğurduğunda ona Onan(5) adını verdi. 5*Ve yine bir oğul daha doğurdu, ona Şela(6) adını verdi. Şela doğduğunda Yahuda Kezib’te idi. 6*Yahuda oğlu Er’e Tamar adında bir eş(7) aldı. 7*Ve Yahuda’nın(8) ilk oğlu Er Rabbin gözünde kötü olduğundan Rabb(9) onu öldürdü. 8*Yahuda Onan’a dedi ki: - Kardeşinin(10) karısını alarak ona kayın kardeşliğinin hakkını ver ve kardeşinin soyu yürüsün. 9*Onan soyun; kendi(11) soyu olamayacağını bildiğinden kardeşinin karısıyla birleştiğinde tohumlarını hep yere döküyordu. 10*Ama Onan’ın bu işi Rabbin gözünde kötü göründüğünden onu(12) da öldürdü. 11*Yahuda gelini Tamar’a: - Oğlum Şela(13) büyüyünceye kadar babasının evinde dul otur; çünkü bu da kardeşleri gibi ölmesin, diye düşünüyordu. Böylece Tamar gidip babasının(14) evinde kaldı. 12*Birçok zaman sonra Şua’nın kızı olan Yahuda’nın karısı öldü ve Yahuda yaslı günlerden sonra avunç(15) buldu. Sonra dostu Adullam’lı Hira ile beraber sürüsünü kırkanların yanına Tim- nat’a gitti. 13*Ve Tamar’a şunu söyledi: - Bak; Kayınbaban sürüsünü kırkmak için Timnat’a(16) gidiyor. 14*Bunu üzerine kadın dulluk giysilerini üzerinden çıkarıp peçesi ile örtündü ve örtüsüne büründü. O Timnat yolunda olan Enaim kapısında oturdu(17) Çünkü; Şela(18) büyümüş olmasına rağmen onun ona eş verilmediğini görüyordu. 15*Yahuda onu gördüğünde yüzünü gizlemiş olduğundan gelini olduğunu bilmeyerek onu kötü kadın sandı. 16*Yolda dönüp ona: - Gel seninle yatayım! Dedi. O da: - Benim ile yatmak için bana ne verirsin? Diye sorduğunda: 17*-Sürüden(19) bir oğlak gönderirim, dedi. Kadın da: - Onu gönderene dek bana bir rehin(20) verir misin? dediğinde; 18*Bunun için rehin olarak sana ne vereyim? Dedi. Kadın da ona: - Mühürünü(21) şeridini ve elindeki asayı ver, dedi. O da bunları vererek onunla yattı . Kadın da ondan hamile kaldı. 19*Sonra kalkıp gitti ve peçesini(22) yüzünden çıkararak dulluk giysilerini giydi. 20*Yahuda kadının elindeki rehinleri almak için dostu Adullam’lı ile oğlağı gönderdi; ama o kadını bulamadı. 21*Ve o, o yerde yaşayan adamlara ‘Fahişe nerededir?’ diye sorduğunda; onlar: - Burada bir fahişe yoktur, dediler. 22*O da Yahuda’nın yanına dönüp: - Onu bulamadım ve o yerde yaşayanlar burada herhangi bir fahişe yoktur, dediler. 23*Yahuda da: -Kendinin olsun. Ben rezil olmamak için oğlağı göndermiştim ve sen onu bulamadın, dedi. 24*Üç ay kadar bir zaman geçtikten sonra Yahuda’ya: - Gelinin Tamar zina(23) etti ve işte zinadan hamile kaldı. Diyerek bildirdiler. Yahuda da: - Onu çıkarınız ve yakılsın(24) dedi. 25*Ama; kadın getirilirken kayınpederine aldığı rehinleri göndererek şöyle haber gönderdi: - Ben bu şeylerin sahibi olan adamdan hamile kaldım. Şimdi rica ediyorum bir bakın(25) bu mühür(26) şerit ve asa kimindir? Dedi. 26* Yahuda onları tanıdı(27) ve: - O(28) benden daha temizdir; çünkü onu(29) oğlum Şela’ya vermedim, dedi ve onunla artık bir daha(30) da yatmadı. 27*Kadın hamileliği sırasında karnında ikiz taşıyordu. 28*Doğururken biri elini çıkardığında ebe onun eline kırmızı bir iplik bağlayıp önce bu oldu, dedi. 29*Ama; o yine elini içeriye çektiğinde kardeşi oldu ve ebe ona: - Niçin gedik açtın? Gedik üzerine olsun, dedi. Bu yüzden ona(31) Perets(+) adı verildi. 30*Sonra elinde kırmızı iplik olan kardeşi dünyaya geldi ve adına Zerah denildi.

(1)B.19/3,ll.Krl.4/8,(2)l.Trh.2/3,(3)B.34/2,(4)B.46/12, Say.26/19, (5)B.46/12,Say.26/19, (6)B.46/12,Say. 26/20, (7)B. 21/21, (8)B.46/12, Say.26/19, (9)l.Trh.2/3, (10)Tes.25/5, Mat. 22/24,(11)Tes.25/6,(12)B.46/12,Say. 26/19, (13)Rut. 1/13, (14)Lev. 22/13, (15)ll.Sam.13/39, (16)Yeş.15/10ve57,Hak.14/1, (17)Sül.Mes.7/12, (18)11.ve26. Ayetler, (19)Hez.16/33, (20)20.Ayet, (21)25.Ayet, (22)14.Ayet,(23)Hak.19/2, (24)Lev. 21/9,Tes.22/21, (25)B. 37/32,(26)18.Ayet,(27)B.37/33, (28)Saım 24/18, (29 )14.Ayet,(30)Eyp.34/31ve32,(31)B.46/12,Say. 26/20, l.Trh. 2/4, Mat.1/3, (+): Gedik anlamını taşıyor.

39.Bölüm: 1)Yusuf'un Potifar'ın evinde yükselişi, (6)Onun denenmesi, 13)Ona karşı yapılan iftira, (20)Onun zindana atılması.
1*Yusuf Mısır’a götürüldüğünde Firavun’un bir memuru ve askerlerin kumandanı olan Potifar(1) adında bir Mısırlı onu oraya getiren İsmailliler’in elinden satın(2) aldı. 2*Rab(3) Yusuf ile olduğundan işinde başarılı bir adam olarak beyi olan Mısırlı’nın evinde çalışıyordu. 3*Rab onunla olup her(4) tuttuğu işinde Rab onu başarılı kıldığını beyi gördüğünde; 4*Yusuf onun gözünde(5) lütfa erişti ve ona hizmet ediyordu. O da onu tüm(6) evi üzerine başkan olarak atadı ve tüm mallarının sorumlusu yaptı. 5*Onu tüm evi üzerine ve tüm malları üzerine baş hizmetçi yaptıktan sonra Rab(7) Yusuf’un yüzünden Mısırlı’nın evini bereketledi. Rabbin bereketi evde ve tarladaki tüm malları üzerine olmuştu. 6*Bundan sonra tüm mallarını Yusuf’un eline vererek; yediği ekmekten başka onun yanında ne olduğunu bile bilmiyordu. Yusuf’un boyu posu yerinde(8) ve yüzü de çok güzeldi. 7*Tüm bu olanlardan sonra beyin eşi Yusuf’a göz dikti ve: ‘Benimle yat’(9) dedi. 8*O da çekinerek beyinin eşine: - Bak! Efendim bile evde yanımda ne kadar çok şeyin olduğunu bilmiyor ve tüm mallarını elime bırakmıştır. 9*Bu evde benden büyük yoktur. Karısı olduğun için bir tek seni benden sakındığından; şimdi ben(10) nasıl bu büyük kötülüğü yapayım ve Allah’a(11) karşı günah işleyeyim? Dedi. 10*Kadın günden güne bu isteğini yinelese de o onunla yatmak ve onunla olmak için hiç onun sözüne kulak asmadı. 11*Bir gün hizmet etmek için eve geldiğinde evin içinde hiç kimse olmadığından; 12*Kadın(12) onun giysisinden tutarak: - Benimle yat; dedi. O da giysiyi onun elinde bırakarak kaçıp dışarıya çıktı. 13*Kadın onun kendi giysisini bırakarak kaçıp dışarıya çıktığını gördüğünde; 14*Evde olan kişileri çağırarak onlara şöyle söyledi: -Bakın bizi alçaltmak için bu İbranî adamı getirmişler; çünkü o benimle yatmak için yanıma geldi ve ben de tüm gücümle bir çığlık attım. 15*Yüksek sesle bağırdığımı duyar duymaz giysisini yanıma bırakarak kaçıp dışarıya çıktı, dedi. 16*Ve kocası eve gelinceye dek giysiyi yanında alıkoydu. 17*Sonra(13) da ona şunu dedi: -Bize getirdiğin İbranî köle beni alçaltmak için yanıma geldi; 18*Ben de yüksek sesle bir çığlık attığım an; giysisini yanımda bırakarak dışarıya kaçtı. 19*Bey de eşinin kendisine: ‘Kölen bana böyle yaptı’ dediği söz üzerine çok(14) öfkelendi. 20*Hemen Yusuf’u kralın cezaevindeki suçluların yanına attırdı(15) ve o da oradaki zindanda kaldı. 21*Ama Rab, Yusuf’la oldu ve ona baktı; zindan müdürünün gözünde(16) onu yükseltti. 22*Ve zindan müdürü zindandaki(17) suçluların tümünü Yusuf’un eline verdi; onu orada olanların tümünden sorumlu tuttu. 23*Artık müdür onun elinde bulunan hiçbir şeye bakmıyordu; çünkü Rab(18) onunla olup her ne yapıyorsa Rab da onu başarılı kılıyordu.
(1)B.37/36, Mez.105/17, (2)B.37/28, (3)21. Ayet, B.21/22, 26/24ve28, 28/15, l.Sam.16/18ve28, Res.İşl.7/9, (4)Mez. 173, (5)B. 18/3,19/19ve21 .Ayet,(6)B.24/2,(7)B.30/27,(8)l.Sam. 16/12, (9)ll.Sam.13/11, (10)Sül.Mes. 6/29ve32, (11)B.20/6,Lev.6/2, ll.Sam.12/13,Mez.51/4,(12)Sül.Mes.7/13,(13)Çık.23/1,Mez. 120/3,(14)Sül.Mes.6/34ve35, (15)Mez.105/18,l.Pet.2/19, B.40/3 ve15,41/14,(16)Çık.3/21,11/3,12/36,Mez.106/46, Sül.Mes.16/7, Dan.1/9,Res.İşl. 7/9ve10,(17)B. 40/3ve4, (18)2.ve3.Ayetler.

40.Bölüm: 1 )Firavun'un sakisi(içki getiren hizmetçisi) ile ekmekçisinin cezaevine atılma¬ları, 4)Onların Yusuf'un kontrolü altında olmaları, 5)Bir gün Yusuf'un onlara rüyalarını yorumlaması, 20)Onun yorumunun aynen ortaya çıkması, 23)Ve sakinin nankörlüğü.
1*Tüm bu olanlardan sonra Mısır kralının sucu- su(1) ve ekmekçisi efendileri olan Mısır kralına karşı suç işlediler. 2*Firavun bu iki(2) hizmetçisine; yani sakiler başkanıyla ekmekçiler başkanına karşı öfkelenip; 3*Onları(3) kendi askerleri başkanının evindeki cezaevine; Yusuf’un bulunduğu zindana attı. 4*Kendi askerlerinin başkanı Yusuf’u onların yanına verdi ve o da onlara hizmet ediyordu. Onlar da bir zaman cezaevinde kaldılar. 5*Mısır kralının zindandaki suçlu bulunan sakisi ile ekmekçisi; her ikisi de bir gece ayrı ayrı rüya gördüler. 6*Yusuf sabahleyin onların yanına geldi ve onları üzgün gördüğünde; 7*Beyinin evindeki cezaevinde kendisiyle birlikte olan Firavun’un hizmetçilerine: -Neden(4) bugün yüzünüz asıktır? Diye sordu. 8*Onlar da ona: - Rüya gördük(5) ve yorumlayan biri yok, dediler. Yusuf da onlara: - Yorum(6) Allah’a ait değil mi? Lütfen bana da anlatın, dedi. 9*Ve sakiler başkanı kendi rüyasını Yusuf’a şöyle anlattı: - İşte! Rüyamda önümde bir asma vardı. 10*O asmada üç çubuk olup, filizlenerek çiçek açtı ve üzüm salkımları çıkardı. 11*Firavun’un kasesi elimdeydi; ben üzümleri alarak Firavun’un kasesine sıktım ve sonra da kaseyi eline verdim. 12*O zaman Yusuf ona doğru: - Yorumu(7) budur; üç çubuk üç(8) gündür! 13*Üç gün sonra Firavun seni burdan(9) çıkarıp(*) yine seni görevine geri verecek; sen de önceden olduğu gibi sakisi olacak ve eline onun bardağını vereceksin. 14*Ama; sana böyle olursa sakın beni(10) unutma. Lütfen bana lütfet(11) ve beni Firavun’a anlat. Sonra da beni bu yerden çıkar. 15*Çünkü ben İbranîler’in ülkesinden kovuldum ve burda(12) da hiçbir kötü şey yapmadan neden bu kuyuya atılayım ki? Dedi. 16*Ekmekçiler başkanı da onun böyle güzel yorumladığını görünce Yusuf’a doğru: -Ben de rüyamda başımda üç beyaz sepet gördüm; 17*En üstteki sepette ekmekçi işi olarak Firavun’- un her çeşit yemeğinden vardı ve kuşlar onları başımdaki sepetten yiyorlardı, dedi. 18*Yusuf da onu şöyle yanıtladı: -Bunun(13) yorumu budur; üç sepet üç gündür. 19*Üç gün(14) sonra Firavun senin başını üzerinden kaldırıp seni bir ağaca asacak ve kuşlar etini üzerinden yiyecekler, dedi. 20*Bundan üç gün sonra Firavun tahta çıkış(15) günü olduğundan hizmetçilerine büyük bir şölen düzenledi(16). Hizmetçileri arasında olan sakiler başkanını ve ekmekçiler başkanını cezaevinden(17) çıkardı(+) 21*Ve ayni Yusuf’un onlara yorumladığına göre sakiler başkanını sakiler(18) başkanı olarak atadı. O(19) da bardağını onun eline verdi. 22*Ama ekmekçiler başkanını(20) astı. 23*Sonra sakiler başkanı Yusuf’un sözlerini unutup onu(21) unuttu.
(1)Nah.1/11, (2)Sül.Mes.16/14, (3)B.39/20ve23, (4)Nah.2/2, (5)B.41/15, (6)Bak B.41/16, Dan.1/11,28ve47, (7)18.Ayet, B.41/12ve25,Hak.7/14,Dan.2/36,4/19, (8) B.41/26, (9)ll.Krl.25/27, Mez.3/3,Yerm.52/31, (*)İbranice: Başını kurtardı, (10)Luk. 23/42, (11)Yeş.2/12, l.Sam. 20/14ve15,ll.Sam.9/1, l.Krl.2/7, (12)B.39/20, (13)12.Ayet, (14)13.Ayet, (15)Mat. 14/6, (16)Mark. 6/21, (17)13ve19.Ayetler, Mat.25/19, (+)İbranice: Başlarını kurtararak, (18)13.Ayet, (19)Nah. 2/1, (20)19.Ayet, (21)Ayp. 19/14, Mez.31/12, Vaiz 9/15ve16, Amos 6/6.

41.Bölüm: 1)Firavun'un rüyaları, 25)Yusuf'un onları yorumlaması, 33)Ve yapılması gerekenleri Firavun’a bildirmesi, 38)Yusufun kurtulması, 50)Manessa ile Efraim'in doğumu, 54)Kıtlığın başlaması.
1*Tam iki yıl sonra Firavun rüyasında kendini nehirin yanında dururken gördü. 2*Ve o sırada nehirden çok iyi şişman yedi inek çıkarak çayırda otlamaya başladı. 3*Ama; onlardan sonra nehirden çok çirkin görünüşte zayıf yedi inek daha çıkarak nehirde otlayan ineklerin yanında durdular. 4*O çirkin ve zayıf inekler semiz ve güzel olan yedi ineği yedi. Sonra Firavun uykusundan uyandı; 5*Ve yine uyudu. İşte! Rüyada bir sapta dolgun ve güzel yedi başak çıktı. 6*Ama; onlardan sonra ince ve rüzgârdan yanmış yedi tane başak daha bitti. 7*O ince olan başaklar dolgun olan yedi tane başağı yuttular! Sonra Firavun uyandı ve baktı ki, bu da bir rüya idi. 8*Sabah olunca onun canı(1) çok sıkıldı ve Mısır’ın tüm sihirbazları(2) ile bil- gelerini(3) çağırıp rüyalarını onlara anlattı; ama ne yazık ki, onları yorumlayan bir tek kişi bile çıkmadı. 9*O zaman saki başı Firavun’a: - Bugün ben hatamızı anladım; 10*Firavun hizmetçilerine öfkelenmiş) ve benimle(5) beraber ekmekçi başıyı da kendi askerî başkanının cezaevine atmıştı. 11*Bir gece orada ikimiz(6) de birer rüya gördük ve her birimizin rüyalarının yorumu başka başkaydı. 12*Orada bizimle beraber sizin askerlerinizin(7) kumandanının kölesi olan İbranî bir genç de bulunuyordu. Rüyalarımızı ona anlattığımızda onları(8) bize yorumladı ve birbirimizin rüyasını ayrı ayrı açıkladı. 13*Sonra da aynen(9) bize yorumladığı gibi herşey ortaya çıktı. Beni görevime geri verdiler ve onu da astılar, dedi. 14*O zaman(10) Firavun Yusuf’u görmek istedi ve aceleyle(11) onu zindandan çıkardılar. O da tıraş olup giysilerini değiştirdi ve Firavun’un önüne geldi. 15*Firavun Yusuf’a doğru: -Bir rüya gördüm; ama; onu yorumlayan biri bile çıkmadı. Senin için(12) ise: ‘Dinlediği gibi onu yorumluyor’ diye söylediklerini işittim, dedi. 16*Yusuf da Firavun’a şöyle yanıt verdi: -Ben(13) değil; ama ancak Allah(14) Firavun’a iyi haberi verecektir, dedi. 17*Firavun da Yusuf’a: - İşte(15) ben rüyamda nehirin kenarında duruyordum. 18*Tam o sırada nehirden yedi tane şişman ve güzel inek çıkıp çayırda otlamaya başladılar. 19*Ama onların arkasından zayıf ve çok çirkin, güçsüz; tüm Mısır’da böyle çirkin ve asla bir benzerinin olmadığını bildiğim yedi inek daha çıktı. 20*O güçsüz ve çirkin inekler önceki yedi semiz ineği yedi. 21*Onlar onların midesine girdiklerinde; karınlarına girdikleri farkedilmedi bile, ama onların görünüşü yine önceden olduğu gibi çirkindi ve sonra da uyandım. 22*Yine rüyamda gördüm ki işte aynı saptan çıkmış dolgun ve güzel yedi başak. 23*Onlardan sonra da kuru, ince ve rüzgârdan yanmış yedi başak çıktı. 24*Ve bu ince başaklar yedi tane dolgun ve güzel başakları yuttular. Tüm bunları sihirbazlara(16) anlattıysam da bana bir yorumlayan olmadı. 25*Bunun üzerine Yusuf, Firavun’a dedi ki: - Firavun’un rüyası birdir. Allah(17) ne yapacağını Firavun’a gösterdi. 26*Yedi güzel inek yedi yıldır ve yedi güzel başak da yedi yıldır. Bütün bu rüyalar birdir. 27*Sonra onların arkasından çıkan yedi zayıf ve çirkin inek de yedi yıllık zaman dilimidir. İçi boşalmış ve rüzgârdan kurumuş yedi başak da yedi yıl(18) olacak olan kıtlıktır. 28*Bu- nun için(19) Firavun’a diyorum ki Allah yapacağı şeyleri ona gösterdi. 29*İşte; bütün Mısır ülkesinde yedi yıl(20) çok bolluk olacak. 30*Ve onlardan sonra yedi yıl(21) da çok şiddetli kıtlık olacak. Olmuş olan önceki bolluk unutulduğundan kıtlık ülkeyi kasıp(22) kavuracaktır. 31*Bu sonra olacak olan kıtlık çok şiddetli olacağından; ülkede olmuş olan bolluk bilinmeyecektir. 32*Firavun’a bu rüyaların iki kez yinelenmesinin de nedeni budur. Bu buyruk(23) Allah tarafından yinelendi ve Allah bunun olması için çabuk davranacaktır. 33*Evet! Firavun akıllı ve bilge bir kişi olduğundan Mısır ülkesi üzerine egemen olmuştur. 34*Firavun böyle yapsın: Ülke üzerine bakanlar atasın ve yedi yıllık bolluk zamanında Mısır ülkesinin gelirinin beşte birini(24) toplasın. 35*O gelecek olan iyi yılların tüm ürünlerinden(25) biriktirsin; Firavun’un yönetimi altında buğday yığınları yapılsın ve tüm kentlerde bu ürünler depolansın. 36*Ülkenin kıtlık(26) nedeniyle çok zarar görmemesi için; bu tahıllar Mısır ülkesinde ortaya çıkacak kıtlıkta ülkeye yedek bir garanti olsun. 37*Bu sözler(27) Firavun’un gözüne ve tüm adamlarının gözüne iyi göründü. 38*Sonra Firavun hizmetçilerine: -Kendisinde Allah’ın ruhu(28) bulunan bunun gibi birini hiç bulabilir miyiz? Dedi. 39*Ve Firavun Yusuf’a: - Allah tüm bunları sana bildirdikten sonra senin gibi akıllı ve bilge biri yoktur, dedi. 40*Sen(29) benim evim üzerine ol ve ulusumun tümünü senin emrin altına veriyorum; ama tahtta oturan ben senden büyük olayım, dedi. 41*Böylece Firavun, Yusuf’a: - Şimdi ben seni tüm Mısır ülkesi üzerine(30) başkan(Başbakan) atıyorum, dedi. 42*Ve Firavun kendi elindeki yüzüğü çıkararak(31) Yusuf’un eline verdi. Sonra ona(32) en iyi keten giysilerden giydirerek boynuna(33) da altın bir gerdanlık taktı. 43*Onu kendisinin ikinci arabasına bindirdi ve o gence ‘Diz çökün!’ diye bağırttı; onu(35) tüm Mısır ülkesi üzerine başkan atadı. 44*Firavun Yusuf’a: - Ben Firavun’um ve tüm Mısır ülkesinde hiçbir kimse izinim olmadan elini ve ayağını kaldırmayacak, dedi. 45*Ve Firavun Yusuf’a ‘Zafenat - Paneah ’ adını verip ona on kentin kahini Potifar’ın kızı Asenat’ı eşi olmak üzere verdi. Sonra Yusuf Mısır ülkesini kontrole çıktı. 46*Yusuf, Mısır kralı Firavun’un önüne(36) çıktığında otuz yaşındaydı ve Yusuf Firavun’un önünden çıkıp tüm Mısır ülkesin dolaştı. 47*Yer o yedi bolluk yılında çok büyük ürünler verdi. 48*O da Mısır ülkesinde yedi yılın tüm ürünlerini toplayarak tahılları kentlerde ambarlara yerleştirdi. Her kentin çevresinde olan tarlaların tahıllarını aynı kentteki ambarlarda topladı. 49*Yusuf deniz(37) kumu gibi birsürü buğday yığını yapmış ve bunların hesap edilme güçlüğünden ötürü artık hesaplamayı da bırakmıştı. 50*Kıtlık yılları gelmeden önce Yusuf’un(38) iki oğlu oldu ve bunlar on kentin kahini(39) Potifar’ın kızı Asenat’tan doğdu. 51*Yusuf: ‘Allah tüm emeğimi ve babamın tüm evini bana unutturdu’ diyerek ilk oğluna Manessa(*) adını verdi. 52*Sonra da ‘Sıkıntımın ülkesinde Allah beni verimli(40) kıldı’ dedi ve ikincisine Efraim(+) adını verdi. 53*Sonunda Mısır ülkesinde olan yedi yıllık bolluk yılı bitti. 54*Ve aynen(41) Yusuf’un dediği gibi yedi yıllık(42) kıtlık yılları gelmeye başladı. Artık tüm ülkede kıtlık olmuş; ama bir tek Mısır’da ekmek vardı. 55*Tüm ülke kıtlıktan kavruluyor ve halk ekmek için Firavun’a yalvardığında; Firavun da tüm Mısırlılar’a: - Yusuf’a gidin ve size ne söylerse onu yapın, dedi. 56*Bütün yerlerde kıtlık olduğundan Yusuf tüm ambarları açtırmış Mısırlılar’a(43) tahıl satıyor ve kıtlık Mısır’da çok şiddetli oluyordu.57*Her yeri kıtlık kasıp kavurduğundan bütün dünya tahıl almak için Mısır’a Yusuf’un yanına geliyordu.

(1)Dan.2/1, 4/5ve19, (2)Çık.7/nve22, İş.29/14, Dan.1/20, 2/2, 4/7, (3)Mat.2/1, (4)B.40/2ve3, (5)B.39/20, (6)B.40/5, (7)B.37/36, (8)B.40/12,(9)B.40/22,(10)Mez.105/20,(11)Dan.2/25, l.Sam.2/8, Mez.113/7ve8, (12)12.Ayet, Mez. 25/14, Dan.5/16, (13)Dan.2/30, Res.İşl.3/12, ll.Kor.3/5, (14)B.40/8, Dan. 2/22,28ve47, 4/2, (15)l.Ayet, (16)8.Ayet, Dan.4/7, (17)Dan. 2/28,29ve45, Vah.4/1, (16)ll.Krl.8/1, (19)25.Ayet, (20) 47.Ayet, (21) 54.Ayet, (22)B. 47/13, (23)Say.23/19, İş.47/10ve11, (24)Sül. Mes.6/6,7ve8, (25)48.Ayet, (26)B.47/15ve19, (27)Mez.105/19, Res.İşl.7/10, (28)Say.27/18, Eyp.32/8,Sül. Mes.2/6, Dan.4/8 ve 18, 5/11 ve 14,6/3,(29)Mez.105/21ve22, Res.İşl.7/10, (30)Dan. 6/3, (31)Est.3/10, 8/2ve8,(32)Est.8/15,(33)Dan.5/7ve29, (34)Est.6/9, (35)B.42/6,45/8 ve26,Res.İşl.7/10, (36)Sam. 16/21, l.Krl.12/6ve8, Dan. 1/19, (37)B.22/17, Hakm.7/12, l.Sam.13/5, Mez.78/27, (38)B.46/20, 48/5, (39)45. Ayet,(*): Unutturan, (40)B.49/22, (+)Meyvadar; semereli verimli (41)30.Ayet, (42)Mez. 105/16, Res.İşl. 7/11, (43)B.42/6, 47/14 ve 24, (44)Tes.9/28.

42.Bölüm: 1)Yakup'un kendi oğullarım Mısır’a tahıl almak için göndermesi, 16)Yusufun onlara olan sert çıkışı, (18)Bünyamini getirmeleri şartıyla onları serbest bırakması, (20)Onların pişman olmaIarı, 24)Simon’un rehin olarak alıkonulması, 25)Diğerlerinin geri dönmesi, 29)Bu olayı Yakup’a anlatmaları, 36)Yakup’un Bünyamin’i göndermekten kaçınması.
1*Yakup(1) Mısır’da tahıl bulunduğunu anladığında oğullarına: -Birbirinize ne bakıp duruyorsunuz? 2*Mısır’da tahıl bulunduğunu duydum; hadi şimdi oraya giderek bize tahıl satın alın ki sağ(2) kalıp ölmeyelim, dedi. 3*Bunun üzerine Yusuf’un kardeşlerinden on kardeşi Mısır’dan buğday satın almak için gittiler. 4*Yakup, Yusuf’un kardeşi Bünyamin’i belki(3) başına bir şey gelir düşüncesiyle kardeşleriyle birlikte göndermedi. 5*Kenan(4) diyarında kıtlık olduğundan Mısır’a gidenlerle beraber İsrail’in oğulları da tahıl satın almaya gittiler. 6*Yusuf o(5) ülkenin valisi olduğundan ülkenin tüm halkına kendisi tahıl satıyordu. Sonra Yusuf’un kardeşleri gelip yere kadar yüzlerini(6) eğerek önünde ona eğildiler. 7*Yusuf kardeşlerini gördüğünde onları tanıdı; ama kendisini onlara tanıtmayarak sert bir şekilde şöyle dedi: - Siz nereden geliyorsunuz? Onlar da: -Tahıl satın almak için Kenan diyarından geliyoruz, dediler. 8* Yusuf kardeşlerini tanımıştı; ama onlar onu yine tanıyamadılar. 9*Yusuf onlar(7) için gördüğü rüyayı anımsadı ve onlara: - Siz casus olmalısınız ve ülkenin zayıflığını görmek için geldiniz, dedi. 10*Onlar da ona: - Hayır efendim; ama ‘Kulların’ tahıl satın almaya geldik. 11*Tümümüz bir adamın oğullarıyız ve biz doğru adamlarız. ‘Kulların’ casusu falan değildir, dediler. 12*O da onlara: - Bu doğru olamaz gerçekten siz bizim güçsüzlüğümüzü görmek için geldiniz, dedi. 13*Onlar da: ‘Kulların’ Kenan diyarındaki bir adamın oğullarıyız, on iki kardeşiz. En küçüğümüz bugün babamızın yanında duruyor ve biri de kaybolmuştur, dediler. 14*Yusuf da onlara doğru: -Size söylediğim gibi siz casussunuz! 15*Şimdi sizler böyle sınanacaksınız: ‘Firavun ’un hayatı için ’(8) küçük kardeşiniz buraya gelmedikçe buradan çıkamayacaksınız. 16*Sizden birini kardeşinizi buraya getirmek için gönderiniz; siz de tutuklanacaksınız. Eğer siz doğru söylemişseniz bununla sözünüz kanıtlanacak. Sakın ‘Firavun ’un hayatı için’ sizler casus olmayasınız, diyerek; 17*Onları üç gün tutuklattı. 18*Üçüncü gün Yusuf onlara: -Böyle yaparsanız sağ kalacaksınız; ben(9) Allah’tan korkuyorum. 19*Eğer doğru adamlarsanız kardeşlerinizden biri bulunduğunuz yerde kalsın ve siz de gidip evinizdekilerin açlığı için tahıl götüresiniz. 20*Sonra küçük(10) kardeşinizi bana getiriniz ki, sözünüzün doğru çıktığını bileyim ve ölmeyin, dedi. Onlar da öyle yaptılar; 21*Ve birbirlerine: -Gerçekten kardeşimiz(11) için biz suçluyuz. Çünkü o bizden acıma istediğinde; biz canının acısını gördük ve dinlemedik. Şimdi bu yüzden(12) tüm bu şeyler başımıza geliyor, dediler. 22*Ruben onları şöyle yanıtladı: -Çocuğa karşı suç etmeyin, diye ben(13) size söylemedim mi? Ama siz dinlemediniz ve işte şimdi onun kanı(14) isteniyor, dedi 23*Onlar Yusuf’un anladığını bilmediler; çünkü yanlarında çevirmen vardı. 24*Ve o da yanlarından bir köşeye çekilerek ağladı. Sonra onlara geri gelip onlarla konuştu ve Simon’u onların yanından alarak gözleri önünde bağladı. 25*Yusuf onların çuvallarının buğday ile doldurulmasını, herbirinin parasının kendi çuvalına konulmasını, ayrıca onlara yol için yiyecek verilmesini istedi ve böyle(15) yapıldı. 26*Onlar da tahıllarını eşeklere yükleyerek oradan ayrıldılar. 27*İleride onlardan biri(16) eşeğine yem vermek için çuvalını açtığında parasını çuvalın ağzında görerek; 28*Kardeşlerine: - Param geri verildi; bakın çuvalda duruyor, dediğinde yürekleri sıkıldı ve korkarak birbirlerine: - Allah’ın bu bize yaptığı nedir? Dediler. 29*Onlar Kenan diyarına babaları Yakup’un yanına gelince; kendilerinin başına gelen tüm bu şeyleri ona şöyle anlattılar. 30*-O ülkenin başkanı olan adam bizimle sert(17) bir şekilde konuştu ve bizi ülkeye gelen casuslar sandı. 31*Biz de ona: - Biz doğru adamlarız; casus - masus değiliz! 32*Bizler babamızın oğulları olan on iki kardeşiz; birimiz kayboldu ve en küçüğümüz de bugün Kenan diyarında babamızın yanındadır, dedik. 33*O ülkenin başkanı olan adam da bize: - Doğru(18) söylediğinizi bununla bileceğim; kardeşlerinizden birini yanımda bırakın ve evinizin gereksinimi için tahıl alıp gidin. 34*Ve sizin en küçük kardeşinizi bana getirin. O zaman casus olmayıp doğru olduğunuzu bilerek kardeşinizi size veririm ve siz de ülkede ticaret yapabilirsiniz( 19) dedi. 35*Onlar çuvallarım boşalttıkları an işte(20) herkesin para kesesi kendi çuvalında duruyordu. Onlar ile babaları para keselerini gördüklerinde çok korktular. 36*O zaman babaları Yakup: - Beni(21) çocuksuz bıraktınız; Yusuf yok, Simon yok ve Bünyamin’i de alacaksınız. Neden bu olanlar hep başıma geliyor? Dedi. 37*Ruben babasına: - Eğer onu sana geri getirmezsem sen de iki oğlumu öldür. Onu elime bırak ve ben de onu sana geri getireyim, dedi. 38*O da: - Oğlum sizinle gitmeyecektir; çünkü kardeşi(22) ölmüştür. Bu da yalnız kaldı; eğer(23) gideceğiniz yolda bir kazaya uğrarsa ak saçımı(24) üzüntüyle mezara koyacaksınız, dedi.
(1)Res.İşL7/12,(2)B.43/8,Mez.118/17,İş.38/1,(3)38.Ayet,(4)Res.İşl.7/11,(5)B.41/41,(6)B.37/7,(7)B.37/5ve9,(8)l.Sam.1/26, 17/55, (9)Lev.25/43,Nah.5/15,(10)34.Ayet,B.43/5,44/23, (11)Eyp.36/8 ve 9,Hoş.5/15,(12)Sül.Mes.21/13, Mat.7/2,(13)B. 37/21,(14)B. 9/5,l.Krl.2/32,ll.Trh.24/22,Mez.9/12,Luk.11/50ve51, (15)Mat. 5/44,Rom.12/17,20 ve 21,(16)B.43/21,(17)7.Ayet, (18)15,19ve20. Ayetler, (19)B.34/10, (20)B.43/21, (21)43/14, (22) 13.Ayet, B.37/33, 44/28, (23)4.Ayet, B.44/29, (24)B.37/35, 44/31.
43.Bölüm: 1)Yakup'un Bünyamin'i göndermeye ikna edilmesi, 15)Yusuf'un kardeşlerini kabul etmesi, (31)Ve onlara bir şölen düzenlemesi.
1*Kıtlık yeryüzünde tüm şiddetiyle devam(1) ediyordu. 2*Mısır’dan getirdikleri tahılları yiyip bitirdikten sonra babaları onlara: - Yine gidip biraz tahıl satın alın, dedi. 3*Yahuda onu şöyle yanıtladı: - O adam bize kardeşiniz(2) sizinle beraber olmadıkça yüzümü göreme¬yeceksiniz, diye söyledi. 4*Eğer kardeşimizi bizimle beraber gönderirsen sana tahıl almaya gideriz. 5*Ama eğer göndermezsen biz gitmiyoruz; çünkü o adam bize kardeşiniz sizinle beraber olmadıkça yüzümü göremeyeceksiniz, diye buyurdu. 6*O zaman İsrail: - O adama bir kardeşinizin daha olduğunu söylemekle niçin bana kötülük yaptınız? Dedi. 7*Onlar da: -O adam bize ve akrabalarımız için dikkatlice sorular yönelterek şöyle söyledi: ‘Babanız şimdi sağ mıdır ve başka bir kardeşiniz daha var mıdır?’ Bu yüzden tüm bu soruları yanıtladık ve biz onun; ‘Kardeşinizi buraya getiriniz’ diyeceğini nereden bilebilirdik, dediler. 8*Yahuda babası İsrail’e şöyle dedi: - Çocuğu benimle beraber gönder; kalkıp gidelim ki biz ve sen evimizin halkıyla sağ kalıp ölmeyelim. 9*Buna ben kefil oluyorum. Onu benim elimden iste; onu(3) getirip senin önüne koymazsam yanında sonsuza dek suçlu olayım. 10*Çünkü; eğer gecikmeseydik şimdiye kadar iki kez dönmüş olurduk, dedi. 11*O zaman babaları İsrail onlara doğru şunu söyledi: Öyleyse şimdi şöyle yapın, kaplarınızı yörenin en iyi meyveleriyle doldurun ve o adama(4) hediye olarak biraz pelesenk(5) biraz bal, baharat, mürrü safi, fıstık ve badem götürün. 12*Elinizde iki kat para bulunsun; çuvallarınızın ağzındaki arta kalan paraları elinizle geri(6) götürün. Belki bir yanlış anlayış olmuştur. 13*Sonra da kardeşinizi alarak kalkın ve o adama yine gidin. 14*Herşeye gücü yeten Allah, o adamın yanında sizi bağışlasın ki, diğer kardeşinizi ve Bünyamini sizinle göndersin; ben(7) ise çocuksuz kalırsam kalayım dedi. 15*O adamlar bu hediyeleri aldılar ve ellerindeki iki kat parayla Bünyamin’i de birlikte alarak kalkıp Mısır’a, Yusuf’un önüne geldiler. 16*Yusuf Bünyamin’i onlarla beraber gördüğünde evinin(8) hizmetçisine: -Bu adamları eve götür ve bir hayvan(9) kesip hazırla. Çünkü bu adamlar öğle üzeri benimle beraber yemek yiyeceklerdir, dedi. 17*O da Yusuf’un buyurduğu gibi yaparak o adamları onun evine götürdü. 18*O adamlar ise Yusuf’un evine giderken korktular: Acaba çuvallarımıza konulan paralar için mi götürülüyoruz? Bunun için mi tümü üzerimize(10) gelerek bizi köle yapmak istiyor ve eşeklerimizi de alıyorlar? Diye düşündüler. 19*Yusuf’un hizmetçisi olan adama evin kapısında yaklaşarak; 20* Aman efendi! İlk olarak(11) buraya tahıl satın almak için inmiştik. 21*Geri(12) dönüşümüzde yolda çuvalları açtığımızda paramız tamamı tamamına herbirimizin çuvalının ağzında bulundu. Biz de onu elimizle geri götürdük. 22*Tahıl satın almak için yanımıza başka para da aldık; ama o paraları çuvallara kimin koyduğunu bilmiyoruz, dediler. 23*O da: - Güvenin, korkmayın! Allah’ınız ve babanızın Allah’ı çuvallarınızda size hazine verdi; paranız bana ulaştı, dedikten sonra onlara Simon’u çıkardı. 24*Sonra o kişi bu adamları Yusuf’un evine götürüp ayaklarını(13) yıkamaları için su ve eşeklerine de yem verdi. 25*Böylece orada yemek yiyeceklerini işittiler. Yusuf’un öğle üzeri gelmesine kadar hediyelerini hazırladılar. 26*Yusuf eve geldiğinde ellerinde olan hediyeleri ona vererek yere(14) doğru eğildiler ve ona hürmet ettiler. 27*O da onların hatırlannı(15) sorarak şöyle dedi: - O söylediğiniz yaşlı(16) babanız şimdi sağ ve iyi midir? 28*Onlar da: - Babamız şimdi sağ ve iyidir, diyerek eğilip(17) yine saygı gösterdiler. 29*O da gözlerini kaldırıp annesinin(18) oğlu olan kardeşi Bünyamin’i gördüğünde: - Bana(19) söylediğiniz küçük kardeşiniz bu mudur? Dedikten sonra: - Allah sana lütfetsin ey oğlum, dedi. 30*Yusuf’un yüreği(20) kardeşi için çarpıyor ve aceleyle orada ağlamamak için yer arayarak iç odaya çekildi ve orada(21) ağladı. 31*Sonra yüzünü yıkayıp dışarıya çıktı ve kendisini tutarak: - Ekmek(22) getiriniz, dedi. 32*Kendine başka, onlara başka ve yanında yemek yiyen Mısırlılar’a da başka yemek koydular. Mısırlılar, İbranîler ile beraber yemek yemiyorlardı; çünkü bu Mısırlılar’ın gözünde pis(23) sayılıyordu. 33*Onların önünde en büyükleri ilk oğulluk hakkına göre ve küçükleri de yaşları sırasına göre oturdu. O adamlar da buna bakıp şaşıyorlardı. 34*O kendi önünden onlara paylar veriyor; ama Bünyamin’in payı diğerlerinden beş(24) kat daha çok idi. Böylece yediler içtiler ve onunla(25) beraber çok sevinçli oldular.

(1)B.41/54ve57, (2)B.42/20, 44/23, (3)B.42/32, Film. Mek. 18. ve 19.Ayetler, (4)B.32/20, Sül.Mes.18/16, (5)B. 37/25, Yerm. 8/22,(6)B.42/25ve35, (7)Est.4/16, (8)B.24/2,39/4,44/1, (9)l.Sam.25/11, (10)Eyp. 30/14,(11)B. 42/3 ve10, (12)B.4 2/27 ve35, (13)B.18/4, 24/32, (14)B.37/7ve10, (15)B.37/14, (16)B. 42/11,13,(17)B.37/7 ve10,(18)B. 35/17 ve18,(19)B.42/13, (20)ll. Krl. 3/26, (21)B.42/24, (22)25.Ayet, (23)B.46/34, Çık. 8/26, (24)B.45/22, (25)Hag.1/6, Yuh.2/10.
44.Bölüm: 1)Yusuf'un kini, 14)Yahuda'nın dileği.
1*Sonra evin hizmetçisine: - Bu adamların çuvallarını taşıyabilecekleri kadar tahılla doldur ve herbirinin parasını da çuvalının ağzına koy. 2* Küçüğün çuvalı ağzına da benim kâsemi; yani gümüş kâseyi ve tahıl parasını koy, diye buyurdu ve o da aynı Yusuf’un dediği gibi yaptı. 3*Şafak vakti o adamlar eşekleriyle salıverildiler. 4*Onlar kentten çıkıp daha uzaklaşmadan Yusuf evin hizmetçisine şöyle dedi: - Çabuk o adamların arkasından koş ve onlara yetiştiğinde niçin iyiliğe karşı kötülük yaptınız? 5*Bu beyimin baktığı fal ve içtiği fincan değil mi? Bunu yapmakla kötülük yaptınız de, dedi. 6*Ve o da onlara ulaştığında aynı sözleri söyledi. 7*Onlar da ona:-Efendimiz niçin böyle sözler söylüyor? Haşa ki, hizmetçilerin böyle bir şey yapmış olsun. 8*Bakın, çuvallarımızın(1) ağzında bulduğumuz parayı Kenan diyarından size geri getirdiğimiz halde; efendinin evinden gümüş veya altın çalmamız nasıl olabilir? 9*Hizmetçilerinden kimin yanında bulunursa o öldürülsün(2) ve biz de beyimize köle olalım, dediler. 10*O da iyi; dediğiniz gibi olsun. Kimin yanında bulunursa o bana köle olsun ve siz suçsuz olacaksınız, dedi. 11*O zaman herbiri aceleyle çuvallarını yere indirip çuvalların ağzını açtılar. 12*O da büyüğünden başlayıp küçüğüne dek ararken; sonunda kâse Bünyamin’in çuvalından çıktı. 13*O zaman giysilerini yırttılar(3) ve eşeklerini yükleyerek kente geri döndüler. 14*Yahuda ile kardeşleri Yusuf’un evine geldiklerinde o daha oradaydı ve onun önünde(4) yere kapaklandılar. 15*Yusuf da onlara: -Bu yaptığınız iş nedir? Benim gibi bir adamın fal(5) bakmaya yeteneği olduğunu bilmiyor musunuz? Dedi. 16*Yahuda: - Beyime ne diyebilirim; ne söyleyelim ki kendimizi suçsuz çıkarabilelim. Allah, hizmetçilerinin suçunu biliyor. Şimdi hem biz(6) ve hem de elinde kâse bulunan kişi beyimizin köleleriyiz dediler. 17*Ama o: - Hayır! Ben böyle bir şey yapamam(7) yalnız elinde kâse olan kişi bana köle olacaktır. Sizler de esenlikle babanıza gidin, dedi. 18*O zaman Yahuda ona doğru yaklaşarak: - Aman efendim! Bu kulun bir söz söylesin, efendim de dinlesin ve kuluna çok öfkelenmesin(8) Çünkü; sen Firavun’un makamın- dasın, dedi. 19*Beyimiz de kardeşlerimize: ‘Babanız ve kardeşleriniz var mı?’ Diye sormuştu. 20*Biz de beyimize: ‘Yaşlı bir babamız vardır ve yaşlılığında(9) küçük bir oğlu daha oldu. Onun kardeşi öldüğünden annesinden bir tek o kaldı ve babası da onu çok seviyor’ demiştik. 21*Siz de: ‘Onu bana(10) getirin gözümle göreyim’ dediğinizde; 22*Biz de beyimize: ‘Çocuk babasını bırakamaz; eğer bırakırsa babası ölebilir’ dedik. 23*O zaman bize: ‘Eğer küçük(11) kardeşiniz sizinle beraber gelmezse yüzümü bir daha göremeyeceksiniz’ demiştiniz. 24*Bizler de babamızın yanına gittiğimizde ona beyimizin sözlerini söyledik. 25*Babamız(12) da: - Gene gidin ve bize biraz daha tahıl satın alın, dedi. 26*Biz de ona: - Biz gidemeyiz; ancak küçük kardeşimiz de bizimle beraber gelirse gidebiliriz. Çünkü küçük kardeşimiz bizimle beraber olmadıkça o adamın yüzünü göremeyiz, dedik. 27*O zaman babamız; ‘Kulun bize doğru bildiğiniz gibi şunu söyledi’: - Eşimden(13) iki oğlum oldu; 28*Biri yanımdan gitti ve ben gerçekten onun parçalandığını(14) düşünüyorum. Şimdiye dek onu hiç görmedim. 29*Şimdi bunu da(15) yanımdan alırsanız ve o da bir kazaya kurban giderse; benim ak saçımı yas ile mezara koyacaksınız, dedi. 30*Eğer biz babamız kulun yanına vardığımızda çocuk bizimle beraber olmazsa, canı(16) çocuğun canına bağlı olduğundan; 31*Olabilir ki çocuğun olmadığını gördüğünde ölür ve hizmetçilerin de babamız kulun, ak saçını yasla kabire koyarız. 32*Çünkü kulun bu çocuk için babasına kefil olmuştu. Eğer onu sana(17) götürmezsem babamın yanında sonsuza dek suçlu olayım, demiştim. 33*Şimdi yalvarıyorum; çocuk yerine(18) bu kulun beyime köle olarak kalsın ve çocuk da kardeşleriyle beraber gitsin. 34*Çünkü çocuk benimle beraber olmazsa; ben babamın yanına nasıl giderim? Sakın ben de babamın başına gelebilecek olan belayı görmeyeyim, dedi.
(1)B.43/21, (2)B.31/32, (3)B.37/29ve34, Say.14/6, ll.Sam.1/11, (4)B.37/7, (5)5.Ayet, (6)9.Ayet, (7)Sül.Mes.17/5, (8)B. 18/30ve32, Çık.32/22,(9)B.37/3, (10)B.42/15ve20, (11)B. 43/3ve5, (12)B.43/2, (13)B.46/19, (14)B.37/33, (15)B.42/36 ve37, (16)l.Sam.18/1, (17)B.43/9, (18)Çık.32/32.
45.Bölüm: 1)Yusuf'un kendisini kardeşlerine tanıtması, 5)Onları avutması, 9)Babalarırn oraya getirmek için olan isteği, 16)Firavun'un buna onay vermesi, 21)Yusuf'un kardeşlerine azık ve öğüt vermesi, 25)Yakup'un Mısır'da rahat etmesi.
1*O zaman Yusuf önünde olan kişilerin yanında kendini tutamadı ve: - Yanımdan herkesi dışarı çıkarın! Diye bağırdı. Sonra Yusuf’un kendini kardeşlerine tanıttığı an yanında hiçbir kişi duramadı! 2*Ve o yüksek(1) sesle ağladı. Mısırlılar ve Firavun’un evinde olanlar da bunu duydular. 3*Sonra Yusuf kardeşlerine: - Ben(2) Yusuf’um. Babam daha sağ mıdır? Dediğinde; kardeşleri onun önünde dehşete(3) kapılarak hiçbir yanıt veremediler. 4*Yusuf da kardeşlerine: - Bana yaklaşın, dedi ve onlar da yaklaştılar. O onlara: - Ben Mısır’a(4) sattığınız kardeşiniz Yusuf’um. 5*Sakın beni buraya sattığınıza üzüimeyin(5) ve bu sizin zorunuza gitmesin; çünkü(6) Allah beni yaşam bekçiliği için önünüzden gönderdi. 6*Yeryüzünde olan bu kıtlığın henüz ikinci yılındayız; beş yıl daha ekim ve biçim olmayacaktır. 7*Allah yerde sizin soyunuzu korumak ve sizi büyük kurtarışla kurtarmak için beni önünüzden gönderdi. 8*Böylece beni buraya gönderen siz değil; ama ancak Allah’tır. O beni Firavun’a baba(7) tüm evin beyi ve tüm Mısır ülkesinin de başbuğu yaptı. 9*Şimdi çabuk babamın yanına gidin ve ona söyleyin ki, oğlun Yusuf böyle diyor: Allah benim tüm Mısır’a egemen olmamı sağladı; hiç gecikmeden yanıma gel. 10*Sen ve oğulların; oğullarının oğulları, sürülerin, davarların ve tüm malınla Goşen(8) kentinde yerleş, bana yakın ol. 11*Kıtlık daha beş yıl süreceğinden sen, evin ve sana ait herşeyinle daha çok zorluk çekmeden gel ve ben seni orada bakacağım. 12*İşte gözleriniz ve kardeşim Bünyamin’in gözleri görüyor ki, size(9) söyleyen benim ağzımdır. 13*Mısır’da olan tüm gücümü ve her gördüğünüzü babama anlatın ve çabuk babamı(10) buraya getirin, dedi. 14*Sonra da kardeşi Bünyamin’in boynuna sarılarak ağladı. 15*Tüm kardeşlerini de ayrı ayrı öperek onlara sarılıp ağladı ve ancak ondan sonra kardeşleri onunla konuşabildiler. 16*Yusuf’un kardeşlerinin geldiği haberi Firavun’un evinde duyulduğunda Firavun’un ve hizmetçilerinin gözüne iyi( 11) göründü. 17*Ve Firavun Yusuf’a şöyle dedi: - Kardeşlerine böyle yapmalarını söyle. Hayvanlarınızı yükletin ve çıkıp Kenan diyarına gidin; 18*Babanızla tüm ailenizi alarak yanıma gelin. Size Mısır ülkesinde en iyi yeri vereyim ve ülkenin bolluğundan(12) yiyesiniz. 19*Şimdi size böyle yapmanız buyruluyor. Çocuklarınız ve eşleriniz için Mısır ülkesinden arabalar alın; sonra da babanızı bindirip getirin. 20*Gözünüz mallarınızda olmasın; çünkü tüm Mısır ülkesindeki en iyi şeyler sizindir, dedi. 21*Böylece İsrail’in oğulları öyle yaptı. Yusuf da Firavun’un(13) buyruğu üzerine onlara arabalar ve yol için yiyecek verdi. 22*Her birine birer kat giysi ve Bünyamin’e de üçyüz parça gümüşle beş kat giysi(14) verdi. 23*Ve babasına Mısır’ın en iyi şeylerinden olan on eşek yükü mal, yol için buğday, ekmek ve yiyecekle yüklü olan on dişi eşek gönderdi. 24*Kardeşlerini yollatırken onlara:- Sakın yolda birbirinizle çekişmeyesiniz, dedi ve onlar da gittiler. 25*Böylece onlar Mısır’dan çıkarak Kenan diyarına; babaları Yakup’un yanına geldiler. 26*Ve ona: -Yusuf şimdi yaşıyor ve tüm Mısır ülkesinin sorumlusu olmuştur, diye söylediklerinde onlara inanamadığından onun(15) yüreği bayıldı. 27*Sonra onlar Yusuf’un kendilerine söylediği tüm sözleri ona anlattıklarında; babaları Yakup, kendini götürmek için Yusuf’un gönderdiği arabalara baktı ve babaları Yakup’un ruhu yeniden alevlendi. 28*Ve işte İsrail: - Yeter artık! Oğlum Yusuf yaşıyor; gideyim ve ölmeden önce onu göreyim, dedi.
(1)Say.14/1,(2)Res.İşl.7/13,(3)Eyp.4/5,23/15,Mat. 14/26, Mark. 6/50,(4)B.37/28,(5)İş.40/2,ll.Kor. 2/7,(6)B.50/20, Mez.105/16 ve17, Bak ll.Sam.16/10ve11, Res.İşl.4/27ve28, (7)B.41/43, Hak.17/10, Eyp.29/16, (8)B.47/1, (9)B.42/23, (10)Res.İşl.7/14, (10)B.41/37,(12)B.27/28,Say.18/12ve29, (13)Say.3/16,(14)B. 43/34,(15)Eyp. 29/24, Mez.126/1, Luk.24/11ve41.

46.Bölüm: 1)Yakup'un Beer-Şeba'da Allah tarafından avutulması, 5)Ve tüm ev halkıyla birlikte Mısır'a gitmesi, 8)Mısır'a gidenlerin sayısı, 29)Yusuf'un babasının Yakup'u karşılaması, 31)Ve kardeşlerine Firavun'a verecekleri yanıtları öğütlemesi.
1*Böylece İsrail tüm beraberindekileri alarak kalkıp Beer-Şeba’ya(1) geldi ve babası(2) İshak’ın Allah’ına kurbanlar sundu. 2*Ve Allah İsrail’e gece(3) rüyasında şöyle söyledi: - Ey Yakup, Yakup! Dediğinde; o da: - Buyurunuz efendim, dedi. 3*Ve ona: - Ben(4) senin babanın ilâhı olanAllah’ım; Mısır’a gitmeye korkma. Çünkü orada ben(5) seni büyük bir millet yapacağım. 4*Ben(6) seninle Mısır’a inip kesinlikle seni(7) yine çıkaracak ve senin(8) gözlerin üzerine elini Yusuf koyacaktır, dedi. 5*Bunun üzerine Yakup(9) Beer-Şeba’dan kalktı ve İsrail’in oğulları onu götürmek için Firavun’un(10) gönderdiği arabalara babaları Yakup’u, çocuklarını ve kadınlarını bindirerek; 6*Hayvanlarıyla Kenan diyarında kazandıkları mallarını da alarak Yakup’la tüm(11) soyu birlikte Mısır’a geldiler. 7*Oğulları ile oğullarının oğullarını ve kızlarıyla oğullarının kızlarını alarak böylece tüm soyunu Mısır’a götürdüler. 8*Mısır’a giden İsrail(12) oğullarının adları bunlardır: Yakup ile oğulları; Yakup’un ilk oğlu(13) Ruben. 9*Ruben oğulları: Hanok, Pallu, Hetsron ve Kermi. 10*Şimeon’un(14) oğulları: Yemuel, Yamin, Ohad, Yakin, Sohar(15) ve Kenanlı kadının oğlu olan Şaul idi. 11*Levi’nin(16) oğulları: Gerşon, Kohat ve Meran. 12*Yahuda’nın(17) oğulları: Er, Onan, Şela, Perets, Zerah. Ama; Er(18) ve Onan Kenan diyarında öldü. Perets’in(19) oğulları Hetsron ve Hamil idi. 13*İssakar’ın(20) oğulları: Tola, Puva, Yob ve Şimron. 14*Zebulun’un oğulları: Sered, Elon ve Yahleel idi. 15*Paddan - Aram’da kızı Dina ile beraber Yakup’un Lea’dan doğan oğulları bunlardır. Onun tüm oğulları ve kızları otuz üç kişiydi. 16*Gad’ın oğulları. Sifyon(21) Haggi, Şuni, Etsbon, En, Arodî ve Arelî. 17*Aşer’in(22) oğulları: Yimna, Yişva, Yişvi ve Beria. Kızkardeşleri de Sarah ve Beria’nın oğulları Heber ve Melkiel idi. 18*Bunlar onaltı kişi olarak Yakup’un oğullandır ki Laban’ın(23) kendi kızı Lea’yı verdiği Zilpa’nın(24) soyudur. 19*Yakup’un eşi(25) Rahel’in oğulları Yusuf ve Bünyamin olup; 20*Mısır(26) ülkesinde Yusuf’a “On” adlı kentin kâhini Potifar’ın kızı Asenat’tan Manessa ve Efraim doğdu. 21*Bünyamin’in(27) oğulları: Bela, Beker, Aşbel, Gera, Naaman, Ehi(28) Roş, Muppim(29) Huppim ve Ard olup; 22*Bunların tümü ondört kişi olarak Yakup’un Rahel’den doğan oğullarıdır. 23*Dan’- ın(30) oğlu Huşim(31) 24*Naftali’nin(32) oğulları: Yahtseel, Guni, Yetser ve Şillem idi. 25*Bunların tümü yedi kişi olarak Yakup’un oğullandır ki, Laban’ın(33) kendi kızı Rahel’in Bilha’dan(34) olan oğullandır. 26*Yakup’un oğullarının eşlerinden başka Yakup’ un(35) soyundan gelip onunla(36) Mısır’a giden nüfusun tümü altmış kişiydi. 27*Mısır’da Yusuf’a doğan oğullar iki tane olup Mısır’a giden Yakup evinin tüm(37) nüfusu yetmiş kişidir. 28*Yakup Goşen’i kendisine(38) göstermek üzere Yahuda’yı önünden Yusuf’a gönderdi ve sonra da Goşen(39) yöresine geldiler. 29*Yusuf arabasını hazırlatarak babası İsrail’i karşılamak için Goşen’e gitti ve önüne geldiğinde boynuna(40) sarılıp, boynunda uzun zaman ağladı. 30*İsrail Yusuf’a: - Artık öleyim(41). Madem ki, senin yüzünü gördüm ve daha sağsın, dedi. 31*Yusuf da kardeşlerine ve babasının evi halkına doğru şöyle söyledi: -Ben(42) geldim ve Kenan diyarında olan kardeşlerimle babamın evi halkı da buraya geldiler. 32*Bu adamlar sürü sahibi çobanlar olup koyunlarını, sığırlarını ve tüm mallarını getirdiler diye Firavun’a bildireyim. 33*Firavun da sizi çağırıp: ‘Sanatınız(43) nedir?’ diye soracak olursa; 34*‘Hizmetçilerin’ çocukluktan(44) beri gerek biz ve gerek atalarımız hayvan sahipleri¬yiz(45) diyesiniz ki Goşen yöresinde yaşayasınız. Çünkü her çoban Mısırlılar’a göre pis(46) sayılıyor, dedi.

(1)B.21/31ve33, 28/10, (2)B.26/24ve25, 28/13, 31/42, (3)B.15/1, Eyp.33/14ve15, (4)B.28/13, (5)B.12/2, Tes.26/5, (6)B.28/15, 48/21, (7)B.15/16,50/13,24ve25,Çık.3/8, (8)B.50/1, (9)Res.İşl. 7/15, (10)B.45/19ve21, (11)Tes.26/5, Yeş.24/4, Mez.105/23, İş.52/4, (12)Çık. 1/1,6/14, (13)Say.26/5, l.Trh.5/1, (14)Çık.6/15, l.Trh.4/24, (15)l.Trh.4/24, (16)l.Trh.6/1ve16, (17)l.Trh.2/3, 4/21, (18)B.38/3,7ve10, (19)B.38/29,l.Trh.2/5, (20)l.Trh.7/1, (21)Say. 26/15ve diğ.,(22) l.Trh.7/30, (23) B.29/24,(24) B.30/10, (25)B.44/27, (26)B.41/50, (27)l.Trh.7/6, 8/1, (28)Say. 26/38, (29)Say.26/39,l.Trh.7/12, (30)l.Trh.7/12,(31)Say.26/42, (32)l. Trh. 7/13, (33)B.29/29, (34)B.30/5ve7, (35)B.35/11, (36)Çık.1/5, (37)Tes.10/22,Bak.Res.İşl.7/14, (38)B.31/21, (39)B. 47/1, (40)B.45/14, (41)Bak Luk.2/29ve30, (42)B.47/1, (43)B.47/2ve3, (44)B.30/35, 34/5, 37/12, (45)32.Ayet, (46)B.43/32, Çık.8/26.

47.Bölüm: 1)Yusufun beş kardeşiyle babasını Firavun’a göstermesi, 11)Akrabalarını yer¬lerine yerleştirerek gereksinimlerini karşılaması, 13)Mısırlılar’ın parasını, (16)Hayvan¬larını ve topraklarını Firavun için alması, 17)Kahinlerin topraklarının alınmaması, 23)Top¬rakların kirayla geri verilmesi, 28)Yakup’un yaşam yılları, 29)Ataları ile gömülmesi için Yusuf'a yemin ettirmesi.
1*Yusuf gidip( 1) Firavun’a: - Babam, kardeşlerim, onların sürüleri ve tüm malları Kenan diyarından geldiler; şimdi Goşen(2) yöresindedirler, diye bildirdi. 2*Kardeşlerinden beş kişi alarak(3) onları Firavun’un önüne çıkardı. 3*Firavun onun kardeşlerine: - Ne işle(4) uğraşıyorsunuz? diye sorduğunda; onlar da Firavun’a: - Hizmetçilerin(5) gerek biz ve gerek kardeşlerimiz çobanız, dediler. 4*Ve ekleyerek: - Kenan(6) ülkesinde kıtlık çok şiddetli olduğundan ve hizmetçilerinin sürülerine otlak bulunmadığından bu(7) ülkeye misafir olmak için geldik. Şimdi bize lütfet ki, kulların Goşen(8) yöresinde yaşasınlar, dedi. 5*O zaman Firavun Yusuf’a doğru: - Baban ve kardeşlerin yanına geldiler. 6*Mısır(9) ülkesi önündedir. Babanı ve kardeşlerini ülkenin en iyi yerine yerleştir; Goşen(10) yöresinde yaşasınlar ve aralarında becerikli kişiler bulunsun. Onları benim sürülerim üzerine gözcü yap, dedi. 7*Sonra Yusuf babası Yakup’u götürerek Firavun’un önüne çıkardı ve Yakup da Firavun’a iyilik diledi. 8*Firavun Yakup’a: - Kaç yaşındasın, diye sorduğunda; 9*Yakup da Firavun’a: -Gurbetimin(ll) günleri yüz otuz yıldır; ama yaşamımın(12) günleri az ve yaslı olan atalarımın(13) gurbet günlerindeki yaşam günleri sayısına daha erişmedi, dedi. 10*Yakup Firavun’a(14) teşekkür ederek onun önünden çıktı. 11*Böylece Yusuf Firavun’un(15) buyruğu üzere babasını ve kardeşlerini Mısır ülkesinin en iyi yerinde olan Ramses(16) kentinde yerleştirerek onları gözetti. 12*Yusuf babasını, kardeşlerini ve evindekilerin tümünü(17) sayarak yiyeceklerine göre onları besliyordu. 13*Kıtlık tüm şiddetiyle sürdüğünden tüm yeryüzünde yiyecek kalmamıştı. Kıtlık(18) yüzünden Mısır ve Kenan ülkeleri güçsüzleşti. 14*Yusuf(19) Mısır’da ve Kenan’daki tüm paraları sattığı tahıllara karşılık biriktirdi; onları Firavun’un evine götürdü. 15*Mısır ve Kenan ülkelerinde para tükenince tüm Mısırlılar Yusuf’a gelerek: - Bize ekmek ver; para bittiği için neden senin(20) gözün önünde ölelim? Dediler. 16*Yusuf da onlara: - Eğer para kalmadıysa sürülerinizi getirin ve ben de sürülerinize karşılık vereyim, dedi. 17*Böylece Yusuf’a hayvanlarını getirdiler. Yusuf da onların atları, koyun sürüleri, sığır sürüleri ve eşeklerine karşılık ekmek vererek o yıl tüm hayvanları için onları besledi. 18*O yıl bittiğinde ertesi yıl yine gelerek: -Paralarımız bitti ve hayvanlarımız da efendimizin oldu. Beyimizin önünde bedenlerimiz ve topraklarımızdan başka hiçbir şeyimizin kalmadığını artık beyimizden gizleyemeyiz. 19*Biz toprağımızla birlikte niçin gözleriniz önünde yok olalım? Ekmeğe karşılık bizi ve toprağımızı da satın al. Biz toprağımızla birlikte Firavun’a köle olalım ve bize tohum ver ki sağ kalıp ölmeyelim; toprağımız da boş kalmasın, dediler. 20*Mısır üzerindeki kıtlık çok şiddetli olduğundan herkes toprağını sattı ve Yusuf tüm Mısır topraklarını Firavun’a satın aldı. Böylece topraklar Firavun’un oldu. 21*Halkı Mısır sınırlarının bir ucundan diğer ucuna dek kentten kente dağıttı. 22*Ama kâhinlerin(21) toprağını(22) satın almadı. Çünkü kâhinlerin Firavun tarafından yiyecek şeyleri olduğundan Firavun’un kendilerine verdiği yiyeceği yediler ve bu yüzden tarlalarını satmadılar. 23* Yusuf halka bir çağrı yaparak şöyle söyledi: - İşte; bugün ben sizi ve topraklarınızı Firavun için satın aldım. Şimdi size tohum da veriyorum; yeri ekin. 24*Ürününüzün beşte birini Firavun’a vereceksiniz. Geri kalan dört kısmı da tarla tohumu ve evlerinizde olanlarla çocuklarınızın yiyeceği olacaktır, dedi. 25*Onlar da: - Bizi sevindirdin. Beyimizin(23) gözünde bağışlanalım ve Firavun’a köle olalım, dediler. 26*Böylece Yusuf beşte biri Firavun’un olmak üzere bugüne dek Mısır ülkesine yasa koydu. Ama kâhinlerin(24) toprağı Firavun’un olmadı. 27*İsrail, Mısır ülkesinde olan Goşen yöresinde oturarak(25) orada yer sahibi oldu ve çoğalarak(26) arttılar. 28*Yakup Mısır’da on yedi yıl yaşadıktan sonra tüm yaşam(27) yılları yüz kırk yedi yıl oldu. 29*İsrail’in ölüm günleri(28) yaklaştığında oğlu Yusuf’u çağırıp ona doğru: - Eğer gözünde bir değerim varsa; yalvarırım elini(29) uyluk kemiğimin altına koy ve bana(30) alçakgönüllülükle gerçekten söz ver. Lütfen beni(31) Mısır’da defnetme; 30*Ama atalarımla(32) yatayım. Beni Mısır’dan götürüp onların(33) mezarlığına koy, dedi ve o da: -Dediğin gibi yapacağım, dedi. 31*- Bunun için bana yemin et, dediğinde ona yemin de etti ve o zaman İsrail (Hz.Yakup) yatağı(34) başında secde etti.
(1)B.46/31,(2)B.45/10,46/28,(3)Res.İşl.7/13,(4)B.46/33, (5)B. 46/34, (6)B.43/1, Res.İşl.7/11, (7)B.15/13, Tes.26/5, (8)B.46/34,(9)B.20/15, (10)4.Ayet, (11)Mez.39/12,İbr.11/9ve13, (12)Eyp. 14/1,(13)B.25/7,35/28,(14)7.Ayet, (15)6. Ayet,(16)Çık.1/11,12/37,(17)B.50/21, (18)B.41/30, Res.İşl.7/11, (19)B.41/56, (20)19. Ayet, (21)Ezr.7/24,(22)B. 41/45,(23)B.33/15, (24)22.Ayet, (25) 11 .Ayet, (26)B.46/3,(27)Bak.9.Ayet, (28)Tes.31/14,l.Krl.2/1, (29)B.24/2, (30)B.24/49,(31)Bak B.50/25, (32)ll.Sam.19/37, (33)B.49/29, 50/5ve13, (34)B.48/2, l.Krl.1/47, İbr. 11/21.

48.Bölüm: 1)Yusuf'un kendi oğullarım beraber alarak babasını ziyaret etmesi, 3)Yakup'un kendisine olan vaadi söylemesi, 5)Manessa ile Efraim'i kendi çocukları sırasına koyması, 7)Rahel'in mezarının yerini söylemesi, 8)Efraim ile Manessa'yı bereketi emesi, 17)Küçüğü büyüğe üstün tutması, (21)Kendi soyunun Kenan'a geri döneceğini bildirmesi.
1*Tüm bu olanlardan sonra Yusuf’a: ‘Baban hastadır’ denildiğinde o da iki oğlunu; yani Manessa ile Efraim’i beraberinde aldı. 2*Yakup’a: ‘İşte oğlun Yusuf yanına geliyor’ diye bildirildi ve İsrail toplanıp yatağı üzerine oturdu. 3*Sonra Yakup Yusuf’a doğru: - Her şeye gücü yeten Allah, Kenan ülkesinde Luz’da(1) bana göründü ve beni kutlu kılarak; 4*Bana: ‘İşte seni verimli yapıp çoğaltacağım ve seni milletlerin başı yaparak bu ülkeyi senden sonra soyuna sonsuz mülk(2) olarak vereceğim’ dedi ve; 5*Daha ben Mısır’a yanına gelmeden önce; Mısır’da sana doğan iki(3) oğlun benimdir; Ruben ve Şimeon gibi Efraim ve Manessa da benim olacaktır. 6*Ama bundan sonra doğacak çocukların senin olup miraslarında kardeşlerinin adlarıyla anılsınlar, dedi. 7*Ben Paddan - Aram’a gelirken Kenan ülkesindeki Efrata’ya gelmeye az bir mesafe kalmışken Rahel(4) yolda yanımda öldü. Ben de onu orada Efrata; yani Beylehem yolunda defnettim. 8*Ve İsrail Yusuf’un oğullarını gördüğünde: -Bunlar kimdir? Diye sordu. 9*Yusuf da babasına: - Bunlar(5) Allah’ın burada bana verdiği oğullarımdır, dediğinde; o da: - Lütfen onları yanıma getir ve ben de onlara(6) hayır dua edeyim,dedi. 10*İsrail’in(7) gözleri yaşlılıktan ötürü göremeyecek kadar zayıflamış olduğundan; Yusuf onları ona yaklaştırdığında, onları(8) öperek kucakladı. 11*İsrail, Yusuf’a: - Ben(9) senin yüzünü görmeye ümidimi kesmişken; işte Allah bana soyunu bile gösterdi, dedi. 12*Ve Yusuf onları onun dizi yanından alarak yüzünü yere kadar eğip saygı gösterdi. 13*Yusuf ikisini alarak; Efraim’i kendi sağ eliyle İsrail’in soluna ve Manessa’yı da kendi sol eliyle İsrail’in sağına yaklaştırdı. 14*O anda İsrail sağ elini uzatarak küçük olan Efraim’in başı üzerine ve sol elini de Manessa’nın başı üzerine koydu. Manessa ilk doğmuş olan olduğu halde o (Hz. Yakup) ellerini(10) bile bile değiştirdi. 15*Ve Yusuf’a bereket okuyup(12) önünde: - Babalarım İbrahim ve İshak’ın yöneldikleri Allah ve beni ortaya çıkışımdan bugüne dek gözeten Allah. 16*Beni her kötülükten(13) koruyan ‘Melek’ bu çocukları kutlu kılsın. Benim adım(14) babalarım İbrahim ve İshak adıyla anılsınlar; yeryüzünde çok(15) çoğalsınlar, dedi. 17*Yusuf babasının sağ elini(16) Efraim’in başı üstüne koyduğunu gördüğünde, hoşuna(17) gitmediğinden Efraim’in başı üstünden Manes- sa’nın başına değiştirmek için babasının elini tuttu. 18*Sonra Yusuf babasına: - Ey babam! Böyle değil; çünkü bu ilk doğmuştur. Sağ elini onun başının üstüne koy, dediğinde; 19*Babası bundan çekindi ve: - Biliyorum oğlum(18) biliyorum; bu da kavim olacak. Ama küçük(19) kardeşi ondan daha büyük olup soyu çok daha büyük bir millet olacaktır, dedi. 20*Ve o gün onları bereketledikten sonra şöyle söyledi: - Allah, Seni Efraim ve Ma- nessa gibi yapsın diyen İsrail(20) seninle bereket okuyacaktır. dedi ve Efraim’i Manessa’dan üstün tuttu. 21*Ve İsrail, Yusuf’a: - Artık ben ölüyorum; ama(21) Allah sizinle olup sizi atalarınızın ülkesine geri getirecektir, dedi. 22*Ben de sana(22) kardeşlerinden bir pay fazla; yani Amorîlerin(23) elinden kılıcım ve yayımla aldığım yeri veriyorum, dedi.

(1)B.28/13ve19, 35/6,9ve diğ., (2)B.17/8, (3)B-41/50, 46/20, Yeş.13/7,14/4,(4)B.35/9,16ve19, (5)B.33/5, (6)B.27/4, (7)B.27/1, (8)B.27/27, (9)B.45/26, (10)19.Ayet, (11)İbr. 11/21, (12)B.17/1, 24/40,(13)B.28/15, 31/11,13 ve24,Mez. 34/22,121/7,(14)Ams. 9/12,Res.İşl. 15/17,(15)BakSay.26/34ve37,(16) 14.Ayet, (17)B. 28/8,(18)14.Ayet,(19)Say. 1/33ve35,2/19ve21,Tes.33/17,Vah.7/6ve8, (20)Rut.4/11ve12, (21)B.46/4, 50/24, (22)Yeş.24/32, l.Trh.5/2, Yuh.4/5, (23)B.15/16, 34/28, Yeş.17/14ve diğ.

49.Bölüm: 1)Yakup'un kendi oğullarını bereketlemesi, 29)Ve kendi ölüm döşeğindeki defin isteği. 1*Sonra Yakup kendi oğullarını çağırıp onlara dedi ki: - Buraya gelin ve son(1) günlerde size(2) ne olacağını bildireyim. 2*Ey! Yakup oğulları toplanıp dinleyin ve babanız(3) İsrail’i duyun. 3*Ey! Ruben sen ilk(4) oğlum; gücümün ve kudretimin) başlangıcı. Gözde olan sen ve güçte en şereflisin. 4*Su gibi kaynadığın halde bir yarar(6) sağlamayacaksın çünkü babanın(7) yatağına çıktın ve o zaman onu kirlettin. 5*Şimeon(8) Levi(9) kardeşlerindir; kılıçları zulüm(10) aletleridir. 6*Canım onların(11) meclisine girmesin, şerefim(12) onların toplumuyla birleşmesin(13) çünkü öfkelendikleri(14) zaman insan katlettiler ve inatlandıkları an sığır sinirleri kestiler. 7*Öfkeleri lanetli olsun; şiddetliydi ve gazapları lanetlensin, çünkü sert idi. Onları(15) Yakup’tan ayıracağım ve İsrailden dağıtacağım. 8*Ey! Yahuda(16) kardeşlerin seni övecekler ve Allah( 17) düşmanlarının ensesinde olacaktır. Babanın(18) oğulları da sana eğilecektir. 9*Yahuda aslan(19) yavrusudur. Ey oğlum! Avdan kalktın; aslan(20) gibi ve dişi bir aslan gibi çöküp yattın. Onu kim uyandıracak? 10*Egemenlik asası(21) Yahuda’dan ve şeriat sahibi(22) ayakları(23) arasından “Şilo” gelinceye dek tükenmeyecek(24) ve milletler(25) “O"na itaat edeceklerdir. 11*Sıpasını asmaya(26) ve eşeğinin yavrusunu asmanın en iyisine bağlayacak; giysisini şarapla ve gömleğini de üzüm kanıyla yıkayacaktır. 12*Gözleri şaraptan kırmızı ve dişleri sütten daha beyaz olacak. 13*Zebulun(27) deniz kenarında oturacak ve gemilere liman olup sınırları Sayda’ya kadar olacaktır. 14*İssakar güçlü bir eşek olup ağıllar arasında yatıyor. 15*Rahatının iyi ve yerinin güzel olduğunu görerek omuzunu yüke eğiyor ve haracı geçip gidiyor. 16*Dan(28) İsrail bölüğünden biri gibi kendi kavmine egemen olacaktır. 17*Dan yolu üzerine yılan(29) ve yol üzerindeki engerek olup atı topuğundan sokuyor, düşmanını arkaya düşürüyor. 18*Ya(30) Rab! Kurtarışına hazırım. 19*Gad(31) askerler ile baskına uğrayacak ise de; yine de sonunda baskın yapan o olacak. 20*Aşer’in ekmeği yağlı olup(32) krallar için olan nefis yemekleri o verecektir. 21*Naftali(33) salıverilmiş geyik olup güzel sözler söylüyor. 22*Yusuf meyve veren bir daldır. Su kaynağı yanında meyva veren bir dal olarak; filizleri duvar üstüne çıkıyor. 23*Okçular onu(34) incittiler ve ok atıp onu rencide ettilerse de; 24*Yine de onun yayı(35) güçlü kaldı ve ellerinin pazuları Yakup’un Kâdiri’nin(36) elleriyle güç buldu. İsrail’in(37) çobanı(38) ve kayası(39) onundur. 25*Babanın(40) Allah’ı tarafından sana yardım olacak; Kadîr(41) seni yukarıdan göğün bereketleriyle, aşağıda olan denizlerin bereketleriyle, meme ve rahmin bereketleriyle kutlu(42) kılacaktır. 26*Babanın bereketleri atalarımın bereketleri ile uçsuz bayırlar(43) tepelerine kadar artıyor. Yusuf’un(44) başı üzerine ve kardeşleri arasında baş olanın başı üzerine olacaktır. 27*Bünyamin(45) yırtıcı bir kurt olup sabahleyin av yiyecek ve akşam(46) üzeri ganimet ayıracaktır. 28*Bunların tümü İsrail’in oniki bölüğüdür ve babalarının onlara bereket okuyup söylediği sözler budur. Her birine ait olan bereketle onlara bereket okudu. 29*Ve onlara şöyle vasiyet etti: - Ben kavmime(47) katılmak üzereyim. Beni atalarımın(48) yanına, Hititli Efron’un(49) tarlasındaki mağaraya; 30*Yani Kenan ülkesindeki Mamre önünde olan Makpela tarlasındaki İbrahim’in(50) mezarlık için malı olmak üzere Hititli Efron’dan tarlasıyla beraber satın aldığı mağaraya defnediniz. 31*İbrahim ile(51) eşi Sara’yı orada defnettiler. İshak(52) ile eşi Rebeka’yı da orada defnettiler ve ben de Lea’yı orada defnettim. 32*Tarla ve içindeki mağara Het oğullarından satın alındı, dedi. 33*Ve Yakup oğullarına vasiyetini bitirince ayaklarını döşeğe toplayarak ruhunu teslim etti; kavmine(53) katıldı.

(1)Tes.4/30, Say.24/14, İş.2/2, 39/6, Yerm.23/20, Dan.2/28ve29, Res.İşl.2/17, İbr.1/2, (2)Tes.33/1, Ams.3/7, (3)Mez.34/11,(4)B.29/32, (5)Tes.21/17, Mez.78/51, (6)l.Trh.5/1, (7)B.35/22, l.Trh.5/1,Tes.27/20, (8)B.29/33 ve 34,(9) Sül.Mes.18/9, (9)B.34/25, (11)Sül.Mes.1/15ve16, (12)Mez.16/9, 30/12, 57/8, (13)Mez.26/9, Efs.5/11, (14)B.34/26, (15)Yeş.19/1, 21/5,6ve7, l.Trh.4/24ve39, (16) B.29/35,Tes.33/7, (17) Mez.18/40,(18)B.27/29, l.Trh. 5/2, (19)Hoş.5/14, Vah.5/5, (20)Say.23/24, 24/9,(21)Say.24/17, Yerm.30/21, Zek.10/11, (22)Mez.60/7, 108/8, Say. 21/18,(23)Tes.28/57, (24)İş.11/1, 62/11, Hez.21/27, Dan.9/25, Mat.21/9, Luk.1/32ve33, (25)Dinî topluluklar veya milletler. Bak.İş.2/2,11/10,42/1ve4,49/6,7ve22,23,55/4,5, 60/1,3,4 ve5,Hag. 2/7, Luk.2/30ve32,(26)ll.Krl.18/32, (27)Tes. 33/18ve19, Yeş.19/10ve11,(28)Tes.33/22,Hak.18/1ve2, (29)Hak. 18/27,(30)Mez. 25/5,119/166 ve174, İş.25/9,(31)Tes.33/20, l.Trh. 5/18, (32)Tes.33/24,Yeş. 19/24,(33)Tes.33/23,(34)B. 37/4 ve24,28, 39/20, 42/21, Mez.118/13,(35)Eyp.29/20, Mez.37/15, (36)Mez. 132/2ve5, (37)B.45/11,47/12,50/21, (38)Mez. 80/1, (39)İş.28/16, (40)B.28/13ve21,35/3,43/23, (41)B.17/1, 35/11, (42)Tes.33/13, (43)Tes.33/15,Habk.3/6, (44)Tes.33/16, (45)Hak. 20/21ve25,Hez. 22/25ve27, (46)Say.23/24,Est.8/11,Hez.39/10, Zek. 14/1ve7, (47)B. 15/15,25/8,(48)B.47/30, l.Krl. 19/37, (49)B. 50/13,(50)B.23/16, (51)B.23/19, 25/9, (52)B.35/29, (53)29.Ayet.

50.Bölüm: 1)Yakup için yas, 4)Onun defni için Yusuf'un Firavun'dan izin alması, 7)Yakup'un cenazesine katılanlar, 15)Yusufun kardeşlerinin acısı ve onun tarafından avutulmaları, 22)Yusuf’un günleri, (23)Üçüncü kuşağa kadar soyunu görmesi, 24)Kardeşlerine Kenan'a geri dönüşlerini bildirmesi, (25)Kendi kemikIeri için onlara yemin ettirmesi, 26)Ve Yusuf’un Mumya edilmesi.
1*O zaman Yusuf babasının(1) yüzüne kapandı ve üzerinde(2) ağlayarak onu öptü. 2*Sonra Yusuf hizmetçileri olan doktorlara babasını(3) mumya etmelerini buyurdu ve doktorlar da İsrail’i mumya ettiler. 3*Kırk gün dolmuştu; çünkü mumya etmenin günleri böyle tamamlanıyordu. Mısırlılar ona yetmiş gün(4) yas tuttular. 4*Yas günleri bittikten sonra Yusuf(5) Firavun’un evi halkına şöyle dedi: - Eğer gözünüzde bir değerim varsa, yalvarırım; 5*Firavun tarafından babam(6) bana şöyle yemin ettiği için: ‘Şimdi ben ölüyorum. Beni Kenan(7) ülkesinde kendim için kazdırdığım mezara defnedin’ dediğinden ötürü lütfen şimdi babamı defnetmeğe gideyim ve sonra döneceğim, dedi. 6*Firavun da: - Sana yemin ettirdiği gibi git ve babanı defnet, dedi. 7*Yusuf babasını defnetmek için gittiğinde Firavun’un tüm hizmetçileri ve evinin yaşlıları ile Mısırdaki tüm yaşlılar; 8*Yusuf’un tüm ev halkıyla kardeşleri ve babasının evinde olanlar onunla beraber gittiler. Goşen yöresinde ancak küçük çocuklarını, sürülerini ve davarlarını bıraktılar. 9*Onunla beraber arabalar ve atlılar da çıkarak çok büyük bir kalabalık oldu. 10*Erden’in öte yakasında olan Atad harmanına geldiklerinde, orada çok acı(8) yüksek sesle bağırarak babalarına(9) yedi gün yas tuttular. 11*O yörenin halkı olan Kenanlılar Atad harmanında bu yası gördüklerinde: ‘Bu Mısırlılar’ın acı bir yası olmalıdır’ dediler. Bu yüzden orası Abel Mitsraim(*) adıyla biliniyor. Burası Erden’in öte yakasındadır. 12*Onun oğulları kendilerine vasiyet edildiği gibi yaptı. 13*Oğulları onu(10) Kenan ülkesine götürerek; Memra önündeki Hititli Efron’dan malı(11) olmak üzere mezarlık için tarlasıyla beraber satın aldığı Makpelâ tarlasının mağarasına defnettiler. 14*Sonra Yusuf kendisiyle kardeşleri ve babasını defnetmek için onunla beraber gelenlerin tümü, babasını defnettikten sonra Mısır’a geri döndü. 15*Yusuf’un kardeşleri babalarının öldüğünü gördüklerinde; acaba(12) Yusuf bize kin tutup ona yaptığımız kötülüğün tümünü bize de yapar mı? Diye düşünerek; 16*Yusuf’a adamlar gönderdiler ve: ‘Baban ölmeden önce; 17*Yusuf’a(13) kardeşleri kötülük yaptılarsa da onların kötülüklerini ve suçlarını bağışla ve şimdi yalvarırız; babanın Allah’ından(14) kullarının suçlarını bağışla, dediler ve onlar bunu söyledikleri zaman Yusuf ağladı. 18*Sonra kardeşleri de gelerek önüne(15) kapandılar ve: ‘İşte biz kullarınız’ dediler. 19*Yusuf da onlara: - Korkmayın(16)haşa! Ben Allah(17) makamında mıyım? 20*Siz(18) bana kötülük yaptınızsa da Allah(19) onu iyilik olsun diye yaptırdı. Böylece bugün olduğu gibi büyük bir kavim olarak yaşasınlar. 21*Şimdi korkmayın. Ben sizi(20) ve tüm evinizi besliyeceğim. Diyerek onları avuttu ve güvenlerini(21) sağladı. 22*Yusuf’un gerek kendisi ve gerekse babasının tüm ev halkı Mısır’da yaşadılar. Yusuf yüz on yıl yaşadı. 23*Ve Yusuf Efraimin üçüncü soyundan(22) olan oğullarını gördü. Manessa’nın oğlu Makir’in(23) oğulları da Yusuf’un(24) dizleri üzerinde doğdu. 24*Yusuf kardeşlerine doğru: - Ben ölmek üzereyim; ama(25) Allah kesinlikle sizi ziyaret edecek ve bu ülkeden İbrahim’e, İshak’a ve Yakup’a yemin(26) ettiği ülkeye getirecektir, dedi. 25*Yusuf İsrailoğullarına yemin ettirip(27) ‘Allah gerçekten sizi ziyaret edecek ve siz benim kemiklerimi buradan götüreceksiniz’ dedi. 26*Sonra Yusuf yüz on yaşında iken öldü ve onu mumlayarak(28) Mısır’da bir tabuta koydular.

(1)B.46/4, (2)ll.Krl.13/14, (3)26.Ayet, ll.Trh.16/14, Mat.26/12, Mark.14/8,16/1, Luk.24/1, Yuh.12/7, 19/39ve40, (4)Say.20/29, Tes.34/8,(5)Est.4/2,(6)B.47/29,(7)ll.TrhL16/14,İş.22/16, Mat. 27/60,(8)ll.Sam.1/17,Res.İşl.1/17,8/2, (9)l.Sam.31/13, Eyp.2/13, (10)B.49/29ve30,Res.İş.7/16,(11)B.23/16,(12)Eyp. 15/21ve22, (13)Sül.Mes.28/13, (14)B.49/25, (15)B.37/7ve10,(16)B.45/5,(17)Tes.32/35,ll.Krl.5/7,Eyp.34/29,Rom. 12/19, İbr. 10/3, (18)Mez. 56/5, İş.10/7, (19)B.45/5ve7,Res.İşl.3/13,15,(20)B.47/12,Mat.5/44,(21)B.34/3,(22)Eyp.42/16,(23)Say. 32/39,(24)B.30/3, (25)B.15/14,46/4,48/21,Çık.3/16,17,İbr.11/22,(26)B.15/18,26/3,35/12,46/4,(27)Çık.13/19,Yeş.24/32,Res.İşl.7/16, (28)2.Ayet, (*)Anlamı:‘Mısırlılar’ın yası’.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   
 
alt_banner