II. KRALLAR ( IV. KRALLAR )
1.Bölüm: 1 )Moablılar'ın isyanı, 2)Ahazya'nın Baal - Zebub'a danışması ve İlya tarafından azarlanması, 5)İlya'yı tutmak için gönderilenlerin ateşle yok edilişi, 13)İlya'nın üçüncü elli başıya olan acıması, 16)Krala olan haberi, 17)Ahazya'nın yerine geçen Yehoram.
1*Ahab’ın(1) ölümünden sonra Moab İsrail’e(2) baş kaldırdı. 2*Ahazya Samiriye’de olan köşkün penceresinden düşerek hastalandı ve şöyle dedi: - Gidin Ekron(3) ilâhı olan Baal Zebub’dan; bu hastalıktan kurtulacak mıyım? Diye sorun ve bunun için adamlar gönderdi. 3*Rabb’in meleği Tişbeli İlya’ya şöyle söyledi: - Kalk! Samiriye kralının gönderdiği adamların karşısına çıkıp onlara de ki; İsrailde ilâh olmadığı için mi siz Ekron ilâhı olan Baalzebub’dan öğrenmeye gidiyorsunuz? 4*Bu yüzden Rab buyuruyor ki: ‘ Sen üzerine çıktığın yataktan inmeyecek ve kesinlikle öleceksin’. İyya da gitti. 5*Giden adamlar Ahaz- ya’nın yanına geri döndüklerinde onlara: - Niçin geri dönüyorsunuz? Dedi. 6*Onlar da ona şöyle yanıt verdiler: - Bir adam bizim karşımıza çıkarak bize: - Gidin! Sizi gönderen krala geri dönün ve ona şöyle söyleyin. Yehovah böyle buyuruyor; İsrailde ilâh olmadığı için mi Ekron ilâhı Beel - Zebub’dan öğrenmeye gidiyorsunuz? Bundan ötürü üstünde oturduğun yataktan inmeyecek ve kesinlikle öleceksin, dedi. 7*O da onlara: - Sizin karşınıza çıkıp bu sözleri size söyleyen adam ne şekilde idi? Diye sordu. 8*Onlar da ona: - Beline kayış bir kuşak bağlamış olan tüylü(4) bir adamdı, diye yanıt verdiklerinde: - Öyleyse Tişbeli İlya’dır, dedi. 9* Ve onun yanına elli asker ile bir elli başı gönderdi. Bu adam onun yanına çıktığında o dağın başında oturuyordu. Ona: - Ey Allah adamı; kral aşağı in! Diye emrediyor, dedi. 10*İlya da elli başıya şöyle yanıt verdi: - Eğer ben Allah adamı isem, göklerden ateş insin; seni ve elli askerini yok etsin, dedikten sonra gökten(5) ateş inerek onu ve elli askerini öldürdü. 11*Yine kral onun yanına bir komutanla elli asker gönderdi ve ona: - Ey Allah adamı! Kral çabuk aşağıya inmeni buyuruyor, dedi. 12*- İlya da ona şöyle yanıt verdi: - Eğer ben Allah adamı isem gökten ateş inip seni ve elli askerini yok etsin. Bunu der demez gökten ateş indi; onu ve elli askerini yok etti. 13*Üçüncü kez de bir komutan ile elli asker gönderdiğinde; bu üçüncü elli başı yukarıya çıkıp İlya’nın önünde diz çöktü ve ona yalvararak: - Ey Allah adamı! Bizi bağışla. Benim ve bu elli askerin canları gözünde değerli olsun(6) 14*Bu kez de gökten ateş inmesin; o önceki iki elli başı ile onların elli askerini öldürdüğü gibi bizi de öldürmesin. Ve şimdi canım gözünde değerli sayılsın, dedi. 15*Rabbin meleği İlya’ya: - Sen onunla birlikte aşağıya in ve ondan korkma, deyince o da kalkıp onunla beraber meleğin yanına indi. 16*Ve ona doğru: - Rabb böyle buyuruyor: İsrailde sanki ilâh yokmuş gibi, ondan soru sormaya neden Ekron ilâhı Baal-Zebub’a adamlar gönderdin? İşte bu yüzden çıktığın yataktan inmeyip kesinlikle öleceksin, dedi. 17*Ve İlya’nın söylediği Rabb’in sözüne göre o öldü. Oğlu olmadığından Yahuda kralı Yehoşafat’ın oğlu Yehoram’ın ikinci yılında Yehoram(7) onun yerine kral oldu. 18*Ahazyanın işlerinin geri kalanı işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazılıdır.

(1)B.3/5, (2)ll.Sam.8/2, (3)l.Sam.5/10, (4)Bak Zek.13/4, Mat.3/4, (5)Luk.9/54, (6)l.Sam.26/21, Mez.72/14, (7)B.3/1.
2.Bölüm: 1 )İlya ile Elişa'nın birlikte Erden'e gitmeleri, 8)İlya'nrn Erden sularını ikiye ayırması, 9)Elişa'nın isteğinin yerine gelmesi ile göğe çıkışı,12)Elişa'nın Erden'i (nehir) İlya'nın isteği ile ikiye ayırması ve İlya'dan sonra kimin geleceği, 16)Peygamber oğullarının İlya'yı boşyere aramaları, 19)Elişa'nın kötü suyu iyiye çevirmesi, 23)Onunla alay eden çocukların ayıların pençeleriyle yaralanmaları.
1*Rab İlya’yı(l) kasırga ile göğe kaldıracağı zaman İlya ile Elişa(2) Gilgal’den giderlerken; 2*İlya: - Elişa sen(3) burda kal; çünkü Rab beni Beytel’e gönderiyor; dediğinde Elişa: - Rabbin hayatı hakkı için ve senin(4) hayatın için seni bırakmam, dedi. Böylece Beytel’e(§) geldiler. 3*Beytel’de bulunan peygamber(5) oğulları Elişa’yı karşılayıp ona: - Rabbin bugün efendini senin yanından(*) alacağını biliyor musun? Dediler; o da: - Ben de biliyorum; susun, dedi. 4*İlya ona: - Ey Elişa sen burada kal; çünkü Rab beni Eriha’ya gönderiyor, dedi. O da: - Rabb’in hayatı hakkı için ve senin hayatın hakkı için seni bırakmam, dedi. Böylece Eriha’ya geldiler. 5*Eriha’da bulunan peygamber oğulları Elişa’nın yanına gelerek ona: - Rabbin bugün efendini senin yanından(+) alacağını biliyor musun? Dediler. O da: - Ben de biliyorum; susunuz, dedi. 6*İlya ona: - Sen burada kal; çünkü Rabb beni Erden’e gönderiyor, dedi ve o da: - Rabbin hayatı hakkı için ve senin hayatın hakkı için seni bırakmam, diyerek ikisi birlikte gittiler. 7*Peygamber oğullarından elli adam karşıya geçip uzakta durdular ve onların ikisi de Erden’in kenarında durdu. 8*İlya cüppesini alıp dürerek sulara vurduğunda; sular iki(6) yana ayrıldı ve onların ikisi de kuru yerden geçtiler. 9*Onlar geçtikten sonra İlya Elişa’ya: - Ben yanından alınmadan önce senin için ne yapabilirim? Benden iste dediğinde; Elişa: -Sende olan ruhun iki katını alayım, dedi. 10*O da ona: - Güç birşey istedin. Ben yanından alındığım zaman beni görürsen istediğin sana olacak; ama eğer görmezsen olmayacaktır, dedi. 11*Onlar böyle konuşup giderlerken işte ateşten bir(7) araba ve ateşten atlar, onları birbirlerinden ayırdı; İlya da kasırga ile göğe yükseldi. 12*Elişa da gördü ve: - Ey babam(8) ey babam! İsrailin arabası ve atları; diye bağırdı. 13*Bir daha onu göremedi ve kendi giysisini alarak onu iki parçaya ayırdı. 14*İlya’nın üstünden düşmüş olan cübbeyi de alarak İlya’nın Allah’ı olan Yehovah şimdi nerdedir? Diyerek sulara vurdu. Sulara vurduğunda ikiye(9) ayrıldılar ve Elişa da geçti. 15*Eriha’da olan peygamber oğulları onu karşıdan(10) gördüklerinde: İlya’nın ruhu Elişa üstünde kararlaşmıştır, diyerek onu karşılamağa gittiler ve ona saygıyla eğildiler. 16*Ona: -İşte hizmetçilerin ile elli güçlü kişi var. Bunlar gidip efendini arasınlar: Rabbin(11) ruhu onu alıp dağların biri üstüne veya derelerin biri içine atmış olmasın, dediler; o da: -Göndermeyin, dedi. 17*Onu o denli zorladılar ki, sonunda dayanamayarak: - Gönderin, dedi; ama o gönderdikleri elli adam üç gün boyunca aramalarına rağmen onu bulamadılar. 18*O Eriha’da gecikirken onun yanına geri döndüklerinde onlara: - Size gitmeyin, demedim mi? Dedi. 19*O kentin adamları Elişa’ya dediler ki: - İşte bu kentin yeri efendimizin gördüğü gibi iyidir; ama suyu kötü ve toprağı da ürün vermiyor. 20*O da onlara: - Bana yeni bir kap getirin ve içine tuz koyun; dedi. Onlar da onu götürdüklerinde; 21*O suların kaynaklarına çıkıp tuzu(12) oraya attı ve: - Rab buyuruyor ki, bu sulara şifa verdim. Artık bu sulardan ölüm ve çoraklık olmayacak, dedi. 22*O sular da bugüne dek Elişa’nın söylediği söze göre iyi oldular. 23*Oradan Beytel’e çıktı ve yolda giderken küçük çocuklar kentten çıkıp onunla alay ederek: - Ey kel kafalı çık; ey kel kafalı çık, dediler. 24*O da geriye dönüp onu gördüğünde Rabbin adıyla onlara lanet okudu(+) ve ormandan iki dişi ayı çıkıp o çocuklardan kırk ikisini parçaladı. 25*Sonra oradan Karmel dağına gidip; oradan da Samiriye’ye geri döndü.

(1)Tek.5/24, (2)l.Krl.19/21, (3)Bak Rut 1/15ve16, (4)l.Sam.1/26, Ayet 4ve6, B.4/30, (§)Beyt-El veya El.-Evi: İbr. Tanrı evi“Ha’El!” anlamını taşıyor (İbr.Elohim/Tanrı.); Bu çeviri yapılırken Allah’ın Evi veya Beyt-El olarak çevrilmiştir; bak Tek.35/7 ve 35/15, (5)l.Krl.20/35, Ayet 5,7ve15,B.4/1ve38,9/1,(*)İbranice:Başi«rfa«, (6)Çık.14/21, Yeş.3/16, Ayet 14, (7)B.6/17, Mez.104/4, (8)B. 13/14, (9)8.Ayet, (10)7.Ayet, (11)Bak l.Krl.18/12, Hez.8/3, Res.İşl.8/39, (12)Bak Hurç.15/25, B.4/41,6/6,Yuh.9/6,(+):İsa da İncir ağacını lanetledi.
3.Bölüm: 1)Yehoram'ın yönetimi, 4)Moab kralı Meşa'nın başkaldırması, 6)İsrail, Yahuda ve Edom krallarmm Moab üzerine yürümesiyle su için sıkıntıya düşmeleri, 10)Elişa'nın bir mucizeyle onlara su çıkarması, 21)Moablılar'ın aldanarak bozguna uğramaları, 26)Moab kralının onurlu duruşu.
1* Yahuda kralı Yehoşafat’ın egemenliğinin onsekizinci yılında, Ahab oğlu Yehoram(1) Samiriyede İsraile kral olup onu on iki yıl yönetti. 2*Rabb’in gözünde kötü olanı yapmış olmasına rağmen annesi ve babası gibi değildi. Çünkü(2) babasının yapmış olduğu Baal putunu kaldırdı. 3*Ama İsrailin günah işlemesine sebep olan Nebat’ın oğlu Yeruboam’ın(3) yapmış olduğu suçları(Günahları) yapmaya devam etti ve onlardan ayrılmadı. 4*Moab kralı Meşa sürü sahibi olduğundan İsrail kralına yüzbin baş kuzu(4) ve yünleri ile yüz bin baş koç veriyordu. 5*Ahab’ın(5) ölümünden sonra Moab kralı İsrail kralına baş kaldırdı. 6*Kral Yehoram o zaman Samiriye’den çıkıp tüm İsraili saydı. 7*Ve gidip Yahuda kralı Yehoşafat’a: - Moab kralı bana baş kaldırdı. Benimle Moab’a karşı savaşır mısın? Diye haber gönderdi. O da: - Gidiyorum, ben(6) de senin gibiyim. Halkım senin halkın gibi ve atlarım da senin atların gibidir, dedi. 8*Ve: -Hangi yoldan çıkalım? Diye sorduğunda: - Edom çölü yolundan, diye yanıtladı. 9*Böylece İsrail kralı, Yahuda kralı ve Edom kralı Gidip yedi günlük yol dolaştılar. Beraberindeki(7) askerler ile hayvanlar için su yoktu. 10*İsrail kralı: - Eyvah! Rab bu üç kralı Moab’ın eline teslim etmek için topladı; dedi. 11*Yehoşafat(8) da: - Burada Rabbin bir peygamberi yok mu ki, onun aracılığıyla Rabb’den soralım, deyince; İsrail kralının hizmetçilerinden biri: - İlya’nın eline su dökmüş olan Şafat’ın oğlu Elişa, burdadır, dedi. 12*Yehoşafat da: - Onda Rabb’in sözü vardır; deyince; İsrail kralı, Yehoşafat ve Edom kralı onun(9) yanına indi. 13*Elişa da İsrail kralına: - Senin(10) benimle ne işin var? Babanın(11) peygamberlerine(12) ve annenin peygamberlerine git! Demesi üzerine; İsrail kralı ona: -Hayır! Çünkü Rab bu üç kralı Moab’ın eline bırakmak için toplamıştır, dedi. 14*Ve Elişa: - Önünde durduğum orduların Rabbi(13) Hay’dır (Yüce) ki, eğer Yahuda kralı Yehoşafat’ın hatırı olmasaydı senin yüzüne bakmaz ve görmezdim, dedi. 15*Şimdi bana saz çalan(14) birini buraya getirin ve o kişi saz çalarken Rabb’in(15) eli Elişa üzerine gelerek; 16*- Rabb böyle buyuruyor: Bu dereyi(16) çukur çukur yapın. 17*Çünkü Rabb buyuruyor: Siz rüzgâr ve yağmur görmeyecekseniz bile, bu dere suyla dolacak. Siz kendiniz, sürüleriniz ve hayvanlarınız içeceksiniz. 18*Bu Rabb’in gözünde kötü birşey olacak ve Moab’ı da elinize verecektir. 19*Siz her surlu kenti ve en iyi kenti vurup; her iyi ağacı kesecek(*), tüm su pınarlarını kapayacak ve her iyi tarlayı da taşlarla bozacaksınız, dedi. 20*Sabah olduğunda kurban sunulduğu zaman(17) işte Edom yönünden su geldi ve toprak suyla doldu. 21*Tüm Moablılar o kralların kendileri ile savaşmaya çıktığını duyduklarında; kuşak kuşanmaya gücü yetenlerin tümü toplanıp sınırda beklediler. 22*Sabah olunca erkenden kalkan Moablılar karşıdan suyu kan gibi kırmızı gördüler. Çünkü güneş o suya vurmuştu. 23*Ve onlar: - Bu kandır. O krallar birbirleriyle savaşıp birbirlerini öldürmüş olmalılar; haydi ey Moablılar yağmaya, dediler. 24*İsrail ordugâhına geldiklerinde İsrailliler kalkıp Moablılar’ı vurdular; ve onlar da kaçtılar. Böylece İsrailliler Moablılar’ı yenerek onların ülkelerine girdiler. 25*Kentleri yıkarak her iyi tarlaya herkes birer taş attı ve onları doldurdular. Tüm su kaynaklarını tıkadılar ve her iyi ağacı kestiler; ama Kir Haraset’tin(18) taşlarını bıraktılar ve sapancılar onu kuşatıp vurdular. 26*Moab kralı savaşın kendine karşı çok şiddetli olduğunu gördüğünden orduyu yarıp Edom kralına geçmek için yediyüz yalın kılıç asker aldı; ama başaramadı. 27*Ve kendi yerine kral olacak olan ilk oğlunu alıp onu surun üstünde yakmalık kurban sundu ve israillilere karşı böyük öfkeyle çekilip ülkelerine geri döndüler.
(1)B.1/17, (2)l.Krl.16/31ve32, (3)l.Krl.12/28,31ve32, (4)Bak İş. 16/1, (5)B.1/1, (6)l.Krl.22/4, (7)Bak Çık.11/8, (8)l. Krl. 22/7, (9)B.2/25, (10)Hez.14/3,(11)Hak.10/14,Rut.1/15, (12)l.Krl.18/19, (13)l.Krl.17/1,B.5/16,(14)Bakl. Sam 10/5, (15)Hez.1/3, 3/14 ve 22,8/1, (16)BakB.4/3, (*): BakTes. 20/19 ile karşılaştır. (17)Çık. 29/39 ve40, (18)İş.16/7.
4.Bölüm: 1)Dul bir kadının yağını çoğaltarak Elişa'nın gösterdiği olağanüstü mucize, 8)Bir Şunemli'nin ona acıması; 18)Ve kadıncağızın oğlunun diriltilmesi, 38)Elişa'nın zehirli çorbaya şifa vermesi, 42)Ve yüz yirmi kişiye ekmek yedirmesi.
1 *Peygamber(1) oğullarının kadınlarından biri Elişa’ya şöyle bağırdı: - Kulun, eşim öldü ve sen kulunun Rabten korktuğunu biliyorsun. Bir alacaklı da iki(2) oğlumu kendine köle yapmak için almaya geldi! Dedi. 2*Elişa da ona: - Ne yapmamı istiyorsun? Evinde ne var? Bana söyle dedi. Kadın: - Evde cariyenin bir kap zeytin yağından başka hiç bir şeyi yok, dedi. 3*O da: - Git, dışardaki komşularından birsürü boş kaplar iste; az(3) olmasın. 4*Eve girdiğinde kapıyı kendinin ve oğullarının üstüne kapa; yağı o kapların tümüne boşalt, dolanı da bir yana koy, dedi. 5*Kadıncağız da onun yanından gidip, kendisiyle çocukları üstüne kapıyı kapadığında; onlar kapları onun yanına getiriyor ve o da dolduruyordu. 6*Kaplar dolduğunda oğluna: - Bana bir kap daha getir, dediğinde; oğlu: - Başka kap kalmadı, dedi ve o zaman yağ kesildi. 7*Bu olayı kadın Allah adamına söylediğinde o da ona: - Git! Yağı satıp borcunu öde ve geri kalanınla da sen ve oğlun geçinin, dedi. 8*Ve günlerin birinde Elişa Şunem’e(4) giderken orada saygın, zengin bir kadın onu yemeğe davet etti. O oradan geçtikçe yemek yemeye oraya uğruyordu. 9*Kadın kocasına doğru: - Bak her zaman yanımızdan geçen kişi; onun Allah’ın kutsal bir adamı olduğunu anlıyorum, dedi. 10*Ona duvar üstünde küçük ve rahat bir oda yapmalı. Oraya bir yatak, sofra, sandalye ve şamdan koymalı ki, bize uğradığında orada konaklasın, dedi. 11*Günlerden bir gün o oraya geldiğinde, o yukarı odaya gidip yattı. 12*Ve hizmetçisi Gehazi’ye: - Bu Şunemli kadını çağır, diyerek onu çağırttı. Kadın da onun önüne geldi. 13*Hizmetçisine doğru: - Sen ona söyle ki; işte sen bizim için bu denli uğraştın. Senin için ne yapabilirim? Krala ve başkumandana bir diyeceğin var mı? Dedi. Kadın da: -Ben kendi halkım arasında yaşıyorum; dedi. 14*Elişa: - Bunun için ne yapmalı? Diye sordu. Gehazi de: - Gerçekten onun çocuğu yok. Kocası da yaşlanmıştır, dedi. 15*O da: - Onu çağır, deyince o çağırdı ve kadın kapıda durdu. 16*O ona: - Gelecek yıl bu mevsimde kucağında bir oğlun olacak, dedi. Kadın da: - Hayır! Ey Allah adamı efendim; cariyene(5) yalan söyleme. 17*Ve kadın hamile olup Elişa’nın ona söylediği gibi gelecek yıl o zaman bir oğul doğurdu. 18*Çocuk büyüdü ve günlerin birinde orakçıların yanına babasına gitti. 19*Ve babasına: - Başım; ah! Başım, dedi. O da hizmetçisine: - Onu annesine götür, dedi. 20*O da onu alıp annesine götürdü. Çocuk onların dizleri üstünde öğleye dek oturdu ve o öldü. 21*Kadıncağız yukarıya çıkıp onu Allah adamının yatağına yatırarak kapıyı üzerine kapadı ve dışarıya çıktı. 22*Kocasını çağırıp ona: -Yalvarırım bana hizmetçilerden biriyle bir eşek gönder ki, Allah adamının yanına dek çabuk gidip, geri geleyim, dedi. 23*O da ona: - Neden bu gün onun yanına gideceksin? Ay başı değil; Cumartesi de değil, dediğinde kadın: - Tasalanma, dedi. 24*Eşeği hazırlatarak hizmetçiye: -Sür git ve ben sana bir şey söylemeden eşeği sürmekten vaz geçme, dedi. 25*Gide gide Karmel(6) dağına Allah adamının yanına geldi. Allah adamı onu uzaktan gördüğünde hizmetçisi Gehazi’ye: - İşte! Şunemli kadın geliyor; 26*Şimdi onu karşılamaya koş ve ona: - İyi misin? Kocan iyi midir? Ve çocuk iyi midir? Diye sor, dedi. Kadın da: -İyidirler, diye yanıtladı. 27*Ve dağa Allah adamının yanına gelerek ayaklarına(7) kapandı Gehazi de yetişip onu geri çekecek olduğunda; Allah adamı: - Onu bırak, canı acıyor ve Rab bunun nedenini benden gizli tutup açıklamadı, dedi. 28*Kadın da: - Efendimden bir oğul istedim mi ve beni(8) aldatma, demedim mi? Dediğinde; 29*Elişa Gehazi’ye: - Belini(9) kuşat ve asamı eline al git; herhangi bir kişiye karşılaştığında ona(10) selam verme ve bir kimse sana selam verirse yanıtlama. Asamı(11) çocuğun yüzü üzerine koy, dedi. 30*Çocuğun annesi de: - Rabbin(12) hayatı hakkı için ve senin hayatın hakkı için seni bırakmam, demesi üzerine o kalkıp onun ardınca gitti. 31*Gehazi ileriye gidip asayı çocuğun yüzü üzerine koydu ise de ne bir ses ve ne de bir his vardı; onu karşılamak için dönüp: -Çocuk uyanmadı(13) diye ona söyledi. 32*Elişa da eve girdiğinde işte çocuk ölmüş ve kendi yatağı üzerine yatırılmıştı. 33*İçeri(14) girip kapıyı kendileri(+) üzerine kapadığında Rabbe(15) dua etti. 34*Sonra da kalkıp çocuğun üzerine yatarak ağzını onun ağzına, gözlerini onun gözlerine, ellerini onun ellerine koyarak üzerine uzandı(16) ve çocuğun cesedi de ısındı. 35*Sonra da evin içinde bir oraya bir buraya gezindi. Yukarı çıkıp yine çocuğun üzerine uzandığında(17) çocuk yedi(18) kez aksırdı ve çocuk gözlerini açtı. 36*Gehazi’yi çağırıp: ‘Şunemli kadını çağır’ dedi. O da onu çağırdı ve kadın onun yanına geldiğinde o: - Oğlunu al, dedi. 37*Kadın gelip onun ayaklarına kapandı ve yüzü üstü yere eğilerek ona saygı gösterdikten sonra oğlunu(19) alıp çıktı. 38*Sonra Elişa Gilgal’e(20) geri döndü ve ülkede(21) kıtlık olup peygamber oğulları da onun(22) önünde otururken kendi hizmetçilerine: - Büyük tencereyi ocağa koyup peygamber oğullarına bir çorba pişirin, dedi. 39*Biri de ot toplamak için kıra çıktığında yabanıl bir asma bularak, ondan kendi giysisi dolusu yabanıl hıyar topladı. Onun ne olduğunu bilmeden gelip çorba tenceresine doğradı. 40*Onu yemeleri için o adamların önüne koyduğunda; onlar çorbadan yeyince: - Ey Allah adamı tencerede ölüm var(23) diye bağırdılar ve yiyemediler. 41*O da: - Un getirin, dedi ve unu tencereye(24) attıktan sonra: -Kalabalığın önüne koy, demesi üzerine yediler ve tencerede zararlı birşey olmadı 42*Baal Şalişa’dan(25) bir adam geldi ve Allah(26) adamına turfandalardan ekmek; yani yirmi adet arpa ekmeği ve torbayla taze başaklar götürdü. O da: -Kalabalığa ver yesinler, dedi. 43*Hizmetçisi de: - Ben bunu(27) nasıl yüz kişi önüne koyayım? Deyince; o da: - Halka ver yesinler; çünkü Rabb “Yiyecekler ve artacaktır”(28) diye buyuruyor, dedi. 44*Onu önlerine koyduğunda yediler ve Rabb’in sözü gibi arttı(29).
(1)l.Krl.20/35, (2)Bak Lev.25/39, Mat.18/25, (3)Bak B.3/16, (4)Yeş.19/18, (5)28.Ayet, (6)B.2/25, (7)Mat.28/9, (8)16.Ayet, (9)l.Krl.18/46, B.9/1, (10)Luk.10/4, (11)Bak Çık.7/19, 14/16, B.2/8ve14, Res.İşl.19/12, (12)B.2/2, (13)Yuh.11/11, (14)4.Ayet, Mat.6/6, (+)İbranice: İkisi, (15)l.Krl.17/20, (16)l.Krl.17/21, Res.İşl.20/10, (17)l.Krl. 17/21, (18)B.8/1ve5, (19)l.Krl.7/23, İbr. 11/35,(20)B.2/1,(21)B.8/1,(22)B.2/3, Luk. 10/39, Res.İşl.22/3,(20)Çık. 10/17, (24)BakÇık.15/25,B.2/21, Yuh.9/6, (25)l.Sam.9/4, (26)l.Sam.9/7, l.Kor.9/11, Galt.6/6, (27)Luk.9/13, Yuh. 6/9, (28)Luk.9/17, Yuh.6/11, (29)Mat.14/20, 15/37, Yuh.6/13.

5.Bölüm: 1)Cüzzamlı Naaman'ın iyileşmesi için İsraile gönderilmesi, 8)Elişa'nın onu Erden nehrine göndermesi, 15)Ve Naaman'ın hediyelerini kabul etmemesi, 20)Gehazi'nin hilesi ve cezası.
1*Suriye başkumandanının oğlu Naaman’ın(1) aracılığı ile Rab, Suriye’yi kurtarmış olduğundan, o efendisinin gözünde sözü dinlenen yiğit ve büyük(2) bir adamdı; ama cüzzamlıydı. 2*Süryanîler’in bölükleri çıkıp İsrailden küçük bir kız tutsak götürdüler. Bu Naaman’ın eşi’nin yanında bulunuyordu. 3*Eşine: - Keşke efendim Samiriye’deki peygamberin yanında olaydı ve o, onu cüzzamdan kurtaraydı, dedi. 4*Naaman gidip efendisine: - İsrailden olan kız şöyle şöyle diyor, diye söyledi. 5*Suriye kralı da ona: -Çabuk git. Ben İsrail kralına bir mektup gönderdim, dedi. O da beraberinde(3) on talant gümüşle, altı bin şekel altın ve on kat giysi alıp gitti. 6*Ve o mektubu İsrail kralına iletti. Anlamı da şöyleydi: ‘Bu mektup sana eriştiğinde işte kulum Naaman ’ı sana göndermiş oluyorum ki bu adamı cüzzamından kurtarasın ’ 7*İsrail kralı bu mektubu okuduğu gibi giysisini yırttı ve: - Ben öldürmeye ve diriltmeye gücü yeten Tanrı(4) mıyım ki, bu adam bir adamı cüzzamından kurtarmam için bana gönderiyor? Bu adamın bana karşı bir bahane aradığı artık iyice bilinsin, dedi. 8*Ve Allah adamı Elişa, İsrail kralının kendi giysisini yırtmış olduğunu işittiğinde krala şöyle haber gönderdi: ‘Niçin giysini yırttın? O bana gelsin de İsrailde peygamber var olduğunu bilsin’ dedi. 9*Böylece Naaman atlar ve arabalarla gelip Elişa’nın evinin kapısında durdu. 10*Elişa: - ‘Git! Erden ’de(5) yedi kez yıkan ve etin düzelecek temiz olacaksın ’ diyerek bir adamla ona haber verdi. 11* Ama Naaman öfkeyle oradan giderken: - Bak; kesinlikle dışarı çıkmalı ve yanımda durmalı. İlâhı olan Yehovah’ın adına dua ederek elini cüzzamlı yer üzerine sallamalı. Böylece cüzzam kaybolacak diyorum. 12*Şam ırmakları, Abana ve Farpar tüm İsrail sularından daha iyi değil mi? Sanki onlarda yıkanıp temizlenemez miyim? Diye, diye öfkeyle dönüp gitti. 13*Bunun üzerine hizmetçileri de ona yaklaşarak şöyle söyledi: - Ey baba! Eğer peygamber sana bundan daha zor birşey söyleseydi onu yapmaz mıydın? Hayret bir şey! O sana sadece yıkan ve temizlen(§) diyor. 14*O zaman inip Allah adamının sözüne göre yedi kere Erden’e daldı ve onun(6) eti küçük bir çocuk eti gibi olup(7) iyileşti. 15*Kendisi tüm adamlarıyla Allah adamına geri dönerek gelip onun önünde durdu; ve ona doğru: - İşte tüm yeryüzünde İsrailde olandan başka Allah(8) olmadığını şimdi anladım ve rica ediyorum; lütfen kulundan bir armağan kabul et, dedi. 16*O da: - Önünde(9) durduğum yüce Yehovah için ben bir ödül alamam(10) dedi ve kabul etmesi için o, ona yinelediyse de o çekindi. 17*Ve Naaman: -Bu kuluna iki katır yükü kadar toprak verilse olmaz mı? Çünkü kulun artık Yehovah’dan başka diğer ilâhlara kurban yakıp sunmayacak. 18*Bu yüzden Yehovah kulunu affetsin: Yani; efendim Ramon Evi’ne orada secde etmek için girdiğinde, o elime dayanmış(11) ve ben de Ramon Evi’nde eğilmiştim. Şimdi Rabb, Ramon Evi’nde eğildiğimi bu kuluna bağışlasın, dedi. 19*O da ona: - Esenlikle git dedi ve onun yanından biraz(12) yol aldı. 20*Ama Allah adamı Elişa’nın hizmetçisi Gehazi: - İşte efendim; bu Süryani Naaman’ı esirgedi ve getirdiği şeyi onun elinden kabul etmedi. Ama ben yüce Rab hakkı için onun ardınca koşup ondan birşey alayım, dedi. 21*Gehazi, Naaman’ın peşine düştü. Naaman onun kendi arkasından koştuğunu görünce, onu karşılamak için arabadan indi ve: - İyilik midir? Diye sordu. 22*O da: - İyilik; bak şimdi Efraim dağından peygamber oğullarından iki genç geldi. Onlara bir talant gümüşle iki kat giysi veresin; diye rica etmem için efendim beni gönderdi, dedi. 23*Naaman da: - Lütfet ve iki talant al, dedi. Sonra da onun için iki talant gümüşü iki torbaya bağladı ve iki kat giysiyle beraber hizmetçilerinden iki kişiye verdi; onlar da onun önünden taşıdılar. 24*Tepeye geldiğinde onları ellerinden alıp evde gizledi ve o adamları serbest bıraktı; onlar da gittiler. 25*Kendisi gelip efendisinin önünde durduğunda Elişa ona: - Ey Gehazi! Nereden geliyorsun? Diye sorunca o: - Kulun; bir yere gitmedim, dedi. 26*O da ona: - O adam seni karşılamak için arabasından inip geldiğinde; kalbim oraya gitmedi mi? Şimdi gümüş, giysiler, zeytinlikler, bağlar, koyunlar, sığırlar, köleler ve cariyeler alacak zaman mıdır? 27*Böylece Naaman’ın cüzzamı sana ve senin soyuna(13) sonsuza dek yapışacaktır, dedi. O da kar(14) gibi cüzzamlı olarak onun önünden çıktı.
(1)Luk.4/27, (2)Çık.11/3, (3)l.Sam.9/8, B.8/8ve9, (4)Tek.30/2, Tes.32/39, l.Sam.2/6, (5)Bak B.4/41, Yuh.9/7, (6)Eyp.32/25, (§): “Nerde kaldı ki; sana yıkan ve temizlen diyor, (7)Luk. 4/27,(8)Dan.2/47,3/29, 6/26ve27, (9)B.3/14, (10)Tek.14/23, Bak Mat.10/8, Res.İşl.8/18ve20, (11)B.7/2ve17, (12)Tek.35/16, (13)l.Tim.6/10, (14)Çık.4/6, Say.12/10, B.15/5.

6.Bölüm: 1)Elişa'nın demir yüzdürmek mucizesi, 8)Suriye kralının danışmanlığı ve İsrail kralına bildirmesi, 13)Elişa'nrn kendisini tutmak için gönderilen Süryani askerlerini kör etmesi, 19)Onların Samiriye'ye götürülüp serbest bırakılmaları, 24)Samiriye'deki şiddetli kıtlık, 30)Kralın Elişa'ya olan öfkesi.
1*Peygamber(1) oğulları Elişa’ya: - İşte önünde bulunduğumuz yer bize dar geliyor. 2*Erden’e gidelim; ve her birimiz oradan bir ağaç alıp, kendimize oturmak için bir ev yapalım, demeleri üzerine o da: - Gidin, dedi. 3*Biri de: - Lütfen kulların ile beraber gel, dediğinde: - Gelirim, diyerek; 4*Onlarla birlikte gitti ve Erden’e erişip ağaçlar kestiler. 5*Onlardan bir kişi ağaç keserken baltanın demiri suya düştü ve o: - Aman efendim; o emanet idi! Diye bağırdı. 6* Ve Allah adamı: - Nereye düştü? Diye sordu, o adam da ona yeri gösterdi. O da(2) bir ağaç kesti ve ağacı oraya atar atmaz demir su yüzüne çıktı. 7*Ve onu kaldır, dedi. O adam da elini uzatıp onu aldı. 8*Suriye kralı İsrail ile savaşırken adamlarına şunu danıştı: - O yerde ordu kuralım mı? 9*Allah adamı da İsrail kralına: - O yerden sakın geçme; çünkü Süryanîler oraya indi, diye iletti. 10*İsrail kralı Allah adamının kendisine söyleyip sakındırdığı yere adam göndererek birçok kez kendini kolladı. 11*Suriye kralının yüreği bu duruma sıkılarak hizmetçilerini çağırdı ve onlara: - Bizden İsrail kralına haber iletenin kim olduğunu bana söylemeyecek misiniz? Dediğinde; 12*Adamlarından biri: - Ey efendim kral durum böyle değildir! Ama İsrailde bulunan Elişa peygamber senin yatak odanda söylediğin sözleri İsrail kralına bildiriyor, dedi. 13*O da: - Gidin; bu kişinin nerde olduğunu öğrenin ki ben de onu tutuklatayım, dedi. Ve ona: - İşte Dotanda’dır(3) diye haber verildi. 14*Oraya atlar, arabalar ve birçok askerler gönderdi. Bunlar da geceleyin gelip kenti kuşattılar. 15*Sabah erkenden Allah Adamının hizmetçileri kalktıklarında dışarıya çıktılar. İşte atlar ve arabalarla kenti kuşatmışlardı. Hizmetçisi de ona: - Aman efendim! Ne yapalım? Dedi. 16*O da: - Korkma! Çünkü bizimle(4) olanlar onlar ile olanlardan çoktur; dedi. 17*Ve Elişa şöyle dua etti: - Ya Rab rica ederim bunun gözlerini aç görsün, deyince Rabb da o hizmetçinin gözlerini açtı. O baktığında işte dağ Elişa’nın etrafında ateş atları(5) ve arabalarıyla doluydu. 18*Ve Süryanîler onun yanına indiklerinde Elişa Rabb’e şöyle dua etti: -Yalvarıyorum; bu milletin gözlerini kör et! Bunu der demez onların(6) gözlerini Elişa’nın sözü uyarınca kör etti. 19*Elişa da onlara: - Yol bu değil, kent bu değil; arkamdan gelin ben de sizi aradığınız adama götüreyim, diyerek onları Samiriye’ye götürdü. 20*Samiriye’ye girdiklerinde Elişa: - Ya Rab; bunların gözlerini aç ve görsünler, dedi. Rabb da onların gözlerini açtı ve onlar kendilerinin Samiriye ortasında olduğunu gördüler. 21*İsrail kralı onları görünce Elişa’ya doğru: - Ey babam! Vurayım mı, vurayım mı? Dedi. 22*O da: -Vurma; kılıçla ve yayınla tutsak aldığını vurur musun? Önlerine(7) ekmekle su koy; yiyip içtikten sonra efendilerine gitsinler, dedi. 23*Onlara büyük bir şölen düzenledi. Yiyip içtiler ve sonra da onları serbest bıraktı. Onlar da efendilerine gittiler ve Suriye(8) bölükleri bir daha İsraile gelmedi. 24*Bundan sonra Suriye kralı Ben Hadad tüm askerlerini toplayarak gidip Samiriye’yi kuşattı. 25*Samiriye’de kıtlık şiddetli olduğundan bir merkep(eşek) kellesi seksen şekel gümüşe ve "güvercin gübresinin(+) dörtte bir kabı beş şekel gümüşe satılıncaya dek onu sıkıştırdılar. 26*İsrail kralı surların üstünde gezerken bir kadın ona: - Ey efendim kral; yardım et, diye bağırdı. 27*O da: - Rab sana yardım etmezse ben sana nereden; harmandan mı, yoksa üzüm masarasından mı yardım edeyim, dedi. 28*Ve kral ona: -Nen(Neyin) var? Diye sorduğunda; kadın: - Bu kadın bana: ‘Oğlunu ver de bugün yiyelim ve benim oğlumu da yarın yeriz’ dedi. 29*Böylece oğlumu(9) pişirip yedik ve erdesi gün ona: ‘Oğlunu ver yiyelim’ dediğimde; o oğlunu gizlemişti, dedi. 30*Kral kadının sözlerini işitince giysisini(10) yırttı. O sur üzerinde gezinirken halk baktığında; işte onun bedeninde çul vardı. 31*Ve kral: - Eğer Şafat’ın oğlu Elişa’nın başı bugün onun bedeninde kalırsa; Allah(11) bana böyle ve daha çok yapsın, dedi. 32*Elişa evinde oturuyordu ve sözü geçen yaşlılar(12) da onunla beraber otururlarken kral kendi önünden bir adam gönderdi. Bu gönderilen adam da ona gelmeden önce o yaşlılara doğru: - Bu katilin(13) oğlunun başımı(14) koparmaya adam gönderdiğini görüyor musunuz? Dikkat edin ve o gönderilen adam geldiği gibi kapıyı kapayıp onu kapıda bekletin. Efendisinin ayaklarının sesi onun ardınca değil midir? Dedi. 33*O daha sözünü bitirmemişken işte o gönderilen adam onun yanına geldi ve: -Bu bela Rabden geliyor; Rabden(15) daha ne bekliyeyim? Dedi.
(1)B.4/38,(2)BakB.2/21,(3)Tek.37/17, (4)ll.Trh.32/7, Mez.55/18, Rom.8/31,(5)B.2/11,Mez.34/7,68/17,Zek.1/8,6/1-7,(6)Tek. 19/11, (7)Rom. 12/20, (8)B.5/2, 8/9, (+)Tahıllardan bir çeşit veya keçiboynuzu tohumu olabilir? (9)Lev. 26/29, Tes. 28/53ve57,(10)l.Krl.21/27, (11)Rut.1/17, l.Krl.19/2, (12)Hez.8/1, 20/1, (13)l.Krl.18/4, (14)Luk.13/32, (15)Eyp.2/9.
7.Bölüm: 1)Elişa'nın Samiriye'de olacak bolluğu müjdelemesi, 3)Dört cüzzamlının Süryanîler'in ordusuna gidip onların kaçışlarına ait bilgi getirmeleri, 12)Önce kralın cüzzamlıların haberine kuşkulanması, sonra bunun doğru olup olmadığını öğrenmesi ve Süryani ordusunun yağma edilmesi, 17)Peygambere inanmamış olan askerin ölümü.
1*Elişa: - Rabbin sözünü dinleyin. Rab yarın(1) bu zaman Samiriye kapısında: ‘Bir ölçek saf un bir şekel ve iki ölçek arpa da bir şekel gümüşe karşılık satılacak’ dedi. 2*Onun(2) eli üzerine kralın dayandığı asker(araba cenkçisi) Allah adamını şöyle yanıtladı: - Rab(3) gökte pencereler yapsa bile böyle bir şey olabilir mi? Elişa da: - İşte sen onu gözlerinle görecek; ama ondan yemeyeceksin, dedi. 3*Dört(4) cüzzamlı adam kapı yanında bulunuyordu ve birbirlerine: - Niçin ölünceye dek burada oturuyoruz? 4*Eğer kente girelim dersen, kentte kıtlık olduğundan orada ölürüz; burada otursak da öleceğiz. Şimdi gelin Süryanîler’in ordusuna gidelim. Eğer bizi sağ bırakırlarsa sağ kalırız; ve eğer bizi öldürürlerse ölürüz, dediler. 5* Ve Süryanîler’in ordusuna gitmek için daha karanlıkken kalktılar. Süryanîler’in ordusunun kenarına geldiklerinde orada hiç kimse yoktu. 6*Çünkü Rab Süryanîler’in ordusuna arabalar(5) atlar ve büyük bir ordu gürültüsü işittirdi; ve onlar birbirlerine: ‘İşte İsrail kralları Hititlerin(6) kralları ve Mısır krallarını üstümüze gelmeleri için bize karşı parayla tutmuş’ diyerek; 7*Kalkıp(7) karanlıktayken kaçıştılar; çadırlarını, atlarını, eşeklerini ve orduyu olduğu gibi bırakarak canlarını kurtarmak uğruna kaçıştılar. 8*O cüzzamlılar da ordugâhın kenarına dek gidip bir çadıra girerek yiyip içtiler. Oradan gümüş altın ve giysi alarak gizlediler ve dönüp başka bir çadıra girdiler. Oradan da alarak gidip gizlediler. 9*Sonra birbirlerine bu bizim yaptığımız iyi değil; çünkü bugün müjde günüdür. Biz de susuyoruz. Eğer sabah aydınlanıncaya dek gecikirsek belaya uğrarız. Şimdi gelin gidelim ve kralın sarayına haber verelim, dediler. 10*Sonra da gidip kentin kapıcısını çağırdılar ve: - Biz Süryanîler’in ordusuna gittik; ama orada hiç kimse yoktu ve bir insan sesi bile işitilmiyordu. Ancak atlar ve eşekler bağlı, çadırlar da kendi yerlerinde duruyordu, diye onlara bildirdiler. 11*Kapıcılar da giderek kralın sarayının içine durumu ilettiler. 12*Kral gece kalkıp hizmetçilerine: - Süryanîler’in bize yaptıklarını size anlatayım. Bizim aç olduğumuzu biliyorlar ve onlar kentten çıkacaklar. Biz de onları sağ ele geçirir kente gireriz; çünkü ordugâhtan çıkmışlar ve kırda gizlenmişlerdir, dedi. 13*Hizmetçilerden biri de şöyle yanıtladı: - Rica ederim, kentte geriye kalan iyi atlardan beş at alsınlar. İşte onlar kentten geriye kalmış tüm İsrail topluluğu gibi(Yani onlar kentte geri kalan tüm israilliler gibi) yok olmaktadırlar diyorlar; bir adam göndererek durumu öğrenelim, dedi. 14*Sonra atları ve iki arabayı aldılar. Kral da: - Gidin ve bakın, diyerek onları Süryanîler’in ordusu ardınca gönderdi. 15*Bunlar da Erden’e dek onların ardınca gittiler; ve tüm yollarda Sür- yanîler’in panikle kaçtıkları zaman attıkları giysiler ve kaplarla doluydu. Gönderilen adamlar geri dönerek krala bildirdiler. 16*O zaman halk çıkıp Süryanîler’in ordusunu yağma(Çapul) etti ve Rabb’in(8) sözüne göre: ‘Bir ölçek saf un bir şekel ve iki ölçek arpa bir şekel gümüş oldu.’ 17*Kral; onun eli üstüne dayandığı askeri(Araba cenkçisini) kapıcı yaptı ve Allah adamının(9) kral onun yanına geldiğinde söylediği sözüne göre: Halk onu çiğneyerek kapı yanında öldü! 18*Allah adamının krala: - Yarın(10) bu vakitte Samiriye kapısında iki ölçek arpa bir şekel ve bir ölçek ince un(has un) bir şekel olacak diye bildirdiği gibi!. 19*O asker de Allah adamını şöyle yanıtladı: - İşte Rab gökte pencereler yapsa bu şey olabilir mi? Dediğinde ona: - İşte sen gözlerinle görecek; ama ondan yemiyeceksin; diye buyurduğu gibi oldu. 20*Böylece onun için bu böyle oldu; çünkü halk onu kapıda çiğneyerek öldü.

(1)18.ve19.Ayetler, (2)17.,19.ve20.ayetler,BakB.5/18, (3)Malh. 3/10, (4)Lev.13/46, (5)H.Sam. 5/24,B.19/7, Eyp.15/21, (6)I.Krl. 10/29, (7)Mez.48/4-6, Sül.Mes.28/1, (8)1.Ayet, (9)B.6/32, 2.Ayet, (10)1.Ayet.
8.Bölüm: 1)Şunemli kadının kıtlık yıllarından sonra vatanına geri dönerek Elişa'nın yaptığı harikalar ile şöhretine hak kazanması, 7)Hazael'in Ben Hadad tarafından Elişa'ya gönderilmesi ve ihaneti, 16)Yahuda kralı Yehoram'ın kötü yönetimi ve onun yılları, 20)Edom ile Lübnan'ın isyanı, 23)Yehoram'ın yerine geçen Ahazya, 25)Ahazya'nın kötü yönetimi; 28)Ve Yoram'ın yanına gitmesi.
1*Elişa oğlunu(1) dirilttiği kadına şöyle dedi:- Kalk! Evinin halkı ile git ve misafir olabildiğin yerde misafir ol; çünkü Rab kıtlık(2) davet etmiştir ve bu ülkeye yedi yıl için geliyor. 2*O kadın da kalkıp Allah adamının sözüne göre yaparak evi halkı ile gitti ve Filistinliler’in ülkesinde yedi yıl misafir oldu. 3*Yedi yılın sonunda o kadın Filistinliler ülkesinden geri dönerek; evi ve tarlası için kralın önüne yakarmaya gitti. 4*kral Allah adamının hizmetçisi Gehazi(3) ile söyleşirken: - Elişa’nın tüm yaptığı büyük işleri bana anlat, dedi. 5*O da krala(4) onun bir ölüyü dirilttiğini anlatırken; tam bu sırada oğlunu dirilttiği kadın kendi evi ve tarlası için krala yakarmaya başladı. 6*Kral bunu kadından öğrenmek istediğinde kadın da onu krala anlattı ve kral kadına bir hadım(§) ağası görevlendirerek ona: - Buna tüm mallarını ve bu ülkeyi terk ettiği günden bu ana değin tarlasının tüm ürününü geri ver dedi. 7*Elişa Şam’a gitti ve Suriye kralı Ben Hadad hasta olduğundan ona Elişa’nın oraya geldiği söylendi. 8*Kral(5) Hazael’e: - Eline(6) bir hediye al ve Allah adamını karşılamaya çık; ona: - Bu(7) hastalığımdan iyileşecek miyim? Diye onun aracılığıyla Yehovah’tan sor, dedi. 9*Bunun üzerine Hazael, Şam’ın her çeşit iyi şeyinden kırk deve yükü hediye yükleyerek onu karşılamaya gitti ve onun önünde durarak: -Suriye kralı oğlun Ben Hadad bu hastalığımdan kurtulacak mıyım? Diye beni yanına gönderdi; dedi. 10*Elişa da ona: - Git ona kesinlikle iyileşeceksin de; ama öleceğini(8) de Rabb bana gösterdi de, dedikten sonra; 11*Onu utandırıncaya dek ona dik dik baktı ve Allah adamı(9) ağladı. 12*Hazael de: - Efendim niçin ağlıyor? Diye sorunca o da: - Senin(10) İsrail oğullarına yapacağın kötülüğü bildiğim için. Sen onların surlarını yıkacak, yiğitlerini kılıçla öldürecek ve bebeklerini(11) yere çarpıp hamile kadınların karnını yaracaksın, dedi. 13*Hazael de: - Bu köpek( 12) kulun kimdir ki, bu büyük olayı yapsın? Diye sorması üzerine Elişa: - Suriye’ye(13) kral olacağını Rabb bana gösterdi! Dedi. 14*O zaman Elişa’nın yanından çıkıp efendisinin yanına gitti. O da ona: -Elişa sana ne dedi? Diye sorduğunda o: - Kesinlikle iyileşeceğini bana söyledi, dedi. 15*Ertesi gün bir keçe alıp suya batırdı ve onun yüzüne sürdü; o da öldü. Sonra onun yerine Hazael kral oldu. 16*İsrail kralı Ahab’ın oğlu Yoram’ın beşinci yılında; Yehoşafat daha Yahuda kralı iken Yahuda kralı Yahoşafat’ın oğlu Yehoram (Yoram) kral(14) oldu. 17*O kral olduğunda(15) otuz iki yaşındaydı ve sekiz yıl Oruşalim’i(Kudüs’ü) yönetti. 18*Karısı(16) Ahab’ın kızı olduğundan; Ahab evinin yaptığı gibi İsrail krallarının yolunda yürüyerek Rabbin önünde kötü olanı işledi. 19*Ama Rab kulu Davut’un hatırına; ona(17) ve çocuklarına sonsuza dek ışık vermeye söz verdiği için Yahuda’yı yok etmek istemedi. 20*Bunun günlerinde Edomlular(18) Yahuda’ya baş kaldırıp onun yönetiminden çıkarak kendilerine(19) bir kral seçtiler. 21*Yoram (Yehoram) tüm arabalarını beraber alıp Sair’e geçti ve gece kalkıp kendini kuşatan Edomlular ve araba askerlerini vurdu. Halk da çadırlarına kaçtı. 22*Ama(20) Edomlular bugüne dek Yahuda’ya baş kaldırıp onların yönetiminden çıktılar ve Libna(21) da o zamanda baş kaldırdı. 23* Yoram’ın işlerinin geri kalanı ve tüm yaptıkları; işte Yahuda krallarının tarihler kitabında yazılıdır. 24*Yoram atalarıyla uyuyup Davut kentinde atalarının yanında gömüldü ve oğlu Ahazya(+) onun yerine(22) kral oldu. 25*İsrail kralı Ahab oğlu Yoram’ın on ikinci yılında Yahuda kralı Yoram’ın oğlu Ahazya kral oldu. 26*Ahazya(23) kral olduğunda yirmi iki yaşında kral olup bir yıl Oruşalim’de egemen oldu. Annesinin adı Atalya olup; İsrail(24) kralı Omri’nin kızıydı. 27*Ve Ahab evine damat olunca; Ahab(25) evinin yaptıklarının aynını yaptı. Böylece Ahab evi gibi Rabbin önünde kötü olanı işledi. 28*Ahab’ın oğlu(26) Yoram ile beraber Suriye kralı Hazael’e savaşmak için Ramot Gilead’a gitti. Süryanîler de Yoram’ı yaraladılar. 29*Kral Yoram(27) Suriye kralı Hazael ile savaştığında Süryanîler onu Rama’da(28) yaraladı; o da Yizreel’e iyileşmesi için geri döndü. Ahab oğlu Yoram hasta(Yaralanmış) olduğu için Yahuda kralı Yoram (Yehoram) oğlu Ahazya(29) onu görmeğe Yizreel’e gitti.

(1)B.4/35, (2)Mez. 105/16, Hag.1/11, (3)B.5/27, (4)B.4/35, (§)Hadım Ağası: Saraylarda çalışan ve erkekliği kısırlaştırılmış olan hizmetçi, (5)l.Krl. 19/15, (6)l.Sam. 9/7, I. Krl.14/3,B.5/5,(7)B.1/2, (8)15.Ayet, (9)Luk.14/41, (10)B.10/32, 12/17, 13/3ve7, Amos 1/3, (11)B.15/16, Hoş.13/16, Amos 1/13, (12)l.Sam.17/43, (13)l.Krl.19/15, (14)ll.Trh.21/3ve4, (15)ll. Trh.21/5ve diğ., (16)26.Ayet, (17)ll.Sam.7/13, l.Krl.21/36, 15/4, I. Trh.21/7, (18)Tek. 27/40, ll.Trh.11/8-10, (19)l.Krl.22/48, (20)Tek.27/40,(21)ll.Trh.21/10,(22)ll.Trh.22/1,(+):ll.Trh. 22/6’da Azarya; ll.Trh.21/17,23,25’Yohaz deniyor, (23)Bak ll. Trh.22/2,(24)Bak18.Ayet,(25)ll.Trh. 22/3ve4, (26) ll. Trh. 22/5, (27)B.9/15, (28)28.Ayet,(29)B.9/16, ll.Trh.22/6 ve 7.

9.Bölüm: 1)Elişa'nın Yehu'yu mesh etmek için bir peygamber göndermesi, 4)O peygamberin Yehu'yu mesh etmesi, 11)Yehu'nun Yoram'ı Nabot bağında öldürmesi, 27)Ahazya'nın öldürülmesi ve gömülüşü, 30)İzebel'in dehşetli ölümü.
1*Ve Elişa peygamber(1) peygamber oğullarından birini çağırıp ona: - Belini(2) kuşat ve eline bu yağ şişesini al, Ramot(3) Gilead’a git! 2*Oraya gittiğinde Nimşi ile Yehoşafat’ın oğlu Yehu’yu ara bul. Onu kardeşleri(4) arasından kaldırdıktan sonra bir iç odaya götür. 3*Bu yağ(5) şişesini alıp onu başına dök ve ben seni İsraile kral olmak için mesh ettim diye Rab buyuruyor, dedikten sonra kapıyı aç ve hiç gecikmeden hemen oradan kaç, dedi. 4*Böylece o genç delikanlı peygamber(*) Ramot Gilead’a gitti. 5*Oraya vardığında asker kumandanları oturuyorlardı; o da: - Ey kumandan sana bir diyeceğim var, dedi ve Yehu: - Bizden kime diyorsun? Dediğinde: - Sana ey kumandan! Dediği gibi; 6*O kalkıp eve girdi ve o genç de yağı onun başı üstüne dökerek ona doğru: - İsrail’in(6) Allah’ı Rab buyuruyor ki; seni Rabbin halkı olan İsrail üzerine kral olmak için mesh ettim. 7*Efendin Ahab’ın evini vur. Ben kullarım olan peygamberlerin kanını ve Rabbin tüm kullarının kanının öcünü İzebel’den(7) aldım. 8*Ahab’ın tüm evi yok olacak. Ahab’dan her(8) erkeği ve İsrailde(9) kapanmış ve bırakılmış olanın kökünü kurutacağım(10). 9*Ahab’ın evini Nebat’ın oğlu Yeroboam’ın(11) evi ve Ahiya’nın oğlu Baaşa’nın(12) evi gibi edeceğim. 10*Köpekler(13) Yizreel tarlasında İzebel’i yiyecek ve onu bir gömen olmayacaktır, dedikten sonra kapıyı açıp kaçtı. 11*Yaho da efendisinin hizmetçileri yanına çıktığında ona: - Hayır mıdır? Bu deli( 14) sana niçin geldi? Dediler. O da onlara: - Siz bu adamı ve sözünü biliyorsunuz; dedi. 12*Onlar da: - Bu yalandır, biz bilmiyoruz, bize anlat, dediklerinde; o da: - Bana şöyle, şöyle söyledi: ‘Rabb seni İsraile kral olmak için mesh ettim’ diyor. 13*O zaman herkes(15) aceleyle giysilerini alıp merdivenin başını onun altına koydular ve boru çalarak: Yaho kral oldu dediler. 14*Böylece Nimşi ve Yehoşafat oğlu Yehu, Yoram’a karşı baş kaldırdı(Yoram ise Ramot - Gilead’ı tüm İsrail ile beraber Suriye kralı Hazael’den korurken; 15*Kral, Yoram ve Suriye kralı Hazael ile savaştığında(16) Süryanîler onu yaraladığından, iyileşmek için Yizreel’e geri dönmüştü.) Yaho da: - Eğer uygun görürseniz Yizreel’e gidip haber vermek için bu kentten bir kaçak çıkmasın, dedi. 16*Yehu binip Yizreel’e gitti. Çünkü Yoram orada yatıyordu; ve Yoram’ı(17) görmek için Yahuda kralı Ahazya oraya inmişti. 17*Yizreel’de kale üzerinde olan bekçi Yehu’nun bölüğünün geldiğini görünce: - Ben bir bölük görüyorum, diye bağırdı. Yoram da: - Bir atlı al ve iyiye işaret mi diye bilmek için onları karşılamaya git, dedi. 18*Atlı da onları karşılayarak: - Kral iyilik midir? Diye soruyor, deyince; Yehu ona: - İyilikle senin ne işin var? Ardıma geç, dedi. Kaledeki gözcü de: - Gönderilen adam onlara erişti; ama geri dönmüyor. Diye haber verdi. 19*Başka bir atlı daha gönderdiğinde o onlara yetişti ve: - Kral iyilik mi? Diye soruyor, demesi üzerine Yehu: - İyilikle senin ne işin var? Ardıma geç, dedi. 20*Ve bekçi: - Ulak onlara yetişti; ama geri dönmüyor ve onun sürüşü Nimşi’nin oğlu Yehu’nun sürüşüne benziyor; çünkü deli gibi sürüyor, dedi. 21*O zaman Yoram: - Arabayı hazırlayın, deyince; hemen arabayı hazırladılar ve İsrail kralı Yoram(18) Yahuda kralı Ahazya ile birlikte herkes kendi arabasını alarak Yehu’yu karşılamaya çıktı; ona Yizreel’li Nabot’un tarlasında kavuştular. 22*Yoram Yehu’yu görünce: - Ey Yehu! Esenlik midir? Diye sordu ve o: - Annen İzebel’in zina ve sihirleri çoğaldıkça nasıl esenlik olur? Dedi. 23*Yoram da ellerini döndürüp kaçarken Ahazya’ya: - Ey Ahazya! Hainlik var, dedi. 24*Yehu da yayını kuvvetlice gererek Yoram’ı iki omuzu arasından vurdu. Ok onun kalbine saplanmıştı; arabasında yığıldı kaldı. 25*Ve Yehu kumandanı Bidkar’a şöyle söyledi: - Bunu kaldırıp Yizreel’li Nabot’un tarlasına at. Çünkü benimle sen yanyana binerek onun babası Ahab’ın ardınca gittiğimizde, ona karşı(19) Rabbin bu kararı verdiğini; 26*Yani Rab gerçekten: Nabot’un kanını, çocuklarının kanını dün gördüm, dediğini; ve: - Sana(20) bu tarlada kesinlikle öderim, diye Rabbin buyurduğunu anımsa. Şimdi Rabbin sözüne göre onu al ve bu tarlaya at, dedi. 27*Yahuda kralı Ahazya bunu gördüğünde bahçe köşkü yolundan kaçtı ve Yehu onu kovalarken: - Arabasını vurun; diye söyleyince onu İbleam yakınında olan Gur yokuşunda vurdular. Megiddo’ya(21) dek kaçabildi ve orada öldü. 28*Adamları onu arabayla Oruşalim’e götürüp Davut kentinde ataları yanında kendi mezarına gömdüler. 29*Ahab’ın oğlu Yoram’ın onbirinci yılında Ahazya Yahuda’ya egemen oldu. 30*YehuYizreel’e geldiğinde; İzebel bunu duyunca gözlerine(22) sürme çekti ve başını donatıp pencereden baktı. 31*Yehu kapıdan girdiğinde; kadın efendisini(23) öldüren Zimri’ye: - Hayırlı bir şey görüyor muyum? Diye sordu. 32*O da pencereye doğru bakarak: - Benden yana kim var, kim? Dediğinde iki üç hadım(§) ağası oraya baktı. 33*Ve onlara: - Onu aşağı atın, dediği gibi onu aşağıya attılar. Kadının kanı duvara ve atlara dek sıçradı; onu çiğnediler. 34*İçeri girerek yiyip içtikten sonra: - Şu hain kadını kaldırıp onu gömün; çünkü kral(24) kızıdır, dedi. 35*Onu gömmeye gittiklerinde kafası ile ayakları ve ellerinden başka hiçbir parçasını bulamadılar. 36*Dönüp ona olayı bildirdiklerinde: - Bu; Rabbin kulu Tişbe’li İlya’nın aracılığıyla söylediği söze göre olmuştur. Yani: ‘İzebel ’in(25) etini Yizreel tarlasında köpekler yiyecekler ’ 37*Ve İzebel’in ölüsü Yizreel tarlasında toprağın(26) üzerine gübre gibi olacak ve bu İzebel’dir denilmeyecektir ’ demişti.
(1)l.Krl.20/3 5, (2) B.4/29,Yerm.1/17, (3) B.8/28ve29, (4)5.ve 11 .Ayetler, (5)l.Krl.19/16, (*)Peygamber hizmetçisi, (6)l.Krl.19/16, ll.Trh. 22/7, (7)l.Krl.18/4, 21/15, (8)l.Sam.25/22, (9)Tes.32/36, (10)l.Krl.14/10, 21/21, (11)l. Krl.14/10, 15/29, 21/22, (12)l.Krl.16/3ve11, (13)l.Krl. 21/23, 35.ve36.Ayetler,(14)Yerm.29/26,Yuh.10/20, Res.İşl.26/24,l.Kor.4/10,(15)Mat.21/7, (16) B.8/29, (17) B.8/29, (18) ll.Trh.22/7, (19)l.Krl. 21/29, (20)l.Krl.21/29, (21)ll.Trh.22/9, (22)Hez.23/40, (23)l.Krl.16/9-20, (§): Bak B.8/6.

10.Bölüm: 1)Yehu'nun Ahab'ın oğullarını öldürtmesi, 8)Ahab'ın evi halkını öldürerek İlya'nın peygamberliğinin yerine gelmesi, 12)Ve Ahazya'nın kırk iki kardeşini öldürmesi, 15)Yehonadab'ı yanına alması, 18)Bir hile ile Baal putuna secde edenlerin tümünü öldürmesi, 29)Yehu'nun kötü mesleği, 32)Hazael'in İsraile yaptığı kötülük, 34)Yehu'nun ölümü ve yerine Yohaz'ın(Yehoahaz) geçmesi.
1*Samiriye’de Ahab’ın yetmiş oğlu vardı. Yehu Samiriye’deki Yizreel başkanları olan sözü geçen yaşlılara ve Ahab’ın çocuklarının bakıcılarına aşağıdaki mektubu yazıp gönderdi: 2*“Size bu mektup geldiğinde, mademki efendinizin kulları yanınızda arabaları, atları ve sağlam bir kentiniz ile silahlarınız var. 3*Efendinizin oğullarından en iyisini ve daha uygun olanını, babasının tahtı üzerine oturtun ve efendinizin evi için savaşın” dedi. 4*Onlar çok korktular ve işte iki kral ona karşı gelemediği halde: ‘Biz nasıl karşı koyabiliriz? ’ dediler. 5*Saray müdürü ile kent muhafızı, sözü geçen yaşlılar ve çocukların bakıcıları Yehu’ya: - Biz kullarınız, bize ne emredersen onu yaparız. Hiç kimseyi kral yapmıyoruz; sen neyi uygun görürsen onu yap, diye bildirdiler. 6*O da onlara: “Eğer siz benimle olup buyruğumu dinlerseniz; efendinizin oğullarının başlarını alıp, yarın bu zaman Yizreel’e yanıma gelin” diye ikinci kez bir mektup yazdı. Kralın oğulları tam yetmiş kişiydi; kendilerini gözetip koruyan kentin güçlülerinin yanındaydılar. 7*Ve mektup onlara ulaşınca kralın oğullarını tutup kestiler. Onlar yetmiş(1) kişiydi ve başlarını zembillere(*) koyup Yizreel’e onun yanına götürdüler. 8*Bir haberci de: -Kralın oğullarının başlarını getirdiler, diye ona bildirdiğinde; o da: - Onları iki küme olarak kapının yanına sabaha dek bırakın dedi. 9*Sabahleyin Yehu çıktı ve halka şunları söyledi: - Siz doğru insanlarsınız. Bakın; ben(2) efendime baş kaldırıp onu öldürdüm. Ama bunların tümünü kim öldürdü? 10*Bunu biliniz ki Rabb’in Ahab evine karşı söylediği sözlerden hiçbiri(3) boşa çıkmayacak. Rabb kulu İlya aracılığıyla söylediğini yaptı(4) dedi. 11*Yehu, Yizreel’de Ahab evinde olanların tümünü, onun büyükleri ile dostlarını ve tüm kâhinlerini öldürdü. Hiçbiri sağ kalmadı. 12*Sonra kalkıp Samiriye’ye gitmek için hareket etti ve yolda çobanların Beyteket adını verdiği yere geldiğinde, 13*Yehu(5) Yahuda kralı Ahazya’nın kardeşleriyle karşılaştı ve: - Siz kimlerdensiniz? Diye sordu. Onlar da: - Biz Ahazya’nın kardeşleriyiz ve kralın oğullarıyla kralın oğullarını ziyarete gidiyoruz, dediler. 14*O da: - Onları sağ yakalayın, deyince; onları sağ yakaladılar ve Beyteket kuyusu yanında onları; yani kırk iki kişiyi öldürdüler; hiç kimse sağ kalmadı. 15*Oradan ayrılarak Rekab(7) oğlu Yehonadab(6) ile tesadüfen karşılaştılar ve ona selam verererek: - Benim yüreğimin senin yüreğinle bir olduğu gibi; senin yüreğin de doğru mudur? Diye sordu. O da: - Öyleyse elini(8) bana uzat dedi ve elini uzattığında onu yanına arabaya çekti. 16*Ve: - Benimle beraber gel; Rab için olan işime(9) tanık ol, dedi. Böylece onu arabaya bindirdiler. 17*Samiriye’ye giderek Rabbin(10) İlya’ya buyurduğu söze göre; Ahab’ın evini yok edinceye dek onun(11) Samiriye’deki artıklarının tümünü öldürdü. 18*Sonra Yehu tüm halkı toplayarak onlara şöyle dedi: - Ahab(12) Baal’a (putuna) az kulluk etti. Ama; Yehu ona çok kulluk edecektir. 19*Şimdi tüm Baal’ın(13) peygamberleri (Baal kahinleri) ile ona boyun eğenlerin tümünü; ve kahinlerin tümünü, onlardan hiç kimse noksan olmayacak şekilde yanıma toplayın; çünkü Baal için büyük bir kurbanım var. Çünkü her kim orada olmazsa sağ kalmayacaktır, dedi. Ama Yehu Baal’a hizmet edenleri yok etmek için bunu plânlamıştı. 20*Yehu: - Baal’a büyük bir toplantı yapınız, dedi ve bunu duyurdular. 21*Böylece Yehu tüm İsraile haber gönderdi; ve Baal’a (Putuna) baş eğenlerin tümü geldiler. Onlardan hiç kimse noksan değildi ve Baal(14) evine girdiler. Baal Evi baştan başa doldu. 22*Giysiler görevlisine: - Baal’a tapınanların tümü için giysini çıkar, dendi ve çıkardı. 23*Yehu, Rekab oğlu Yehonadab ile Baal Evi’ne girip Baal’a hizmet edenlere doğru şöyle konuştu: - Dikkatle bakın ki sizinle beraber burada Yehovah’ın kullarından hiç kimse kalmasın; ama yalnız Baal’a hizmet edenler bulunsun, dedi. 24*Kurbanlarla yakmalık kurbanları sunmak için girdiklerinde; Yehu dışarıdan seksen adam alarak onlara şöyle dedi: - Sizden her kim ellerinize teslim ettiğim adamlardan birini sağ bırakırsa; canı(15) onun canına bedel olacaktır, dedi. 25*Yakmalık kurban sunusu tamamlanınca Yehu şatırlar(+) ile komutanlara şöyle dedi: - Gidin, bunları öldürün! Bunlardan bir kişi bile dışarıya çıkmasın; dediğinde onları kılıçtan geçirdiler. Özel askerler ile komutanlar onları dışarı atıp Baal Evi’ne girdiler. 26*Ve Baal evinin putlarını(16) çıkarıp yaktılar. 27*Baal putunu da kırarak tapınağını yaktılar ve onu(17) bugüne dek mezbele (Çöplük yeri) yaptılar. 28*Bu şekilde Yehu, Baal’ı İsrailden yok etti. 29*Ama Yehu; İsrailin günah işlemesine neden olan Nebat oğlu Yeroboam’ın günahlarından; yani Beytel’de ve Dan’da bulunan altın(18) buzağılardan ayrılmadı. 30*Ve Rab, Yehu’ya doğru: - Ahab evine karşı tüm yüreğimdekileri aktif hale getirdin ve yanımda doğru olanı yaptın. Bu doğruluğun için dördüncü kuşağa(19) kadar oğulların İsrail tahtına çıkacaktır, dedi. 31*Ama Yehu, İsrailin Allah’ı olan Rabbin şeriatında tüm yüreğiyle yürümeye dikkat etmedi; ve İsrailin(20) günah işlemesine sebep olan Yeroboam’ın günahlarından ayrılmadı. 32*O günlerde Rab, İsraili kırmaya başladı ve Hazael(21) onları tüm İsrail sınırlarında; 33*Erden’in kuzeyinde, tüm Gilead yöresini; yani Gadîler’i, Rubenîler’i ve Manassîler’i Arnon deresinde olan Aroir’den Gilead(22) ile Başan’a dek vurdu. 34*Yehu’nun işlerinin gerisi; tüm yaptıkları ve tüm öz güveni işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazıyor. 35*Yehu atalarıyla uyudu. Onu Samiriye’de gömdüler ve oğlu Yohaz (Yehoahaz) onun yerine kral oldu. 36*Yehu’nun Samiriye’de İsraile olan egemenliği yirmi sekiz yıldı.

(1)l.Krl.21/21, (*)Zembil: Dokuma, deri veya hasırdan yapılmış, tutmak için yerleri olan torba veya bir çeşit küfe, (2)B.9/14ve24, (3)l.Sam. 3/19, (4)l.Krl.21/19,21ve29, (5)B.8/29, ll.Trh.22/8, (6)Yerm.35/6ve diğ., (7)l.Trh.2/55, (8)Ezr.10/19,(9)l.Krl.19/10,(10)l.Krl.21/21,(11)B.9/8, ll.Trh.22/8, (12)l.Krl.16/31ve32, (13)l.Krl.22/6, (14)l.Krl. 16/32, (15)l.Krl.20/39, (+)Kralın ve vezirlerin yanında bulunan özel çevik askerler, (16)l.Krl. 14/23, (17)Ezr.6/11, Dan.2/5, 3/29, (18)l.Krl.12/28ve29, (19)Bak 35.Ayet, B.13/1ve10, 14/23, 15/8ve12, (20)l.Krl.14/16, (21)B.8/12, (22)Amos 1/3.

11.Bölüm: 1)Atalya'nın kralın oğullarım yok etmesi, 2)Yehoşeba'nın kurtulması, 4)Yehoyada'nın düzeni ve Yoaş'ı kral ataması, 13)Atalya'nın öldürülmesi, 17)Yehoyada'nın şeri ibadetleri(Yasa tapınmalarını) yeniden yürürlüğe sokarak putperestliği ortadan kaldırması.
1*Ahazya’nın(1) annesi Atalya(2) oğlunun öldüğünü gördüğünde kalkıp kralın tüm soyunu(3) öldürttü. 2*Ama kral Yoram’ın kızı Ahazya’nın kızkardeşi Yehoşeba, Ahazya’nın oğlu Yoaş’ı alıp kralın öldürülen oğulları arasından kaçırarak dayısıyla birlikte yatak odasında sakladı. Atalya’dan ötürü onu gizlediler; böylece o öldürülmedi. 3* Ve onunla beraber Rabbin Evi’nde gizlendi. Atalya da ülkeye egemen oldu. 4*Yedinci yılda(4) Yehoyada, yüzbaşıları ve kendi şatırlarıyla(§) bölüğünü toplayıp onları Rabbin evine kendi yanına götürdü. Onlarla uzlaşarak, onlara yemin ettirdikten sonra kralın oğlunu gösterdi. 5*Ve onlara: - Yapacağınız iş budur: Sizden; yani Cumartesi(5) günü içeri girenlerin üçte biri sarayın kapısını koruyacaksınız. 6*Üçte biri Sur kapısında ve diğer üçte biri de şatırların(§) arka kapısında duracak. Böylece hiç kimsenin içeri girmemesi için evi koruyacaksınız. 7*Sizden iki bölük; yani Cumartesi günü gelenlerin tümü kralın çevresini kuşatacak ve Allah’ın Evi’ni koruyacaklardır. 8*Herkes silahlarını ele alacak, kralı her yönden kuşatacak, saflarınızın içine kim girerse onu öldürecek ve siz de kral girip çıktığında yanında olacaksınız, diye emretti. 9*Yüzbaşılar(6) da kâhin (imam) Yehoyada’nın emrettiği her şeyi yaptılar; ve Cumartesi günü herkes girecek ve çıkacak olan adamlarını alarak imam(Kahin) Yehoyada’nın yanına geldiler. 10*Kâhin (imam) de yüzbaşılara, Rabbin evinde bulunan kral Davut’un mızraklarıyla kalkanlarını verdiğinde; 11*Şatırların(§) herbiri silahı elinde olarak evin sağından soluna dek Mezbah(Sunak) ile evin yanında kralın çevresinde durdular. 12*Ve kralın oğlunu dışan çıkardı. Tacı ona giydirerek Tanıklık kitabını (Tevrat’ı) eline verdi. Onu kral atayarak mesh etti ve yaşasın(7) kral, dediler. 13*Atalya(8) koşuşan halkın sesini işittiğinde Allah’ın evine halkın yanına geldi. 14*Kral geleneği üzere direğin(9) yanında duruyor ve askerleriyle borazancıları da kralın yanında; tüm ülke halkının sevinç duyacağı şekilde boru çaldıklarını gördü. Atalya giysisini yırtıp: - Hainlik, hainlik, diye bağırdı. 15*Kâhin Yehoyada da asker kumandanlarına: - Bunu safların içinden çıkarın ve onun arkasından gideni de kılıçla öldürün, diye buyurdu. Çünkü kâhin demişti ki: Allah’ın evinde öldürülmesin. 16*Onu at kapısı yolundan saraya giderken tuttular ve orada öldürüldü. 17*Yehoyada(10) Rabb ile kral ve halkın arasında, Rabbin halkı olmaları için; ve hem(11) de kral ile halkın arasında antlaşma yaptı. 18*Ülkedeki tüm halk Baal’ın(12) Tapınağı’na girdi ve onun Mezbahını (Sunak) yıktılar. Putlarını parça(13) parça yapıp, Ball’ın kâhini Mattan’ı sunaklarının önünde öldürdüler. Sonra kâhin(14) Rabbin evi üzerine memurlar atadı. 19*Yüzbaşıları, kendi bölüğünü, şatırları(§) ve ülkenin tüm halkını alarak kralı Rabbin evinden indirdi. Şatırlar(§) kapısı yolundan saraya girdiler. O da kral tahtına çıktı. 20*Ve Atalya’yı sarayın yanında kılıçla öldürdükten sonra tüm ülkenin halkı sevindi; artık kent huzur içindeydi. 21*Yehoaş(15) kral olduğunda yedi yaşındaydı.
(1)B.8/26, (2)ll.Trh.22/10, (3)ll.Trh.22/11, (4)ll.Trh.23/1ve diğ.., (5)l.Trh.9/25, (§)Şatırlar: Bak B.10/25, aynı kelime (Bazı yeni tercümelerde “Kurmalılar” olarak geçiyor? Karyalılar ise dönemin güneybatı Anadolu’daki paralı askerlerine deniyor. Şatır ise ‘Çevik’ ve her hizmete koşmaya hazır askerlere deniyor. Bunlar vaktiyle vezirlerin yanında yürüyordu, (6)ll.Trh.23/8, (7)l.Sam.10/24, (8)ll.Trh. 23/12vediğ., (9)B.23/3, ll.Trh.34/31, (10)ll. Trh.23/16, (11)ll.Sam. 10/24,(8)ll.Trh.23/12vediğ.,(9)B.23/3,ll.Trh.34/31, (10)ll.Trh. 23/16, (11)ll.Sam.5/3, (12)B. 10/26, (13)Tes.12/3, ll.Trh.23/17, (14)ll.Trh.23/18ve diğ., (15)ll.Trh.24/1.

12.Bölüm: 1)Yehoyada'nın(Yehu’nun) günlerinde Yehoaş'ın iyi yönetimi, 4)Allah'ın evinin tamiri için buyruğu, 17)Onun Hazael'e; Kudüs'e gelmesi için kutsal takımları göndermesi, 19*Yehoaş'ın adamlarının kötülüğü ve yerine geçen Amatsya. 1*Yehu’nun yedinci yılında Yehoaş(1) kral olup kırk yıl Oruşalim’de egemen oldu. Annesi Beer Şeba’dan olup adı Sibye idi. 2*Kâhin Yehoyada’nın Yehoaş’a öğrettiği tüm günlerde o Rabbin gözünde doğru olanı yaptı. 3*Ne yazık ki; yüksek yerler(2) kaldırılmadı; ve halk halâ bu yerlerde kurban yakıyor ve buhur tüttürüyordu! 4*Yehoaş kâhinlere: - Rabbin(3) evine götürülen kutsal şeylerin bağışlarını; yani sayılan(4) kişilerin parasını, değerleri(5) belirtilmiş olan adamların vergisini ve halkın(6) Rabbin evine kendi gönlüyle getirdiği paraları toplayın; 5*Bunu kâhinlerin herbiri hazine görevlilerinden alsınlar; ve Tapınağın nerede yıkılmış yerleri varsa onarsınlar, dedi. 6* Ama kral Yehoaş’ın yirmi üçüncü yılında kâhinler(7) daha evin (Tapınağın) yıkılmış yerlerini onarmamışlardı. 7*Kral(8) Yehoaş, kâhin Yehoyada ile diğer kâhinleri (imamları) çağırıp onlara: - Siz niçin Ev’in yıkılmış yerlerini onarmıyorsunuz? Tanıdıklarınızdan bir daha para almayın ve onu evin yıkılmış yerleri için harcayın dedi. 8*Kâhinler de halktan para toplamamaya ve evin (Tapınağın) yıkılmış yerlerini onarmaya razı oldular. 9*O zaman kâhin Yehoyada(8) bir sandık(9) alıp kapağını delerek onu Mezbah’ın (Sunak) yanına; Rabbin evine girenlerin sağına koydu. Kapıyı bekleyen kâhinler de Rabbin evine getirilen paranın tümünü oraya atıyordu. 10*Sandıkta paranın toplandığı görüldüğünde; kralın yazıcısı ve baş kâhin gidip Rabbin evinde bulunan parayı sayarak torbaya koyuyordu. 11*Sonra da hesaplanan para Rabbin evinin işini gören bakanların ellerine veriliyordu. Bunlar da onu Rabbin evinde çalışan dülgerlere, kalfalara; 12*Duvarcılara, taşçılara ve Rabbin evinin yıkılmış yerlerinin onarımı için ağaçlarla yontulmuş taşlar satın almaya; böylece Tapınağın onarımı için gerekli olan tüm şeylere harcıyorlardı. 13*Ama Rabbin evi(10) için gümüş taslar, makaslar, leğenler, borular, altın ve gümüş kaplar; Rabbin evine götürülen paradan hiç yapılmadı. 14*Bunlar çalışanlara veriliyordu. Onlar da onunla Rabbin evini onarıyorlar; 15*Ve işçilere vermeleri için parayı ellerine verdikleri kimselerden(11) hesap bile sormuyorlardı; çünkü onlar dürüstlükle çalışıyorlardı. 16*Suç kurbanı(12) parası ve günah kurbanı parası imamlara(13) ait olduğundan Rabbin evine götürülmüyordu. 17*O zaman Suriye(14) kralı Hazael Gat’a karşı savaştı ve onu aldı. Sonra da Hazael(15) Oruşalim’e karşı yürümeye yöneldi. 18*Yahuda kralı Yehoaş, Yahuda kralları olan kendi babaları Yehoşafat, Yoram ve Ahazya’nın kutsadıkları(16) kutsal şeylerin tümüyle kendi kutsadığı şeyleri ve Rabb’in Evi ile sarayın hazînesindeki tüm altını alarak Suriye kralı Hazael’e gönderdiğinde o, Oruşalim’den geri çekildi. 19*Yoaş’ın işlerinin gerisi ve tüm yaptıkları işte Yahuda krallarının tarihler kitabında yazıyor. 20*Onun(17) adamları kalkıp bozgunculuk yaparak Yoaş’ı, Silla inişinde Millo’da vurdular. 21*Adamlarından Şimeat’ın oğlu Yozakar(18) ile Şomer’in oğlu Yehozabad onu vurarak öldürmüşlerdi. Ve onu Davut kentinde ataları yanında gömdüler. Oğlu Amatsya(19) da onun yerine kral oldu.

(1)ll.Trh.24/1, (2)Bak l.Krl.15/14,22/44, B.14/4’te: Mürtefa (Yüksek yerler) olarak geçiyor. Yükseğe yapılan tapınma yerleridir (Tümülüs), (3)B.22/4,(4)Çık.30/13,(5)Lev.27/2, (6)Çık .35/5,l.Trh.29/9,(7)ll.Trh.24/5, (8)ll.Trh. 24/6,(9)ll.Trh.24/8 ve diğ.,(10)Bakll.Trh.24/14, (11)B. 22/7, (12)Lev.5/15 ve18, (13)Lev. 7/7, Say. 18/9, (14)B.8/12, (15)Bakll.Trh.24/23, (16)l.Krl.15/18, B. 18/15 ve 16, (17)B.14/5,ll.Trh.24/25, (18)ll.Trh.24/26’da ‘Zebat' deniyor, (19)ll.Trh.24/27.
13.Bölüm: 1)Yohaz'ın(Yehoahaz) kötü yönetimi, 2)Onun Hazael'den kurtulmak için olan duası, 8)Onun ölümü ve yerine geçen Yeroboam, 14)Elişa'nın Yoaş'a Suriye'yi yeneceğini söylemesi, 20)Elişa'nın ölümü ve onun kemiklerine dokunan bir ölünün dirilmesi, 22)Hazael'in ölümü ve Yoaş'ın Ban Hadad'a üç kere galip gelmesi.
1 * Yahuda kralı Ahazya oğlu Yoaş’ın yirmi üçüncü yılında Yehu’nun oğlu Yehoahaz, İsraile Sami- riye’de on yedi yıl egemen oldu. 2*Rabbin gözünde kötü olanı yaparak İsrail’in günah işlemesine neden olan Nebat oğlu Yeroboam’ın günahlarında yürüyerek onlardan ayrılmadı. 3*Rabbin(1) öfkesi İsraile karşı alevlenip onları daima Suriye(2) kralı Hazael’in eline ve Hazael oğlu Ben Hadad’ın eline bıraktı. 4*Yehoahaz da Rabbe(3) yalvardı ve Rabb onu bağışladı. Çünkü(4) Suriye kralının İsraile yaptığı kötülüğü gördü. 5*Rab(5) İsraile bir kurtarıcı vererek Süryanîler’in elinden kurtardı ve önceden olduğu gibi İsrailoğulları kendi çadırlarında yaşadılar. 6*Ama İsrailin günah işlemesine neden olan Yeroboam’ın evinin suçlarından ayrılmayarak onlarda yürüdüler ve Aşera(6) putu Samiriye’de duruyordu. 7*Yehoahaz elli süvariyle on araba ve on bin yaya erinden başka asker bırakmadı; çünkü Suriye kralı onları yok etmiş ve yerin(7) toprağı gibi ayak altında çiğnemişti. 8*Yehoahaz’ın işlerinin geri kalanı, tüm yaptıkları ve öz güveni işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazılıdır. 9*Yehoahaz atalarıyla uyuyup onu Samiriye’de gömdüler ve oğlu Yoaş (Yehoaş) onun yerine kral oldu. 10*Yahuda kralı Yoaş’ın otuzyedinci yılından sonra Yehoahaz oğlu Yehoaş(8) İsraile Samiriye’de on altı yıl egemen oldu. 11*Rabbin gözünde kötü olanı yaparak, İsrailin günah işlemesine neden olan Nebat oğlu Yeroboam’ın tüm kötülüklerinden ayrılmadan onun yolunda yürüdü. 12*Yoaş’ın(9) işlerinin geri kalanı ve tüm yaptıkları(10) Yahuda kralı Amatsya ile cenkte gösterdiği yiğitliği( 11) işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazılıdır.13*Yoaş atalarıyla uyudu ve Yeroboam onun tahtına çıktı. Yoaş da İsrail kralları yanında Samiriye’de gömüldü. 14*Elişa ölümüne neden olan hastalığa tutulduğunda İsrail kralı Yoaş onun yanına geldi ve: - Ey Babam, babam! İsrailin(12) arabası ve atlıları; diyerek onun yüzü üzerine eğilip ağladı. 15*Elişa da ona: - Yay ve oklar al, dediğinde; o da yay ve okları aldı. 16*İsrail kralına: - Elinle yayı tut, dedi ve Elişa kendi ellerini kralın elleri üzerine koydu. 17*Ve doğuya bakan pencereyi aç, dedi. O da açtı; Elişa da: - Onu at, deyince; o oku attı ve Elişa: - Bu Rabbin kurtuluş okudur ve Süryanîler’in yok oluş okudur; çünkü Süryanîler’i Afek’de(13) yok edene dek vuracaksın, dedi. 18*Ve: - Yine okları al, demesi üzerine; aldı ve İsrail kralına: - Yere vur, dediğinde; o da üç kere yere vurup durdu. 19*Allah adamı da ona darılıp: - Beş ya da altı kez vursaydın; Süryanîler’i yok edene dek öldürürdün. Ama(14) şimdi Süryanîler’i üç kez vuracaksın, dedi. 20*Elişa öldü, onu gömdüler ve gelecek yıl Moablı bölükler ülkeye saldırdılar. 21*O sırada bir adamı gömüyorlardı; onlar ansızın bir bölüğü gördüler ve ölüyü Elişa’nın mezarına attılar. O adam da Elişa’nın kemiklerine dokunur dokunmaz dirilerek ayağa kalktı. 22*Suriye(15) kralı Hazael Yehoahaz’ın tüm günlerinde İsraili sıkıştırdı. 23*Ama Rab(16) İbrahim(17) İshak ve Yakup ile olan sözü uğruna onlara lütfedip acıyarak onlara(18) yöneldi. Onları yok etmek istemedi ve şimdiye dek onları kendi önünden kovmadı. 24*Suriye kralı Hazael ölüp oğlu Ben Hadad onun yerine kral oldu. 25*Yoaş’ın (Yehoahaş) oğlu Yehoaş Hazael’in oğlu Ben Hadad’ın elinden onu kendi babası Yehoahaz’ın (Yohaz) elinden savaşla almış olduğu kentleri geri aldı. Yoaş onu üç kere vurarak İsrailin kentlerini geri aldı(19).

(1)Hak.2/14, (2)B.8/12, (3)Mez.78/34, (4)Çık.3/7, B.14/26, (5)Bak 25.Ayet, B.14/25ve27, (6)l.Krl.16/33, (7)Amos 1/3, (8)B.14/1, (9)B. 14/15, (10)Bak 14.ve25.Ayetler, (11)B.14/9 ve diğ.,ll.Trh.25/17vediğ., (12)B.2/12,(13)l.Krl. 20/26, (14)25.Ayet, (15)B.8/12,(16)B.14/27, (17)Çık.32/13,(18)Çık.2/24,25, (19)18. ve19.Ayetler.

14.Bölüm: 1)Amatsya'nın iyi yönetimi, 5)Babasının katillerini öldürmesi, 7)Edomlular'ı yenmesi, 8)İsrail kralı Yehoaş'a karşı yürümesi ve yenilgisi, 17)Ona karşı bozgunculuk yapılarak öldürülmesi ve gömülmesi, 21)Yerine Azerya'nın geçmesi, 23)Yeroboam'ın kötü yönetimi, 29)Onun ölümü ve Zekerya'nın yerine geçmesi.
1*İsrail kralı Yoahaz’ın oğlu Yoaş’ın(1) ikinci yılında Yahuda kralı Yoaş’ın(2) oğlu Amatsya kral oldu. 2*Kral olduğu zaman yirmi beş yaşında olup Oruşalim’de yirmi dokuz yıl egemen oldu. Annesi Oruşalim’li olup adı Yehoaddin idi. 3*Rabbin gözünde doğru olanı yaptı; ama atası Davut gibi değildi ve babası Yoaş’ın tüm yaptıklarına göre yaptı. 4*Ama(3) yüksek yerler (mürtefalar) kaldırılmadı ve halk oralarda kurban yakıp buhur tüttürüyordu. 5*Egemenlik onun elinde güçlenince babası(4) kralı öldüren kullarını da öldürdü. 6*Ama Rabbin buyruğuyla Musa’nın yasa (şeriat) kitabında: ‘Babalar(5) çocukları için ve çocuklar da babaları için öldürülmesin; ancak herkes kendi suçu için öldürülsün ’ diye yazıldığı için o katillerin çocuklarını öldürmedi. 7*Tuz(6) deresinde on(7) bin Edomlu askeri vurarak Sela’yı cenkle aldı(8) ve ona Yokteel adını verdi ki, bugüne değin böyle anılıyor. 8*O zaman(9) Amatsya İsrail kralı Yehu’nun ve Yehoahaz’ın oğlu Yehoaşa’ya: - Gel yüz, yüze görüşelim; demek içim adamlar gönderdi. 9*İsrail kralı Yehoaş da Yahuda kralı(10) Amatsya’ya: - Lübnan’da bulunan diken Lübnan’da(11) bulunan erz ağacına ‘Kızını oğluma eşi olmak için ver’ diye haber göndermiş; ama Lübnan’da bulunan yabanıllardan biri geçerken dikeni çiğnemiştir. 10*Böylece Edomlular’ı vurdun ve yüreğin(12) seni yüceltti; övün ve önünde otur. Niçin kendinle Yahuda’nın yok edilmesi için belayı davet ediyorsun? Diye yanıtladı. 11*Ama Amatsya dinlemediğinden İsrail kralı Yehoaş çıkıp o ve Yahuda kralı Amatsya, Yahuda’nın Beyt Şemeş(13) adındaki yerde yüz, yüze görüştüler. 12*Yahuda İsrail’in önünde yenildi ve herkes kendi çadırlarına kaçtı. 13*İsrail kralı Yehoaş; Yahuda kralı Ahazya ve Yehoaş oğlu Amatsya’yı Beyt Şemeş’te tuttu ve Oruşalim’e gelip, Oruşa- lim’i Suriye’nin Efraim(14) kapısından köşe(15) kapısına dek dörtyüz arşına dek yıktı. 14*Rabbin(16) evinde ve sarayın hazinelerinde bulunan tüm altınla gümüşü ve bütün kapları rehin alarak adamlarıyla Samiriye’ye geri döndü. 15*Yehoaş’ın işlerinin(17) gerisi ve gösterdiği yiğitliği Yahuda kralı Amatsya ile olan cengi işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazılıdır. 16*Yehoaş ataları ile uyuyup Samiriye’de İsrail kralları yanında gömüldü ve oğlu Yeroboam onun yerine kral oldu. 17*Yahuda kralı Yoaş’ın oğlu Amat- sya(18) İsrail kralı Yehoahaz’ın oğlu Yehoaş’ın ölümünden sonra onbeş yıl yaşadı. 18*Amatsya’nın işlerinin gerisi işte Yahuda krallarının tarihler kitabında yazılıdır. 19*Oruşalim’de ona karşı(19) bozgunculuk çıkaranlardan Lakiş(20) kaçtı; ama arkasından adam göndererek onu oracıkta öldürdüler; 20*Ve onu atlarla götürdüler. O atalarının Oruşalim’deki Davut kentine gömüldü. 21*Tüm Yahuda halkı onaltı yaşında olan Azarya’yı(+) alarak babası Amatsya’nın yerine onu kral yaptılar. 22*Elat(21) kentini kuran bu olup, kral olan babası atalarıyla uyuduktan sonra onu Yahuda’ya geri verdi. 23*Yahuda kralı Yoaş’ın (Yehoaş) oğlu Amatsya onbeşinci yılında İsrail kralı Yoaş’ın oğlu Yeroboam, Samiriye’de kral olup kırk bir yıl Samiriye’de İsrail üzerine egemen oldu. 24*O da Rabbin gözünde kötü olanı yaparak, İsrailliler’in suçlu olmasına neden olan Nebat oğlu Yeroboam’ın tüm günahlarından ayrılmadı. 25*İsrailin Allah’ı Yehovah’ın kendi kulu Gat(22) Hefer’li Amittay’ın oğlu Yunus(23) peygamber aracılığıyla söylediği sözlere göre bu kişi Hamat’a(24) girilecek yerden Sahra(25) denizine (Araba Denizi) dek İsrail sınırlarını geri aldı. 26*Çünkü Rab, İsrailin(26) çok şiddetli sıkıntısını gördü. Kapanmış(27) ve bırakılmış(§) kalmamıştı ve İsrailin bir yardımcısı da yoktu. 27*Rab(28) ‘İsrail adını göğün altından kaldırırım ’ demedi ve onları Yoaş oğlu Yeroboam’ın eliyle kurtardı. 28*Yeroboam’ın işlerinin geri kalanı, tüm yaptıkları ve cenkte gösterdiği yiğitliği; Şam’ı ve Yahuda’ya(29) ait olan Hamat’ı İsrail’e(*) geri vermesi, işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazılıdır. 29*Yeroboam ataları olan İsrail krallarıyla uyudu ve oğlu Zekeriya(30) onun yerine kral oldu.
(1)B.13/10, (2)II.TRh.25/1, (3)B.12/3, (4)B.12/20, (5)Tes.24/16, Hez.18/4ve20,(6)H.Sam.8/13,60.Mez., (7)II.Trh. 25/11,(8)Yeş. 15/38, (9)II.Trh.25/17,18ve diğ., (10)Bak Hak.9/8, (11)I.Krl.4/33, (12)Tes.8/14,II.Trh.32/25, Hez. 28/2, 5ve17,Habk.2/4,(13)Yeş. 19/38, 21/16, (14)Nah.8/16, 12/39, (15)Yerm.31/38, Zek.14/10, (16)I.Krl.7/51, (17)B.13/12, (18)II.Trh.25/35vediğ., (19)II.Trh. 25/27,(20)Yeş.10/31, (21)B.16/6, II.Trh.26/2, (+)Aziya da deniyor, Bak.B.15/13ven.Trh.26/1,(22)Yeş.19/13, (23)Yuns.1/1, Mat.12/39,40, (24)Say.13/22, 34/8, (25)Tes.3/17: Lüt Denizi güneyindeki derin vadi, (26)B.13/4, (27)Tes.32/36, (§)Veya: Köle olsun hür olsun kimse kalmamıştı, (28)B.13/5, (29)II.Sam.8/6, I.Krl.11/24 ve II.Trh.8/3, (*)Veya: Hamat’ı İsrailde Yehoda’ya, (30)B.15/8.

15.Bölüm: 1 )Azarya'nın iyi yönetimi ve onun uzun egemenliği, 5)Onun cüzzamlı olması ve ölümü. Yerine Yotam'ın geçmesi, 8)Zekeriya'nın kötü yönetimi ve öldürülmesi, 13)Şallum'un bir aylık yönetimi ve öldürülmesi, 16)Menahem'in kötü yönetimi ve Aşur kralına ülkeden geri çekilmesi için hediye (Rüşvet) vermesi, 21)Menahem'in ölümü ve yerine geçen Pekahya, 23)Pekahya'nın kötü yönetimi ve öldürülmesi, 27)Pekah'ın kötü yönetimi ve öldürülüşü. Tiglat Pilesar'ın saldırması, 32)Yotam'ın iyi yönetimi, 36)Onun ölümü ve Ahaz'ın yerine geçmesi.
1*İsrail kralı Yeroboam’ın yirmi yedinci yılında Yahuda kralı Amatsya’nın oğlu Azerya(1) kral(2) oldu. 2*Kral olduğu zaman on altı yaşında elli iki yıl Oruşalim’de egemen oldu. Annesi Oruşalim’li olup adı Yekolya idi. 3*Annesi(3) Amatsya’nın tüm işlerine göre Rabb’in önünde doğru olanı yaptı. 4*Ama yüksek yerler kaldırılmadı ve halk oralarda kurban yakarak buhur tüttürüyordu. 5*Sonunda Rab kralı(4) vurdu ve kral ölümüne dek cüzzamlı kalarak, başka(5) bir evde yaşadı. Kralın oğlu Yotam saray üzerine atanıp ülke halkına egemen oldu. 6*Azerya’nın işlerinin geri kalanı ve tüm yaptıkları işte Yahuda krallarının tarihler kitabında yazılıdır. 7*Azerya atalarıyla uyudu ve onu(6) ataları yanında Davut kentinde gömdüler. Oğlu Yotam onun yerine kral oldu. 8*Yahuda kralı Azerya’nın otuzsekizinci yılında Yeroboam oğlu Zekeriya İsraili, Samiriye’de altı ay yönetti. 9*Ve atalarının yaptıkları gibi Rabb’in gözünde kötü olanı yaparak İsrailin günah işlemesine neden olan Nebat oğlu Yeroboam günahlarından ayrılmadı. 10*Yabeş’in oğlu Şallum ona karşı bozgunculuk yaparak onu(7) halkın önünde vurup öldürdü ve yerine kendisi kral oldu. 11*Zekeriya’nın işlerinin geri kalanı işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazılıdır. 12*Rabb’in(8) Yehu’ya söylediği: ‘Dördüncü soya dek oğulların İsrail tahtına çıkacaktır ’ sözü bu olup aynen böyle oldu. 13*Yahuda kralı(9) Azerya’nın otuz dokuzuncu yılında(+) Yabeş’in oğlu Şallum kral olup tam bir ay Samiriye’yi yönetti. 14*Çünkü Gadî’nin oğlu Menahem Tirsa’dan(10) çıkıp Samiriye’ye geldi; Yabeş’in oğlu Şallum’u Samiriye’de vurarak öldürdü ve onun yerine kral oldu. 15*Şallum’un işlerinin geri kalanı ve yaptığı bozgunculuk işte İsrail krallarının tarihler kitabında yer alıyor. 16*O zaman Menahem Tifsah’ı(11) tüm içinde olanlarla beraber, bütün sınırlarına dek Tirsa’dan başlayarak vurdu. Ve kapıyı açamadıkları için onları öldürerek tüm hamile(12) olanların karnını yardı. 17*Yahuda kralı Azerya’nın otuz dokuzuncu yılından başlayarak Gadî oğlu Manahem, Samiriye’de İsraili on yıl yönetti. 18*Ama tüm günlerinde Rabb’in gözünde kötü olanı yaparak, İsrailin suç işlemesine neden olan Nebat oğlu Yeroboam’ın günahlarından ayrılmadı. 19*Aşur kralı(13) Pul® ülkeye saldırdığında, yönetimi(14) kendi elinde korumak için kendine yardım etsin diye Menahem, Pul’a bin talant gümüş(*) verdi. 20*Menahem bu gümüşü Aşur kralına göndermek için İsrailin tüm zenginlerinden ellişer şekel gümüş aldı. Aşur kralı da o ülkede durmayarak döndü. 21*Menahem’in işlerinin geri kalanı ve tüm yaptıkları; işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazıyor. 22*Menahem atalarıyla uyudu ve oğlu Pekahya onun yerine kral oldu. 23*Yahuda kralı Azerya’nın ellinci yılından beri Menahem oğlu Pekahya Samiriye’de iki yıl İsraile egemen oldu. 24*Ve Rabbin önünde kötü olanı yaparak, İsrailin suçlu olmasına neden olan Nebat oğlu Yeroboam’ın günahlarından ayrılmadı. 25*Askerlerden Remelya’nın oğlu Pekah ona karşı bozgunculuk yaptı. Argob ve Arye’yle onu Samiriye’deki sarayın köşkünde vurdu. Onunla beraber Gilead yöresinden elli kişi vardı ve onu öldürüp yerine kral oldu. 26*Pekahya’nın işlerinin geri kalanı ve tüm yaptıkları; işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazıyor. 27*Yahuda kralı Azerya’nın elli ikinci yılından beri Remalya’nın oğlu Pekah(15) Samiriye’de İsraili yirmi yıl yönetti. 28*Ve Rabb’in gözünde kötü olanı yaparak İsrailin suç işlemesine neden olan Nebat oğlu Yeroboam’ın günahlarından vazgeçmedi. 29*İsrail kralı Pekah’ın günlerinde Aşur(16) kralı Tiglat Pileser gelerek İyon’u(17) Maaka evini (Beyt Maaka), Yanoah’ı, Kedeş’i, Hatsor ile Gilead’ı, Galile’yi ve tüm Naftali’yi ele geçirip onların halkını Aşur’a tutsak götürdü. 30*Azerya oğlu Yotam’ın yirminci yılında, Ela’nın oğlu Hoşea Ramelya’nın oğlu Pekah’a karşı bozgunculuk yaparak onu vurup öldürdü ve yerine(18) kral oldu. 31*Pekah’ın işlerinin geri kalanı ve tüm yaptıkları; işte İsrail krallarının tarihler kitabında yazıyor. 32*İsrail kralı Ramelya oğlu Pekah’ın ikinci yılında Yahuda kralı Azerya’nın [Uzziya nın(§)] oğlu Yotam(19) kral oldu. 33*Kral olduğu zaman yirmi beş yaşında olup Oruşalim’de on altı yıl saltanat sürdü. Annesi Sadok’un kızı olup adı da Yeruşa idi. 34*Rabbin gözünde doğru olanı yaparak; babası Azerya’nın(20) [Uziyya’nın(§)] tüm yaptıklarına göre yürüdü. 35*Ama(21) yüksek yerler (Mürtefalar) ortadan kaldırılmadı; halk halâ bu yerlerde kurban yakıyor ve buhur tüttürüyordu ve Allah’ın Evi’nin(22) yüksek kapısını yaptıran kişi bu idi. 36* Yotam’ın işlerinin geri kalanı ve tüm yaptıkları; işte Yahuda krallarının tarihler kitabında yazılıdır. 37*O günlerde Rab, Suriye(23) kralı Resinî ve Remelya’nın oğlu Pekah’ı(24) Yahuda’ya karşı göndermeğe başladı. 38*Yotam atalarıyla uyuyup babası Davut kentinde ataları yanında gömüldü; ve oğlu Ahaz onun yerine kral oldu.
(1)12.ve13.Ayetler, ll.Trh.26/1’de Azeya olarak geçiyor, (2)B.14/21,ll.Trh.26/1,3ve4,(3)35.Ayet,B.12/3,14/4, (4)ll.Trh. 26/19-21,(5)Lev. 13/46,(6)ll.Trh.26/23, (7)Amos 7/9, (8)B.10/30, (9)Mat.1/8ve9, (+):I.Ayette Azerya geçiyor, (10)I.Krl.14/17, (11)I.Krl.4/24, (12)B.8/12, (13)I.Trh.5/26, İş.9/1, Hoş.8/9, (®):Pul veya Pûl’un Babilce adı Tiglat-Pileser’dir, (14)B.14/5, (*):Bak II.Trh.19/7ve III.Mak.4/15, (15)İş.7/1, (16)I.Trh.5/26,İş.9/1,(17)I.KrL15/20, (18)B.17/1,Hoş.10/3,7 ve15, (§): Bak 1941’deki Yeni Türkçe Kitb.Muk.’de “Uziya’nın oğlu” yazılmış’, (19)II.Trh. 27/1, (20)3.Ayet, (21)4Ayet,(22)II.Trh.27/3 ve diğ.,(23)B.16/5,İş.7/1, (24)27.Ayet.

16.Bölüm: 1)Ahaz'ın kötü yönetimi, 5)Ahaz'ın Retsin'e karşı Tiglat Piletser'i(Pu/) parayla tutması, 10)Ahaz'ın bakır Mezbah'ı(Sunağı) yerinden kaldırarak Dameşk'te(Şam’da) gördüğü sunağın resmine göre yeni bir sunak yaptırması, 17)Tapınağı soyması, 19)Onun ölümü ve Hezekiya'nın yerine geçmesi.
1*Remelya’nm oğlu Pekah’ın on yedinci yılında Yahuda kralı Yotam’ın oğlu Ahaz(1) kral oldu. 2*Ahaz kral olduğu zaman yirmi yaşında olup Oruşalim’de onaltı yıl egemen oldu ve babası Davut gibi Allah’ı Rabbin gözünde doğru olanı yapmadı. 3*Ama İsrail krallarının yolunda yürüyerek İsrailoğullarının önünden Rabbin koğduğu milletlerin(2) pisliklerine katıldı ve kendi(3) oğlunu ateşten geçirdi. 4*Yüksek yerler, tepeler(4) üstünde ve her yeşil ağaç altında kurban yakıp buhur tüttürdü. 5*O zaman(5) Suriye kralı Resin ve İsrail kralı Remelya’nın oğlu Pekah Oruşalim’e karşı cenge çıkıp Ahaz’ı kuşattılar; ama savaşamadılar. 6*Ve Suriye kralı Resin, Elet’i(6) Suriye’ye geri vererek Yahudileri Elat’dan uzaklaştırdı. Süryanîler de Elet’e gelip bugüne dek orada oturdular. 7*Ahaz, Aşur kralı Tiglat(7) Pileser’e: - Ben kulun ve oğlunum. Sen gelip üzerime saldıran Suriye kralı ile İsrail kralının ellerinden beni kurtar demek için elçiler gönderdi. 8*Ahaz, Allah’ın(8) evinde ve sarayın hazinelerinde bulunan gümüş ile altını alıp Aşur kralına hediye olarak gönderdi. 9*Aşur kralı da onu dinledi; sonra da Aşur kralı Şam’a karşı yürüdü ve onu(9) aldı. Böylece tüm halkını Kir’e sürdü ve Resini öldürdü. 10*Kral Ahaz Aşur kralı Tiglat Pileser’i karşılamak için Şam’a gitmiş ve Şam’da bulunan Mezbahı (sunağı) görmüştü! Kral Ahaz bu mezbahın tüm yapılışını ve şeklini kâhin Uriya’ya gönderdi. 11*İmam Uriya da kral Ahaz’ın Şam’dan gönderdiğine tam tamına uyan bir mezbah yaptı. Böylece kâhin Uriya kral Ahaz’ın Şam’dan geri dönüşüne dek onu tamamladı. 12*Kral da Şam’dan geldiğinde Mezbah’ı gördü ve kral(10) Mezbah’a(Sunağa) gelerek onun üzerinde kurban yaktı. 13*Kurbanı ile ekmek sunusunu yaktıktan sonra dökme sunusunu dökerek selamet kurbanlarının kanını sunak üzerine serpti. 14*Rabbin önünde bulunan bakır Mezbahı(11) evin önünden; yani o Mezbah ile Rabb’in Evi’nin arasından alarak onu Mezbah’ın kuzeyine koydu. 15*Kral Ahaz imam (kâhin) Uriya’ya: - Büyük sunak (mezbah) üstünde sabah(12) yakmalık kurbanını ve akşam, ekmek sunusunu sunacak; tüm yöre halkının yakmalık kurbanlarıyla ekmek sunularını, dökmelik sunularını sunarak, onun üstüne tüm yakmalık kurbanların kanı ile kurbanların kanını serpeceksin. Bakır sunak da soru sormak için bana ait olacaktır, diye buyurdu. 16*İmam Uriya da kral Ahaz’ın kendine buyurduğu gibi her şeyi yaptı. 17*Kral Ahaz(13) ayaklıkların(14) kenarlarını kesip kurnayı (kazanı) kaldırdı. Havuzu(15) da altında olan bakır öküzlerin üstünden indirip onu taş bir döşeme üstüne koydu. 18*Ve evde inşa edilmiş olan "Sebt eyvanı” ile kralın dışarıdan gireceği yeri Aşur kralı yüzünden Rabb’in Evi’ne çevirdi. 19*Ahaz’ın yaptığı şeylerin geri kalanı; işte Yahuda krallarının Tarihler kitabında yazıyor. 20* Ahaz atalarıyla uyuyup Davut kentinde ataları(16) yanında gömüldü; ve oğlu Hezekiya onun yerine kral oldu.
(1)II.Trh.28/1ve diğ., (2)Tes.12/31, (3)Lev.18/21, II.Trh.28/3, Mez.106/37ve38, (4)Tes.12/2, I.Krl.14/23, (5)İş. 7/1, 4ve diğ., (6)B.14/22, (7)B. 15/29, I.Trh.5/26, II.Trh.28/20, (8)B.12/18, Bak.U.Trh.28/21,(9)Ams.1/5, (10)U.Trh. 26/16 ve 19, (11)II.Trh. 4/1, (12)Çık.29/39-41, (13)II.Trh.28/24, (14)I.Krl.7/27ve28, (15)I.Krl.7/23ve25, (16)II.Trh. 28/27.
17.Bölüm: 1)Hoşea'nın kötü yönetimi, 3)Onun Suriye kralına haraç vermesi ve sonra baş kaldırması, 5)Samiriye'nin ele geçirilip İsrailin tutsak götürülmesi, 24)Samiriye'de bulunan milletlerin çeşitli dinleri.
1*Yahuda kralı Ahaz’ın on ikinci yılından sonra, Ela’nın oğlu Hoşea(1) Samiriye’de dokuz yıl İsraili yönetti. 2*Rabbin önünde kötü olanı yaptı; ama kendisinden önceki İsrail kralları gibi olmadı! 3*Ona karşı Aşur(2) kralı Şalmaneser(§) çıktı ve Hoşea ona kul olup haraca(3) bağlamıştı. 4*Ama Hoşea, Mısır kralı Soy’a elçiler gönderdi. Aşur kralının yıllık haracını vermemiş olduğunu görünce; Aşur kralı Hoşea’nın sözünü tutmadığını anladı ve onu tutup cezaevine attı. 5*Aşur(4) kralı tüm ülkeye karşı çıkıp Samiriye’ye dek gelerek onu üç yıl kuşattı. 6*Ve Hoşea’nın(5) dokuzuncu yılında Aşur (Asur) kralı Samiriye’yi alarak İsraili Aşur’a(6) tutsak götürdü. Onları Halah(7) Habur(*) ve Gozan ırmağı yanında Medlerin kentinde iskân ettirdi. 7*Çünkü İsrailoğulları kendilerini Mısır ülkesinden ve Mısır kralı Firavun’un elinden kurtaran kendilerinin Allah’ı Rabbe karşı günah edip başka ilâhlardan korktular. 8*Rabbin İsrailoğullan önünden atmış olduğu miüeüerin(8) geleneklerine ve İsrail krallarının tasarlamış olduğu kurallara göre yürüdüler. 9*İsrailoğullan kendilerinin Allah’ı Rabbe karşı doğru olmayan şeyleri gizlice yaptılar; ve kendilerine bekçi(9) kulesinden surlu kentlere değin tüm kentlerde yüksek tapınma yerleri kurdular. 10*Kendilerine her(10) yüksek tepe üstünde ve her yeşil ağaç altında sanemler (putlar) ve aşera(+) putları(11) diktiler. 11*Oralardaki tüm yüksek tapınma yerlerinde, kendi önlerinden Rabbin kovmuş olduğu milletler gibi buhur yakarak ve kötü şeyler yaparak Rabbi gazabla öfkelendirdiler. 12*Putlara tapındılar. Oysa(12) Rab onlar için: “Böyle(13) yapmayın” diye buyurmuştu. 13*Rab da tüm peygamberler ve tüm enbiyalarla(14) İsrail ile Yahuda’ya karşı şöyle tanıklık etmesine rağmen: “Kötü(15) yollarınızdan geri dönün. Atalarınıza buyurduğum ve kullarım olan peygamberler aracılığıyla size gönderdiğim tüm şeriata (yasaya) göre buyruklarımı ve yasalarımı tutun.” 14*Onlar dinlemediler ve boyunlannı(16) kendilerinin Allah’ı Rabbe iman etmeyen atalarının boyunları gibi sertleştirdiler. 15*Yasalannı, atalarıyla antlaştığı(17) andı ve onlara karşı yaptığı tanıkhklan reddedip boş (batıl) putlara(18) tapınmakla boş(19) oldular. Çevresinde olan milletlere uydular ki, Rab: “Onların(20) yaptıkları gibi yapmayın” diye buyurmuştu. 16*Kendilerinin Allah’ı Rabbin tüm emirlerini bırakarak kendilerine iki(21) dökme buzağı yaptılar; Aşera putu(22) inşa ederek bütün göklerde bulunan şeylere tapınıp secde ettiler ve Baal’lara(23) da ibadet ettiler. 17*Oğulları ile(24) kızlarını ateşten geçirdiler; sihirbazlık(25) ve falcılık yaptılar. Rabb’in gözünde kötü olanı yaparak “O ”nu gazabla öfkelendirip kendilerini(26) sattılar. 18*Bu yüzden Rab, İsraile karşı çok gazaplanarak onları kendi önünden kovdu ve Yahuda(27) oymağından bir başkası kalmadı. 19*Yahuda(28) da kendi Allah’ı Rabbin buyruklarını tutmayıp İsrailin yaptığı yasalara göre yürüdü. 20* Ve Rabb İsrail soyunun tümünü reddedip, onları sıkıştırarak; kendi önünden uzaklaştırana dek onları çapulcuların(29) eline bıraktı. 21*Çünkü İsraili(30) Davut evinden ayırdı. Onlar(31) da Nebat oğlu Yeroboam’ı kral yaptılar. Yeroboam da İsraili Rabbe uymaktan vazgeçirerek onların büyük suç işlemesine neden oldu. 22*İsrailoğulları Yeroboam’ın yaptığı tüm günahlarından ayrılmayarak onlarda yürüdü. 23*Sonunda Rab(32) tüm kulları olan peygamberler aracılığıyla söylediği gibi İsraili kendi önünden kovdu. Böylece(33) İsrail kendi ülkesinden götürülüp bugüne dek Aşur da tutsak oldu. 24*Aşur(34) kralı da Babil(35) Kuta, Avva(36) Hamat ve Sefarvaim’den insanlar getirerek, İsrailoğulları yerine Samiriye kentlerine yerleştirdi. Onlar da Samiriye’yi miras alarak onun kentlerinde yaşadılar. 25*Oradaki yerleşimlerinin başlangıcında Rabb’den korkmadıkları için Rab aralarına aslanlar gönderdi. Bunlar da onları öldürüyordu. 26*Aşur kralına: - Senin Samiriye kentlerine göç ettirdiğin milletler o yörenin ilâhının kurallarını tanımadıkları için aralarına aslanlar gönderiliyor. Evet o yörenin Tanrısı’nın yasalarını bilmedikleri için o arslanlar onları öldürüyor, diye bildirdiler. 27*Aşur kralı da: - Oradan tutsak aldığınız kâhinlerden birisini oraya götürün ki; gidip orada yaşayarak o ülkenin ilâhının yasa ve kurallarını öğretsin, diye buyurdu. 28*Ve Samiriye’den tutsak götürdükleri kâhinlerden biri gelip El Evi’nde(Beyt’el) oturarak Rabbten nasıl korkacaklarını onlara öğretmeye başladı. 29*Ama her millet kendi ilâhlarının putlarını yaparak; Samiriyeliler’in inşa etmiş oldukları yüksek tapınma yerlerine ve her milletten kişiler de onları kendi kentlerine koyuyordu. 30*Babilliler(37) Sukkot Benot’u, Kutîler Nergal’ı, Hamatlı’lar Aşima’yı; 31*Avvalılar(38) Nibhaz ile Tartak’ı yaptılar; ve Sefarvaimli’ler de çocuklarını(39) Sefarvaim ilâhları olan Adrammelek ile Annammelek için ateşte yakıyorlardı. 32*Rabten korkuyorlar; ama kendilerine(40) değersiz kişilerden yüksek tapınma yerleri için kâhinler seçiyorlardı; ve bunlar da oralarda onlar için kurbanlar yakıyordu. 33*Bunlar(41) Rabten korkmakla beraber; içlerinden çıkmış olduğu milletlerin geleneklerine göre kendi ilâhlarına tapınıyorlardı. 34*Bugüne değin önceki ayinlerini yapıyorlar; bunun için ne Rabten korkuyorlar, ne kendi yasaları ile geleneklerini bırakmak istemiyorlar ve ne de o şeriat ile buyruklarını yerine getiriyorlardı ki Rab onu(42) İsrail adını vermiş olduğu Yakup oğullarına buyurmuştu. 35*Onlarla şöyle antlaşmıştı: “Başka ilâhlardan(43) korkmayın. Onlara secde(44) edip tapınmayın ve onlara kurban yakmayın. 36*Ama sizi Mısır ülkesinden büyük güç ve uzanmış(45) kol ile çıkarmış olan Rabten(46) korkun; “O”na secde edip kurban yakın. 37*Size yazdırdığı yasaları, kuralları ve ilkeleri sona(47) dek özenle tutup yapın. Başka ilâhlardan korkmayacaksınız. 38*Sizinle antlaştığım andı unutmayacak(48) ve başka ilâhlardan korkmayacaksınız. 39*Ancak siz Allah’ınız Rabten korkacaksınız. O da sizi tüm düşmanlarınızın elinden kurtaracaktır” diye buyurmuştu. 40*Ama onlar dinlemediler; önceki adet ve geleneklerine göre yaşıyorlardı. 41*İşte bu(49) milletler hem Rabten korkuyorlar ve hem de kendi putlarına tapınıyorlardı. Onların çocukları ve çocuklarının çocukları da tâ bu güne dek atalarının yaptıkları gibi yaptılar.

(1)B.15/30, (2)B.18/9, (§)Bakll.Ezr. 13/40, (3)ll.Sam.8/2, (4)B. 18/9, (5)B.18/10ve11, Hoş.13/16, (6)Lev.26/32 ve 33, Tes.28/36 ve64, 29/27ve28, (7)l.Trh.5/26, (*)Bugün güneydoğu yöresindeki “Habur-Halil İbrahim sınır kapısı" bölgesi adını buradan almıştır, (8)Lev.18/3, Tes.18/9, B.16/3, (9)B. 18/8, (10)Tes.12/2,B.16/4,(+)Veya:Ormanlar; Çık.34/13ve Tes.16/21, Mik.5/14,(11)l.Krl.14/23,İş.57/5,(12)Çık.20/3 ve4, Lev.26/1,Tes.5/7ve8, (13) Tes.4/19, (14) l.Sam.9/9, (15)Yerm. 18/11,25/5,35/15,(16)Tes.3 1/27,Sül.Mes.29/1,(17)Tes. 29/25, (18) Tes.3 2/21,l.Krl.16/13, l.Kor. 8/4, (19)Mez. 115/8,Rom. 1/21,(20)Tes.12/30, 31,(21)Çık.32/8, l.Krl. 12/28,(22)l.Krl.14/15ve23,15/13,16/33, (23)l.Krl.16/31,22/54, B.11/18,(24)Lev.18/21,B.16/3,Hez.23/37,(25)Tes.18/10, (26)l.Krl21/20,(27)l.Krl.11/13ve32, (28)Yerm.3/8, (29)B. 13/3, 15/29,(30)l.Krl. 11/11ve31 ,(31)l.Krl.12/20ve28, (32)l.Krl.14/16, (33)6.Ayet,(34)Ez. 4/2 ve 10, (35)30.Ayet, (36)B.18/34, (37)24. Ayet, (38)Ezr.4/9, (39)Lev.18/21,Tes.12/31, (40)l.Krl.12/31, (41)Sefen. 1/5,(42)Tek.32/28,35/10,l.Krl. 11/31, (43)Hakm.6/10, (44)Çık.20/5,(45)Çık.6/6,(46)Tes. 10/20,(47)Tes.5/32, (48)Tes. 4/23, (49)32.ve33.Ayetler.

Yahuda / Yuda Krallığının Öyküsünün Devamı: ( 18 / 1- 25, 30 )

18.Bölüm: 1)Hizkiya'nın iyi yönetimi, 4)Onun putperstliği kaldırması ve başarısı, 9)Samiriye'nin alınıp İsrailin tutsak götürülmesi, 13)Sanherib'in Yahuda'ya karşı gelmesi ve haraç alması, 17)Rabşak'ın (komutanın) sitem dolu sözleri.
1*İsrail kralı Ela’nın oğlu Hoşea’nın üçüncü yılında Yahuda kralı Ahaz’ın oğlu Hizkiya(1) kral oldu. 2*Kral olduğu zaman yirmi beş yaşında olup yirmi dokuz yıl Oruşalim’de saltanat sürdü. Annesi Zekeriya’nın kızı olup adı(2) Abi’ydi. 3*Babası Davut’un tüm işlerine göre Rabb’in gözünde hep doğru olanı yaptı. 4*Yüksek tapınma yerlerini(3) ortadan kaldırıp putlarını kırarak Aşira(§) putlarını kesti ve Musa’nın yapmış olduğu bakır(4) yılanı (İsrail oğulları o güne dek ona buhur yaktıkları için), parçalayarak ona Nehuştan(+) adını verdi. 5*İsrailin Allah’ı(5) Rabbe güvendi. Yahuda krallarının tümü içinde(6) ne kendisinden sonra, ne de kendisinden önce onun gibisi yoktu! 6*Rabbe(7) sadık olup itaatinden ayrılmadı ve Rabb’in Musa’ya verdiği buyrukları tuttu. 7*Rab onunla olup(8) onun yöneldiği her yerde zaferler(9) kazandı ve Asur(10) kralına baş kaldırıp onun dediğini yapmadı. 8*Filistinliler’i(11) Gaza’ya ve onun çevresine dek bekçi(12) kulesinden surlu kente kadar vurdu. 9*Kral(13) Hizkiya’nın dördüncü yılında; yani İsrail kralı Elan’ın oğlu Hoşea’nın yedinci yılında, Asur kralı Şalmaneser(*) Samiriye’ye karşı çıkıp onu kuşattı. 10*Ve üç yıl sonra onu ele geçirdi. Hizkiya’nın altıncı yılında; yani İsrail kralı Hoşea’nın(14) dokuzuncu yılında Samiriye alındı. 11*Asur kralı(15) da İsraili Asur’a tutsak götürüp onları Halah(16) Habur ve Gozan ırmağı kenarında Medliler’in kentlerine yerleştirdi. 12*Çünkü(17) kendilerinin Allah’ı Rabbin sözünü dinlemeyerek andını bozdular; ve Rabb’in kulu Musa’nın buyurduğu tüm şeyleri dinlemeyerek tutmadılar. 13*Kral(18) Hizkiya’nın ondördüncü yılında Asur kralı Sanherib Yahuda’nın tüm dayanıklı kentlerine saldırıp onları aldı. 14* Yahuda kralı Hizkiya da Lakiş’e, Asur kralına: - Hata ettim; üstümden geri çekil ve bana ne söylersen onu yapacağım, diye haber göndermesi üzerine; Asur kralı, Yahuda kralı Hizkiya’nın üçyüz talant gümüş ve otuz talant altın vermesini istedi. 15*Hizkiya Rabbin(19) evinde ve kral sarayı hazinelerinde bulunan tüm gümüşü ona verdi. 16*O zaman Hizkiya Rabbin Tapınağının kapılarından ve Yahuda kralı Hizkiya’nın kapladığı kapı direklerinden altın soyup onu Asur kralına verdi. 17*Asur kralı da Lakeş’den Tartan ile Rab Saris’i ve Rabşak’ı birçok askerlerle Oruşalim’e kral Hizkiya’ya gönderdi. Bunlar da Oruşalim’e geldiklerinde Kasar (çırpıci) tarlası(20) caddesinde olan yukardaki havuzun su yolu yanında durdular. 18*Kralı çağırdıklarında saray müdürü Hilkiya’nın oğlu Elyakim, yazıcı Şebna ve tarihçi Asaf(°) oğlu Yoah onlara doğru geldiler. 19*Rabşak onlara doğru: - Hizkiya’ya, büyük kral olan Asur kralının şöyle(21) söylediğini iletin: Senin bu güvendiğin şey nedir? 20*“Savaş plânım ve gücüm var” diyorsan bunlar boş sözlerdir. Sen kime güvenerek bana baş kaldırıyorsun? 21*İşte sen(22) ona dayananın eline batan bu kırık kamıştan olan asaya(Değneğe) yani Mısır’a güveniyorsun. Aslında Mısır kralı Firavun; kendisine tüm güvenenlere böyledir. 22*Eğer siz bana: “Tanrımız Yehovah’a güveniyoruz” diyorsanız, Hizkiya’nın Yahuda’yla Oruşalim halkına: -Bu Mezbahın önünde Oruşalim’de secde edeceksiniz, dediği yüksek tapınma yerlerini(23) ve sunaklarını ortadan kaldırdığı ilâh bu değil mi? 23*Şimdi efendim Asur kralı ile anlaş. Eğer sen binici adamlar bulabilirsen sana iki bin at vereyim. 24*Efendimin en küçük hizmetçilerinden olan bir memura nasıl karşı koyup da arabalar ve süvariler için Mısır’a güvenebiliyorsun? 25*Bu ülkeye onu yıkmak için Yehovah’ın izni olmaksızın mı çıktım? Ama ben bu ülkeye: “Onu yık” diye Yehovah bana emrettiği için çıktım, dedi. 26*Hilkiya’nın oğlu Elyakim, Şebna ve Yoah, Rabşak’a şöyle yanıt verdi: - Lütfen bu kullarına Aramî diliyle söyle; çünkü anlıyoruz ve sur üstündeki halk da kulak kabartmışken bize Yahudice söyleme, demeleri üzerine; 27*Rabşak onlara: - Efendim beni, bu sözleri senin efendine ve sana söylemek için mi gönderdi? Sizinle beraber dışkılarını yiyip idrarlarını içecek olan; sur üstünde oturan bu adamlara değil mi? 28*Ve Rabşak durup yüksek sesle Yahudice böyle bağırmaya başladı: - Büyük kral olan Asur kralının sözlerini dinleyiniz. 29*Kral Böyle buyuruyor: Hizkiya(24) sizi kandırmasın; çünkü sizi elimden kurtarmaya gücü yetmeyecektir. 30*Yehovah bizi kesinlikle kurtaracak ve bu kent de Asur kralının eline verilmeyecek; diyerek Hizkiya size Yehovah’a karşı güvence vermesin. 31*Hizkiya’yı dinlemeyin; çünkü Asur kralı böyle buyuruyor: “Benimle(25) barıştan yana olup benim yanımda yer alın. Herbiriniz kendi asmasından(#) ve herkes incir ağacından yiyip kendi kuyusundan suyunu içsin. 32*O zamana dek ben gelecek ve sizi ülkeniz gibi olan bir yere; buğday(26) ve şarap ülkesine, ekmek ve bağlar ülkesine, yağ veren zeytin ağacı ile bal yöresine götüreyim ki, siz canlı kalarak ölmeyesiniz. Siz Hizkiya’yı dinlemeyin. Çünkü Yehovah bizi kurtaracaktır, diye sizi aldatıyor. 33*Milletlerin(27) ilâhlarından kim kendi ülkesini Asur kralının elinden kurtardı? 34*Hamat(28) ve Arpad ilâhları nerede? Sefarvaim(f) Hevan ve İvva’nın ilâhları(29) nerededir? Samiriye’yi elimden kurtardılar mı? 35*Ülkelerin hangi ilâhları kendi ülkelerini elimden kurtardı ki, Yehovah(30) da Oruşalim’i elimden kurtarsın” dedi. 36*Halk da susarak ona bir yanıt vermedi. Çünkü kral: Yanıtlamayın, demişti. 37*Sarayın müdürü Hilkiya oğlu Elyakim, yazıcı Şebna ve Asaf’ın oğlu tarihçi Yoah giysileri(31) yırtık olarak Hizkiya’nın yanına gelerek Rabşak’ın sözlerini ona anlattılar.

(1)ll.Trh.28/27, 29/1, Mat.1/9, (2)ll.Trh.29/1, (3)ll.Trh.31/1, (§)Aşira: İlâh yerine konulan şeyler. Bunlar bazen hayvan da olabiliyordu, (4)Say.21/9, (5)B.19/10, Eyp.13/15, (+):Kökü Arapça Neşel’den geliyor Bak Sül. Bil. 16/7, Tunç veya bakır parçası şeklinde yılan heykelciği, Mez.13/5, (6)B. 23/25, (7)Tes.10/20,Yeş.23/8, (8)ll.Trh.15/2, (9)l.Sam.18/5 ve14,Mez.60/12,(10)B.16/7, (11)l.Trh.4/41, İş. 14/29, (12)B.17/9, (13)B.17/3,(*):Bak.Tob.1/2, (14)B.17/6,(15)B.17/6, (16)l.Trh. 5/26, (17)B.17/7, Dan.9/6ve10, (18)ll.Trh.32/1ve diğ., İş.36/1 ve diğ.,(19)B.16/8, (20)İş.7/3, (°): Bak 73.Mez.?, (21)ll.Trh.32/10ve diğ.,(22)Hez.29/6ve7,(23)4.Ayet, ll.Trh.31/1,32/12, (24)ll.Trh. 32/15,(25)Tek.32/20,33/11 ,Sül.Mes. 18/16, (#): Bak l.Mak.14/12, (26)Tes.8/7ve8,(27)B.19/12,ll.Trh.32/14, İş.10/10ve11, (28)B. 19/13, (f): Sefarvayim: Asurlular’ın Samiriye’ye sürgün ettiği kavim; Bak.ll.Krl.17/24-31, 18/21 ve Hez.29/6ve7, (29)B.17/24, (30)Dan.3/15, (31)İş.33/7.
19.Bölüm: 1)Hizkiya'nrn İşaya'ya baş vurması, 6)Ve ondan teselli bulması, 8)Sanherib'in Hizkiya'ya gönderdiği sitemli mektubu, 14) Hizkiya'nın duası, 20)Sanherib'in yok edilişi ve Sion'un iyiliği için İşaya'nın peygamberliği, 35)Asurlular'ın ordusunun yok edilmesi, 36)Ve Sanherib'in kendi oğulları eliyle öldürülüşü.
1*Kral(1) Hizkiya bunu işittiğinde giysisini yırtıp çul giyerek Rabbin evine girdi. 2*Saray müdürü Elyakim’le yazıcı Şebna’yı ve kâhinlerden sözü geçen yaşlıları; çul giyinmiş olarak Amots oğlu İşaya peygamberin yanına gönderdi. 3*Onlar da ona: - Hizkiya böyle diyor: Bugün sıkıntı, utanç ve azarlanma günüdür. Çünkü çocukların doğacağı an geldi; ama doğuracak güç yoktur. 4*Yüce olan Allah’ın Rabbe meydan okumak için(2) efendisi olan(3) Asur kralı tarafından gönderilen Rabşak’ın tüm sözlerini işitsin; Allah’ın Rab o duyduğun sözler için onu yargılasın(4) ve bu yüzden geri kalanlar için dua etsin, dediler. 5*Böylece kral Hizkiya’nın hizmetçileri İşaya’nın yanına geldiler. 6*İşaya(5) da onlara doğru: - Efendinize söyleyin ki Rab böyle buyuruyor: Asur(6) kralının kullarının beni sitem ettiklerini işittiğin bu sözlerinden korkma. 7*İşte onun üzerine ben bir ruh gönderiyorum; o bir haber işitecek ve kendi ülkesine dönecek. Ben de onu kendi ülkesinde kılıçla öldüreceğim. 8*Ve Rabşake geri döndüğünde Asur kralını Libna ile savaşırken buldu. Çünkü Lakiş’ten gitmiş olduğunu işitmişti. 9*Ve(9) Sanherib(*) Habeş kralı Tirhaka için: “İşte seninle cenkleşmek için çıkmıştır” diye haber aldığında; yine Hizkiya’ya elçiler gönderdi. 10*Yahuda kralı: - Hizkiya’ya böyle söyleyiniz. Güvendiğin(10) ilâhın; “Oruşalim Asur kralının eline verilmeyecek” diye seni aldatmasın. 11*İşte Asur krallarının tüm ülkeleri, tamamen nasıl kasıp kavurduklarını ve onlara neler yaptıklarını biliyoruz. Şimdi sen mi kurtulacaksın? 12*Atalarımın(11) yok ettikleri milletler; yani Gozan, Haran, Retsefi ve Telassar’da olan Eden(12) oğullarının ilâhları onları kurtardılar mı? 13*Hamat kralı(13) Arpat kralı ve Sefarvaim kentlerinin; Hena’nın ve İvva’nın kralı nerdedir? 14*Böylece Hizkiya(14) mektubu elçilerin elinden alarak okudu; ve Hizkiya Rabb’in Evi’ne girip onu Rabb’in önünde açtı. 15*Hizkiya Rabbin önünde şöyle dedi: - Ey Kerubîler(15) üstünde oturan(+) İsrailin Allah’ı Rabb! Yeryüzünün tüm ülkelerinin Allah’ı(16) bir tek sensin. Gökler ile yeri sen yarattın. 16*Ya Rab kulağını eğ(17) ve dinle ya Rabb; gözlerini(18) aç da bak, yüce(19) Tanrı’ya kafa tutmak için Sanherip’in kullandığı sözlere bir bak. 17*Evet Rabbim; gerçi Asur kralları milletlerle onların ülkelerini yok etti. 18*Ve ilâhlarım ateşte yaktılar; çünkü onlar ilâh olmayıp ancak insan(20) elinin işi olan odun ve taş olduğundan onları yok ettiler. 19*Şimdi ey Allah’ımız Rabb! Bizi onun elinden kurtar ve yeryüzündeki(21) tüm ülkeler bir tek Rab - Allah’ın sen olduğunu bilsinler, diyerek dua etti. 20*O zaman İşaya, Amos oğlu Hizkiya’ya şöyle haber iletti: - İsrailin Allah’ı Rab; “Asur(22) kralı Sanherip için bana ettiğin duayı(23) dinledim” diye buyuruyor. 21*Onun için Rabbin sözü budur: “Sion bakire(24) kızı seni alçaltıp alay etti; Oruşalim kızı senin arkandan başını(25) salladı. 22*Sen kime sövüp sayıyor ve kime karşı sesini yükseltiyorsun? İsrailin Kutsalı’na(26) karşı gözlerini diktin. 23*Elçilerinle Rabbe sövdün(27) arabalarımm(28) çokluğuyla dağlar üstüne, Libna’nın eteklerine çıktım. Onun büyük erz ağaçlarını, en iyi çam ağaçlarını kesecek ve onun son yerine, Kermel(§) ormanına gireceğim. 24*Ben kuyu kazıp garip sular içtim ve ‘kuşatılmış yerlerdeki(°) tüm ırmakları ayaklarımın tabanıyla kuruttum, dedin. 25*Benim(29) onu çok önceden yaptığımı ve eski günlerden düzenlediğimi duymadın mı? Şimdi ben onu öyle yapıyorum ki, sağlam(30) kentleri yıkıntı yığınlarına döndüresin. 26*İçinde yaşayanların kolu kısa olduğu için şaşırıp utandılar; kırların otları, yeşil çayır ve dam otu(31) yetişmeden önce rüzgârın yaktığı ekin gibi oldular. 27*Ama ben(32) senin evin ile çıkıp girdiğini ve bana karşı hiddetlendiğini biliyorum. 28*Bana karşı olduğun ve gururun kulağıma eriştiği için ben halkamı(33) burnuna ve gemimi ağzına takıp seni(34) geldiğin yoldan geri döndüreceğim. 29*Ve sana işaret(35) bu olacak: Bu yıl kendiliğinden biteni ve gelecek yıl ondan düşeni; tanelerden biteni yiyeceksiniz. Üçüncü yıl ekip biçin ve bağlar dikip meyvesini yeyin. 30*Yahuda evin- den(36) geriye kalanlar aşağıdan kökleşip yukarıdan meyve verecek. 31*Çünkü Oruşalim’den geriye kalanlar ve Sion dağından kurtuluş bulanlar çıkacak ve orduların(37) Rabbinin gayretiyle bu olacaktır. 32*Böylece Asur kralı için Rab şöyle diyor: - O bu kente girmeyecek, içine bir ok atamayacak, önüne kalkanla gelemeyecek ve çevresine meteris (rampa) yapamayacaktır. 33*Ve bu kente girmeyerek geldiği gibi geri dönecektir. 34*Ben de kendim için ve kulum Davut için(38) bu kenti(39) kurtarmaya başlayacağım. Rabbin buyruğu budur. 35*O gece(40) Rabb’in meleği çıkıp Asur ordusundan yüz seksen beş bin asker vurdu. Sabahleyin kalktıklarında bunların tümü ölmüş ceset idi. 36* Asur kralı Sanherib kalkıp oradan geri döndü ve Ninova’da(41) oturdu. 37*O, ilâhı olan Nisrok’un put evinde secde ederken oğulları; Adrammelek ve(42) Şaretser onu(43) kılıçla vurup Ararat(44) dağlarına kaçtılar. Onun oğlu Esar(45) Haddon onun yerine kral oldu.
(1)İş.37/1, (2)ll.Krl.16/12, (3)B.18/35, (4)Mez.50/21, (5)İş.37/6, (6)B.18/17, (7)35.ve37.Ayetler, Yerm.51/1, Bak. İş.37/7’de aynı ayet geçiyor, (8)B.18/14, (9)Bak l.Sam.23/27, (*):Bazı çevirilerde “Kûş kralı” olarak geçiyor. Kûş’un Mısır’ın güneyindeki Hartum’a yakın bir yer olduğu sanılıyor?, (10)B.18/5,(11)B.18/33,(12)Hez.27/23, (13)B.18/34, (14)İş.37/14 ve diğ., (15)l.Sam.4/4, Mez.80/1, (+): Bak 3 Delikanlının ezgisi Kitb.31.Ayet ve 37/16, (16)l.Krl.18/39, İş.44/6 ve Yerm.10/10- 12, (17)Mez.31/2, (18)ll.Trh.6/40, (19)4.Ayet, (20)Mez. 115/4, Yerm.10/3, (21)Mez.83/18, (22)İş.37/21ve diğ., (23)Mez.65/2, (24)S.Mers.2/13, (25)Eyp.16/4, Mez.22/8ve8, S.Mers.2/15, (26)Mez. 71/22, İş.5/24, Yerm.51/5, (27)B.18/17, (28)Mez.20/7, (§)Veya: Müneddeb(İyileşmiş yara.) Tarlası. Kökü Arapça “Kerm" yani bağ kütüğü kelimesinden geliyor. Bahçe ormanı veya gür orman, Bak İş.10/18, (°):Veya Mısır’ın, (29)İş.45/7, (30)İş.10/5, (31)Mez.129/6, (32)Mez. 139/1 ve diğ., (33)Eyp.41/2,Hez.29/4, 38/4, Amos 4/2, (34)33., 36,ve37.Ayetler, (35)l.Sam.2/34,B.20/8ve9,İş.7/11ve 14,Luk.2/12, (36)ll.Trh. 32/22ve23, (37)İş.9/7, (38)l.Krl.11/12ve13,(39)B.20/6, (40)ll.Trh.32/21,İş.37/36,(41)Tek.10/11 ,(42)ll.Trh.32/21, (43)7. Ayet, (44) Tek.8/4 ve Tob.1/24’e bakınız, (45)Ezr.4/2(Haddon).

20.Bölüm: 1)Hizkiya'nrn hastalığı, duası ve ömrünün uzatılması, 8)Güneş saati üstündeki gölgenin geri dönmesi, 12)Babil kralı elçilerinin Hizkiya'yı ziyaret ederek hazinelerini görmesi, 14)İşaya'nın Babil sürgünlüğünü önceden bildirmesi, 20)Hizkiya'nın öi ümü ve yerine Manessa'nın geçmesi. 1*O günlerde(1) Hizkiya ölümcül bir hastalığa yakalandı. Peygamber Amots’un(Amoz) oğlu İşaya onun yanına gelerek ona: - Rab böyle buyuruyor. Evin(2) için vasiyet et; çünkü sen yaşamayacaksın ve öleceksin, dedi. 2*O da yüzünü duvara çevirerek; 3*Ya Rabb; yalvarırım gerçekten(3) dürüstçe önünde yürüdüğümü ve gözünde iyi olanı yaptığımı an(4) diyerek Rabbe dua etti ve Hizkiya çok ağladı. 4*İşaya daha orta avludan çıkmadan önce ona Rabb’in sözü şöyle geldi: 5*“Geri dön ve halkımın başkanı(5) olan Hizkiya’ya de ki: Baban Davut’un Allah’ı olan Rabb böyle buyuruyor. Ben duanı işittim(6) gözyaşlarını(7) da gördüm; şimdi sana şifa vereceğim. Sen de üçüncü günde Allah’ın Evi’ne Rabb’e çıkacaksın. 6*Ben senin ömrüne daha on beş yıl katarak bu kenti Asur kralının elinden kurtaracağım; kendim için ve kulum Davut için bu kenti(8) koruyacağım” dedi. 7*İşaya :- Birkaç(9) kuru incir alınız, demesi üzerine aldılar ve çıbanın üzerine koyduklarında iyileşti. 8*Hizkiya İşaya’ya: - Rabb’in bana şifa vereceğine ve üçüncü günde Allah’ın Evi’ne çıkacağıma işaret(10) nedir? dediğinde; 9*İşaya: - Rabb’in buyurduğu bu şeyi yapacağına Rabb’den(11) sana işaret bu olsun. Gölge, ya on derece ileri gitsin veya on derece geri gelsin, dedi. 10*Hizkiya da: - Gölgenin on derece ileri gitmesi kolaydır, istemem; on derece geri gelsin, dedi. 11*O zaman İşaya peygamber Rabb’e dua ederek gölgeyi(12) Ahaz’ın güneş saati üzerine inmiş olduğu derecelerden on derece geri getirdi. 12*0(13) vakitte Babil kralı Baladan’ın oğlu Berodak Baladan, Hizkiya’nın hastalandığını duymuş ve ona bir mektupla armağan göndermişti. 13*Hizkiya da(14) ulakları dinleyip değerli şeylerini; bütün hazinesinin altınlarını, gümüşlerini, baharatlarını, değerli yağlarını, tüm cephanesini ve tüm hazinesini onlara gösterdi. Kendi sarayında ve bütün ülkede onlara göstermediği hiçbir şey kalmadı. 14*İşaya peygamber kral Hizkiya’nın yanına gelerek ona: - Bu adamlar ne söylediler ve nereden yanına geldiler? Dediğinde; Hizkiya: - Uzak yerden Babil’den geldiler, dedi. 15*0 da: - Sarayında ne gördüler? Deyince; Hizkiya: - Tüm evimdekileri gördüler(15) ve hazinelerimde onlara göstermediğim hiçbir şey kalmadı, dedi. 16*Bunun üzerine İşaya Hizkiya’ya: - Şimdi Rabb’in sözüne kulak ver. 17*İşte günler geliyor ki; sarayında bulunanın ve bu güne dek atalarının biriktirdikleri şeylerin tümü Babil’e(16) taşınacak ve hiçbir şey kalmayacak, diye Rab buyuruyor. 18*Soyundan gelip doğacak olan çocuklarını götürecekler(17) ve onlar(18) Babil kralının sarayında hizmetçi(*) olacaklar, dedi. 19*Hizkiya da İşaya’ya şöyle dedi: - Söylediğin(19) Rabbin sözü iyidir; öyle değil mi? Madem ki benim günlerimde esenlik ve güvenlik olacak. 20*Hizkiya’nın(20) yaptıklarının gerisi ve tüm yiğitliği; havuz(21) ve su yolu yaptırmış olması ve kente(22) su getirmesidir. İşte Yahuda krallarının Tarihler kitabında yazıyor. 21*Hizkiya ataları(23) ile uyudu ve oğlu Manessa onun yerine kral oldu.

(1)ll.Trh.32/24vediğ.,İş.38/1ve diğ., (2)ll.Krl. 17/23, (3)Tek.17/1, l.Krl.3/6,(4)Nah.13/22,(5)l.Sam.9/16,10/1,(6)B. 19/20, Mez.65/2, (7)Mez. 39/12,56/9,(8)B.19/34,(9)İş.38/21,(10)Bak Hak.6/17,37 ve39,İş.7/11ve14,38/22, (11)Bak. İş.38/7ve8,(12)Bak Yeş.10/12 ve14,İş.3 8/8, (13) İş.39/1vediğ., (14)ll.Trh.32/27ve31, (15)13.Ayet,(16)B.24/13, 25/13,Yerm. 27/21ve22,52/17, (17)B.24/12, ll.Trh. 33/11, (18)Bak Dan.1/3, (*): Hadım: Erkekliği köreltilmiş uşak, (19)l.Sam.3/18, Eyp.1/21, Mez.39/9, (2 0) ll.Trh.32/32, (21) Nah.3/16, (2 2) ll.Trh.32/30, (23)ll.Trh.32/33.

21.Bölüm: 1)Manessa'nın uzun zaman olan yönetimi, 3)Onun putperestliği yeniden yaşatması, 10)Yahuda'ya karşı olan peygamberlik haberleri, 17)Manessa'nın ölümü ve yerine Amon'un geçmesi, 19)Amon'un kötü yönetimi, 23)Öldürülmesi ve katillerin de öldürülüşü; yerine geçen Yoşiya. 1*Manessa(1) kral olduğu zaman on iki yaşında olup elli beş yıl Oruşalim’i yönetti ve annesinin adı Hefsiba’ydı. 2*Babası Hizkiya’nın kaldırdığı milletlerin(2) pis işlerine göre Rabb’in gözünde kötü olanı yaptı. 3*Babası(3) Hizkiya’nın yıktığı yüksek tapınma yerlerini tekrar bina ederek İsrail(4) kralı Ahab’ın yapmış olduğu gibi Baal (Putu) için mezbahalar(Sunaklar) yapıp Aşare putları yaptı. Göklerdeki(5) tüm varlıklara tapınarak onlara hizmet(*) etti. 4*“Adımı(6) Oruşalim’e koyacağım” diye Rabb’in buyurduğu yerde; yani Rabb’in Evi’nde(7) sunaklar kurdu; 5*Yani Rabbin evinin iki avlusunda tüm göklerdeki varlıklara sunaklar yaptı. 6*Oğlunu(8) da ateşten geçirdi; büyücülük ile(9) falcılık yaparak cinciler ve bakıcılara danıştı. Böylece Rabbin önünde kötü olan çok şeyler yaparak "O ”nu gazaba getirdi. 7*Yaptığı Aşera putunu o eve koydu ki, onun için Rabb, Davut’a ve oğlu Süleyman’a: “Adımı(10) sonsuza dek o eve ve İsrailin tüm oymaklarından seçtiğim Oruşalim’e koyacağım. 8*Ve atalarına verdiğim yerlerden İsrailin(11) ayağını bir daha kımıldatmayacağım. Ancak bir şartla ki, onlar buyruklarımı tutup kulum Musa’nın onlara buyurduğu tüm şeriata (Kutsal yasaya) göre yürüsünler” demişti. 9*Ama onlar dinlemediler. Manessa Rabbin İsrail oğulları önünden kovduğu milletlerden daha çok kötü olanı yaparak onları(12) şaşırttı. 10*Ve Rab kulları olan peygamberler ile dedi ki: 11*“Yahuda(13) kralı Manessa bu kötülükleri yaparak; kendisinden(14) önce olan Amorîler’- den daha çok kötülük yapmış oldu ve Yahuda(15) yöresinde putlarıyla günaha neden olduğu için; 12*İsrail’in Allah’ı Rab böyle buyuruyor: Şimdi ben Oruşalim ve Yahudiye üzerine öyle bir bela getireceğim ki, onu her duyanın iki kulağı(16) çınlasın. 13*0ruşalim üstüne Samiriye’nin(17) ölçü ipiyle Ahab evinin şakülünü gereceğim; ve tabak silinerek ters çevrildiği gibi, Oruşalim’i de sileceğim. 14*Mirasımdan geriye kalanları istemeyecek ve onları düşmanlarının eline vereceğim. Onlar tüm düşmanlarına çapul mal ve av olacaklar. 15*Çünkü önümde kötü olanı yaparak, atalarının Mısır’dan çıktıkları günden bu güne dek beni gazaba getirdiler. 16*Manessa Rabbin gözünde kötü olanı yaptı ve Yahudiye’ye günaha sebep olan günahından başka; Oruşalim’i(18) bir uçtan öbür uca dek dolduracak şekilde çok suçsuz kanı döktü. 17*Manessa’nın(19) işlerinin sonu, tüm yaptıkları ve suçları işte Yahuda krallarının tarihler kitabında yazıyor. 18*Manessa(20) atalarıyla uyuyup, sarayın bahçesinde olan Uzza bahçesinde gömüldü; ve oğlu Amon onun yerine kral oldu. 19*Amon(21) kral olduğu zaman yirmi iki yaşındaydı. Oruşalim’de iki yıl egemen oldu ve annesi Yotba’lı Harus ’un kızı olup adı da Meşullemet’ti. 20*O(22) da babası Manessa’nın yaptığı gibi Rab’in gözünde kötü olanı yaparak; 21*Babasının tüm işlerine ortak olup, babasının tapındığı putlara hizmet edip tapındı. 22*Atalarının(23) Allah’ı Rabbi bıraktı ve Rabbin yollarında yürümedi. 23*Amon’un(24) adamları da ona karşı isyan ettiler ve kralı kendi sarayında öldürdüler. 24Ülkenin halkı da kral Amon’a karşı tüm bozgunculuk çıkaranları öldürdü ve ülkenin halkı oğlu Yoşiya’yı onun yerine kral yaptı. 25*Amon’un yaptığı işlerin geri kalanı; işte Yahuda krallarının tarihler kitabında yazıyor. 26*0nu Uzza bahçesine kendi mezarına gömdüler ve oğlu Yoşiya onun yerine kral oldu.
(1)ll.Trh.33/1ve diğ., (2)B.16/3, (3)B.18/4, (4)l.Krl.16/32ve33, (5)Tes.4/19, 17/3, B.17/16, (*)Bak Manessa’nın Duası 9, (6)ll.Sam.7/13, l.Krl.8/29, 9/3, (7)Yerm.32/34, (8)Lev. 18/21, 20/2, B.16/3, 17/17, (9)Lev. 19/26ve31, Tes. 18/10 ve11, B.17/17, (10)ll.Sam.7/13, l.Krl.8/29, 9/3, B.23/27, Mez.132/13ve14, Yerm.32/34,(11)ll.Sam. 7/10, (12)Sül. Mes.29/12,(13)B.23/26 ve27,24/3ve4,Yerm.15/4, (14)l.Krl.21/26, (15)9.Ayet,(16)l.Sam. 3/11, Yerm.19/3, (17)Bak lş.34/11, Y.Mers.2/8, Amos 7/7ve8, (18)B.24/4,(19)ll.Trh.33/11-19,(20)ll.TRh.33/20, (21)ll.Trh. 33/21-23,(22)2.Ayet, diğ., (23)l.Krl.11/33, (24)ll.Trh.33/24ve25.

22.Bölüm: 1)Yoşiya'nrn iyi yönetimi, 3)Allah'ın evinin tamiri için buyruğu, 8)Hilkiya'nın şeriat kitabını bulması ve Yoşiya'nın Rabb'ten öğrenmek istemesi, 15)Nebiye (Kadın peygamber) Hulda'nın; Oruşalim’in yıkılacağını bildirmesi.
1*Yoşiya(1) kral olduğunda sekiz yaşındaydı. Oruşalim’de otuz bir yıl saltanat sürdü ve annesi Boskatlı(2) Adaya’nın kızı olup adı Yedida’ydı. 2*Rabbin gözünde doğru olanı yaparak; babası Davut’un tüm işlerinde sağa(3) ve sola sapmadan yürüdü. 3*Kral(4) Yoşiya kendi egemenliğinin on sekizinci(*) yılında Meşullam’ın oğlu, Asalya’nın oğlu yazıcı Şafan’ı Allah’ın evine gönderdi. 4*Sen baş İmam (kâhin) Hilkiya’nın yanına git. O da Allah’ın(5) Evi’ne getirilen; yani kapıcıların(6) halktan topladıkları paraları saysın. 5*Ve onu Allah’ın Evi’nin işlerini(7) yürüten gözetmenlerin eline versinler. Onlar da onu Evin yıkılmış yerlerinin tamiri için Allah’ın Evi’nde çalışanlara; 6*Yani marangozlara, kalfalara, duvarcılara ve Ev’in tamiri için ağaçlarla yontma taşlar satın almaya versinler, diye buyurdu. 7*Ama ellerine(8) verilen paranın hesabı onlardan sorulmuyordu; çünkü sadakatle çalışıyorlardı. 8*Baş kahin Hilkiya yazıcı Şafan’a: - Rabbin(9) evindeki “Şeriat Kitabı’nı”(§) buldum, dedi. Ve Hilkiya o kitabı Şafan’a verdi; o da onu okudu. 9*Yazıcı Şafan kralın yanına gelerek ona şöyle bildirdi: - Hizmetçilerin Ev’de bulunan paraları çıkarıp Rabbin evinin işlerini gören gözetmenlerin eline verdi. 10*Ve yazıcı Şafan krala: - Kâhin (imam) Hilkiya bana bir kitap verdi, diye bildirdi; ve Şafan onu kralın önünde okudu. 11*Kral “Şeriat Kitabı’nın” sözlerini işittiği gibi giysisini yırttı. 12*Kral, İmam (Kâhin) Hilkiya’ya, Şafan’ın oğlu Ahikam’a, Mikaya’nın oğlu Akbor’a(10) yazıcı Şafan’a ve kralın hizmetçisi olan Asaya’ya şöyle buyurdu: 13*- Gidin! Benim için, halkım için ve tüm Yahuda yöresi için bulunmuş olan bu kitabın sözlerinin ne demek olduğunu Rabbden öğrenin. Çünkü atalarımız bu kitabın sözlerini dinlemeyerek; bizim için tüm yazılmış olan şeyleri yapmadıklarından ötürü Rabbin(11) bize karşı alevlenmiş olan şiddetli öfkesi gazab içeriyor, dedi. 14*Ve kâhin (imam) Hilkiya, Ahikam, Akbor, Şefan, Asaya; giysi bekçisi Harhas oğlu, Tikva’nın oğlu ve Şallum’un(12) eşi olan Hulda adındaki kadın peygamberin yanına giderek onunla konuştular. O da Oruşalim’deki (Kudüs’teki) Mişne’de(ikinci mahallede) yaşıyordu. 15*Kadın onlara: - İsrailin Allah’ı Rab böyle buyuruyor: “Sizi bana gönderen adama deyiniz ki; 16*Rab, işte bu eve(13) ve onun halkına bela; yani Yahuda kralının okuduğu kitabın tüm içerdiği şeyleri getireceğim. 17*Çünkü(14) ellerinin tüm işleriyle beni öfkelendirmek için beni bırakıp başka ilâhlara buhur yaktılar. Bu yüzden öfkem (gazabım) bu yere karşı alevlenecek ve hiç sönmeyecektir, diye söylüyor. 18*Ve Rabbden(15) öğrenmeniz için sizi gönderen Yahuda kralına söyleyiniz ki; işittiğiniz sözler hakkında İsrailin Allah’ı Rab şöyle söylüyor: 19*Yüreğinin(16) yumuşadığını gördüm. Bu yerde ve orada oturanların, yıkıntıyla(17) lanete uğrayacaklarını(18) söylediğim sözlerimi dinlediğin zaman; Rabbin önünde alçakgönüllülükle(19) giysini yırtıp ağladığın için şimdi ben de seni dinliyorum. 20*Bu yüzden; işte seni atalarına katacak ve mezarına huzurla(20) konulacaksın. Gözlerin de bu yere olacak olan tüm bu belaları görmeyecektir ve Rabbin buyurduğu budur, dedi. Onlar da krala bu haberi ilettiler.

(1)II.Trh.34/1,Bak.I.Ez.1/1,(2)İş.15/39,(3)Tes.5/32,(4)II.Trh. 34/8 ve diğ., (*): Bak I. Ezra 1/22, (5)B.12/4, (6)B.12/9, Mez.84/10, (7)B. 12/11,12ve14,(8)B.12/15,(9)Tes.31/24vediğ., II.Trh.34/14ve diğ., (§): Musa’nın yasası “Tevrat”; çünkü Manessa zamanında yasa yozlaşmış ve unutulmuştu, (10)II.Trh.34/20’de Abdon deniliyor, (11)Tes. 29/27, (12)II.Trh. 34/22,(13)Tes.29/27,Dan.9/11-14,(14)Tes.29/25-27, (15)II.Trh. 34/26 ve diğ., (16)Mez.51/17,İş.57/15,(17)Lev.26/31ve32, (18) Yerm. 26/6, 44/22, (19)I.Krl.21/29, (20)Mez.37/37, İş.57/1ve2.

23.Bölüm: 1)Yoşiya'nın Şeriat Kitabı’nı cemaate okutması, 3)Yenilenme antlaşması, 4)Putperestliği kaldırması, 15)Beytel'in mezbah (Rabbin Evindeki Sunak) üstünde insan kemikleri yakması, 21 )Fısıh (Mayasız ekmek) tutması, 24)Cinciler ile iğrençliği (pis işleri) kaldırması, 26)Allah'ın Yahuda'ya (Yuda Krallığına) karşı gazabı; (29)Yoşiya'nın Firavun Neko’nun eliyle öldürülmesi, 31)O nun yerine geçen Yohaz’ın (Yehoahaz) Firavun Neko tarafından zincire vurulması, 36)Yehoyakim’in kötü yönetimi.
1*Kral(1) Yahuda ile Oruşalim’in tüm sözü geçen yaşlılarını kendi yanına topladı. 2*Kralın ile Yahuda yöresinin tüm soyluları, Oruşalim’de yaşayanlar, kâhinler, peygamberler ve büyük küçük tüm halk onunla birlikte Rabbin evine çıkarak onu dinledi. Çünkü Rabbin(2) evinde bulunmuş olan Rabbin Ahit (Antlaşma) Kitabı’nın tüm sözlerini okumuştu. 3*Kral direğin(3) yanındayken: - Bu kitapta yazılan bu antlaşmanın sözlerini yerine getirmek, Rabb’in yollarında yürümek, “O’nun buyruklarını, tanıklıklarını, yasalarını tüm yürek ve tüm canla tutmak için Rabb’in önünde and içiyorum. Ve tüm halk da andı onayladı. 4*Kral baş kâhin (Rafe) Hizkiya’ya ikinci sınıf kahinler ve kapıcıları da Baal (putu) ve Aşeralar(4) ile göklerdeki tüm varlıklar için yapılan eşyaların hepsini Rabb’in Tapınağın’dan çıkarmalarını emretti. Onları Oruşalim’in dışında Kidron yanında yakıp külünü Beytel’e(*) götürdü. 5*Yahuda krallarının, Yahuda kentlerinde ve Oruşalim’in çevresindeki yüksek tapınma yerlerinde buhur yakmak için görevlendirdikleri put(5) kâhinlerini, Baal’a, güneşe, aya, takım yıldızlarına ve göklerdeki tüm(6) varlıklara buhur yakanları kovdu. 6*Aşera putunu(7) Rabbin evinden Oruşalim’in dışına Kidron deresine çıkardı ve onu Kidron deresinde yakarak ezdi; tuz buz etti. Tozunu da genel(8) halkın mezarları üstüne saçtı. 7*Rabbin evinde kadınların(9) Aşera putu için perde taktıkları yerde olan mebunlarm(10) evlerini yıktı. 8*Ve Yahuda kentlerinden tüm kâhinleri topladı. İmamların buhur yaktıkları yüksek tapınma yerlerini Geba’dan(11) Beer Şeba’ya dek kirletti. Kent koruyucusu Yeşu’nun kapısında; yani kent kapısının solunda bulunan kapıların yüksek tapınma yerlerini yıktı. 9*Ama yüksek(12) tapınma yerlerinin kâhinleri Oruşalim’de olan Rabbin Mezbahı’na(Sunağa) çıkmayıp kardeşleri(13) arasında mayasız pideler yiyorlardı. 10*Bir kişi(14) oğlunu veya kızını Molok için ateşten geçirmesin diye Hinnom oğlu(15) deresinde olan Tofet’i(16) kirletti. 11*Yahu da krallarının güneşe ayırmış olduğu atları Rabbin evinin girişinden; yani Parvarim’de olan hadım (kızlar ağası) Natan Melek’in odası yanından kaldırıp güneş arabalarını ateşte yaktı. 12*Kral Ahaz(17) köşkünün damı üstünde Yahuda krallarının yapmış oldukları mezbahları (sunak) ve Rabbin evinin iki avlusunda Manessa’nın(18) yaptırdığı mezbahları yıktı. Onları oradan kaldırarak topraklarını da Kidron deresine attı. 13*Kral Oruşalim karşısında helâk(+) dağının sağında Saydalılar’ın kirli iğrenç şeyi Astart i(Aştoret) Moab’ın iğrenç şeyi Kimoş ve Amonnîler’in iğrenç şeyi Milkom için İsrail kralı Süleyman’ın(19) yaptığı yüksek tapınma yerlerini kirletti. 14*Sanemleri(Dikili taş Putları) kırıp(20) Aşeraları(§) kesti ve yerlerini insan kemikleriyle doldurdu. 15*Böylece Beytel’de bulunan Mezbah(Sunak) ile İsrailin günah işlemesine sebep olan Nebat oğlu Yeroboam’ın(21) yaptığı yüksek tapınma yerini; Mezbah’ı ve Mürtefa’yı da yıktı. Bu yüksek tapınma yerini yakıp toz etti ve Aşera’yı da yaktı. 16*Yoşiya dönüp baktığında orada dağda bulunan mezarları gördü ve kemikleri o mezarlardan getirterek, Allah adamının bu şeyleri söyleyip çağırdığı Rabb’in(22) sözüne göre onları Mezbah (Sunak) üstünde yakıp onu kirletti. 17*Bu gördüğüm dikili taş nedir? Diye sorduğunda; kentliler ona: - Yahuda’dan gelerek, Beytel sunağına karşı bu şeyleri söyleyip çağıran Allah adamının(23) mezarıdır, dediler. 18*O da: - Onu bırakın. Hiç kimse onun kemiklerini kımıldatmasın, diye söylediğinde; onun kemiklerini ve Samiriyeden(24) gelen peygamberin kemiklerine dokunmadılar. 19*Ve Yoşiya İsrail krallarının Rabbi öfkelendirerek Samiriye kentlerine(25) yaptıkları yüksek tapınma evlerinin tümünü kaldırdı. Beytel’de ne yaptıysa onlara da öyle yaptı. 20*Orada bulunan yüksek tapınma yerleri(26) rahiplerini mezbahalar (sunaklar) üstünde keserek onlann(27) üstünde insan kemiklerini^) yaktıktan sonra Oruşalim’e geri döndü. 21*Kral tüm halka bu ‘Antlaşma Kitabı’nda(29) yazılı olduğu gibi: - Allah’ınız Rabb’e(30) Fısh (mayasız) bayramını yapın, dedi. 22*Çünkü(31) bu fısh bayramının bir benzeri(f) İsraili yöneten yargıçların günlerinden beri, tüm İsrail kralları ile Yahuda krallarının günlerinde yapılmadı. 23*Ama kral Yoşiya’nın on sekizinci® yılında bu Fısh bayramı Oruşalim’de Rabb için yapıldı. 24*Ve Yoşiya, kahin Hilkiya’nın Rabbin evinde bulduğu kitapta yazılı şeriat(32) sözlerini yerine getirmek için cincilerle(33) bakıcıları, Terafim(34) ile putları; Yahuda ülkesinde ve Oruşalim’de görünen tüm pis şeyleri kaldırdı. 25*Musa’nın tüm şeriatma(Yasasına) göre; onun gibi tüm yüreğiyle, tüm canıyla ve tüm gücüyle Rabb’e dönen hiç bir(35) kral ondan önce olmadı. Ondan sonra da onun gibi biri çıkmadı. 26* Ama Rab, Manessa’nın “O ”nu öfkelendirdiği tüm(36) işlerinden ötürü; Yahuda’ya karşı alevlenmiş olan büyük gazabının şiddetinden dönmedi. 27*Ve Rab: - İsraili(37) kovduğum gibi Yahuda’yı da önünden kovacağım. Seçtiğim bu Oruşalim kenti ve adım orada olacaktır(38) diye söylediğim Evi reddedeceğim, dedi. 28*Yoşiya’nın işlerinin geri kalanı ve tüm yaptıkları işte Yahuda krallarının tarihler kitabında yazıyor. 29*Onun(39) günlerinde Mısır kralı Firavun Neko, Asur kralına karşı Fırat nehrine doğru yürüdü ve Yoşiya da onun karşısına çıktı. O da Yoşiya’yı görünce(40) onu Megiddo’da öldürdü(41). 30*Adamları(42) onun cesedini Megiddo’dan arabayla Oruşalim’e götürerek, onu kendi mezarına gömdüler. Ülke halkı(43) da Yoşiya’nın oğlu Yehoahaz’ı (Yehoaz) alarak mesh ettiler ve onu babasının yerine kral yaptılar. 31*Yehoaz(44) kral olduğunda yirmi üç yaşındaydı ve Oru- şalim’de üç ay saltanat sürdü. Annesi Libna’lı Yeremya’nın kızı olup adı Hamutal’dı(45). 32*Atalarının tüm yaptıkları gibi Rabb’in gözünde kötü olanı yaptı. 33*Firavun Neko onun Oruşalim’de egemen olmaması için Hamat’ta olan Ribla’daki(46) zindana attı ve ülkeyi(47) yüz talant gümüşle bir talant altın vergiye bağladı. 34*Firavun(48) Neko Yoşiya oğlu Elyakim’i babasını Yoşiya’nın yerine kral atayıp adını(49) Yehoyakim(50) olarak değiştirdi. Ve Yehoaz’ı(51) alıp Mısır’a götürdü. O da orada öldü. 35*Yehoyakim gümüşlerle altınlarını(52) Firavun’a verdi; ama Firavun’un buyruğuna göre paraları ödemek için ülkeye vergi koydu ve tüm ülke halkından herkesin üzerine konulan vergiye göre, Firavun Neko’ya vermek için gümüşle altın aldı. 36*Yehoyakim(53) kral olduğunda yirmi beş yaşında olup Oruşalim’de on bir yıl egemen oldu ve annesi Ruma’lı Pedaya’nın kızı olup adı da Zebide’ydi. 37*Ve Atalarının tüm yaptıkları gibi Rabbin gözünde kötü olanı yaptı.

(1)ll.Trh.34/29,30 ve diğ.,(2)B.22/8,(3)B.11/14ve17, (4)B.21/3 ve7, (*)Allah’ın Evi: Bak Tek. 28/19, (5)Hoş.10/5, Sef.1/4, (6)B.21/3, (7)B.21/7,(8)ll.Trh.34/4,(9)Hez. 16/16, (10)l.Krl. 14/24, 15/12(Zina yapan oğlan ve oğlancılar!), (11)l.Krl. 15/22, (12)Bak Hez.44/10-14, (13)l.Sam.2/36, (14)Lev.18/21,Tes.18/10,Hez.23/37ve39, (15)Yeş.15/8, (16)İş.30/33, Yerm.7/31, 19/6,11,12ve13, (17)Bak Yerm.19/13, Sef.1/5, (18)B.21/5, (+): Yıkım veya ölüm dağı anlamına gelip “Zeytinlik Dağı” da olabilir?, (19)l.Krl.11/7, (20)Çık. 23/24, Tes.7/5ve25, (§)Aşera: Oymalı ağaçtan olan Totem veya hayvan olabilir!,(21)l.Krl.12/28ve33,(22)l.Krl.13/2, (23)l.Krl.13/1ve30, (24)l.Krl.13/31, (25)Bak ll.Trh. 34/6ve7,(26)l.Krl.13/2, (27)Çık. 22/20, l.Krl.18/40,B.11/18, (28)ll.Trh. 34/5, (29)Çık. 12/3, Lev.23/5, Say. 9/2, Tes. 16/2, (30)ll.Trh. 35/1, (31)ll.Trh.35/18ve19, (t) Bakl.Ez.veyalll.Mak. 1/20, (J) Bakl.Ez.1/22, (32) Lev. 19/31, 20/27,Tes.18/11 ,(33)B.21/6, (34)Tek.31/19, (35)B. 18/5,(36)B.21/11,12,24/3ve 4,Yerm.15/4,(37)B.17/18 ve 20,18/11, 21/13,(38)l.Krl.8/29,9/3,B.21/4ve7,(39)ll.Trh.35/20, (40)B.14/8, (41)Zek.12/11,Bakl.Ez. 1/29-31,(42)ll. Trh. 35/24,(43)ll.Trh. 36/1,(44)Bakl.Trh.3/15,Yerm.22/11,(45)B.24/18,(46)B.25/6, Yerm.52/27, (47)ll.Trh. 36/3, (48)ll.Trh.36/4, (49)Bak B.24/17, Dan.1/7,(50)Mat.1/11,(51)Yerm.22/11ve12,Hez.19/3ve4, (52)33. Ayet, (53)l. Trh.36/5.

24.Bölüm: 1)Yehoyakim'in Nabukadnezar'a boyun eğmesi ve isyanı, 5)Onun ölümü ve Yehoyakim'in yerine geçmesi, 7)Babil kralının Mısır kralını yenmesi, 8)Yehoyakim'in kötü yönetimi, 10)Oruşa- lim'den kutsal eşyalarla beylerin tutsak al ınmaları, 17)Sedekiya'nın kötü yönetimi.
1*Onun(1) günlerinde Babil kralı Nabukadnezar geldi ve Yehoyakim üç yıl ona boyun eğdikten sonra ona baş kaldırdı. 2*Rab(2) ona karşı Kildanî bölükleri, Süryanî bölükleri, Movabî bölükleri ve Amonî bölükleri göndererek kulları olan peygamberler aracılığıyla, Rabb’in(3) buyurduğu söze göre onları Yahuda’ya karşı; onu yıkmak için gönderdi. 3*Böylece Manessa’nın(4) tüm yaptığı günahları yüzünden Yahuda’yı önünden kovmak için bu şey Rabb’in sözüyle oldu; 4*Ve döktüğü(5) suçsuz kan için ortaya çıktı. Çünkü Oruşalim’i (Kudüs’ü) suçsuz kanla doldurmuşlardı. Rab da bunu bağışlamak istemedi. 5*Yehoyakim’in işlerinin sonu ve tüm yaptıkları işte Yahuda krallarının tarihler kitabında yazıyor. 6*Yehoyakim(6) atalarıyla uyudu ve onun yerine oğlu Yehoyakin(+) kral oldu. 7*Mısır kralı(7) bir daha kendi ülkesinden çıkmadı. Çünkü Babil(8) kralı Mısır vadisinden Fırat nehrine kadar tüm Mısır kralına bağlı olanları ele geçirmişti. 8*Yehoyakim(9) kral olduğunda on sekiz yaşında olup Oruşalim’de üç ay egemen oldu. Annesi de Oruşalim’li Elnata’nın kızı olup adı Nahoşata idi. 9*Babasının tüm işleri gibi Rabbe göre kötü olanı yaptı. 10*O zaman(10) Babil kralı Nabukadnezar’ın adamları Oruşalim’den çıktılar ve kent kuşatıldı. 11*Babil kralı Nabukadnezar kente yürüdü ve adamları da onu kuşattılar. 12*Yahuda(11) kralı Yehoyakin de annesi, adamları, başkanları ve hizmetçileriyle beraber Babil kralının önüne çıktı ve Babil(12) kralı kendi(13) yönetiminin sekizinci yılında onu(14) yakalamış oldu. 13*Rabbin(15) evi tüm hâzineleriyle kral sarayının hâzinelerini oradan çıkardı. Rabbin Tapınağı için Rabbin(16) sözüne göre İsrail kralı Süleyman’ın yaptığı tüm takımları(17) kırdı. 14*On bin(18) tutsakla tüm(19) Oruşalim (Kudüs) halkı, tüm başkanlar, tüm soylu kişiler ve tüm marangozlarla(20) demirciler tutsak götürüldü. Ülkede yoksullardan(21) başka hiç kimse kalmadı. 15*Yehoyakin’i(22) de Babil’e götürerek; kralın annesiyle kralın eşlerini, onun hizmetçilerini ve ülkedeki soylu kişileri de Oruşalim’den Babil’e tutsak götürdü. 16*Babil kralı yedi bin kişi olarak tüm soyluları(23) ve bin kişi olarak marangozlarla demircileri; yani güçlü savaşçıları Babil’e tutsak götürdü. 17*Babil kralı(24) onun(25) amcası Mattanya’yı onun yerine kral yapıp adını(26) Sedekiya (sadık) olarak değiştirdi. 18*Sedekiya(27) kral olduğunda yirmi bir yaşında olup Oruşalim’de on bir yıl egemen oldu. Ve annesi Libna’lı Yeremya’nın kızı olup adı Hamutal’dı(28). 19*O da(29) Yehoyakim’in tüm işleri gibi Rabbin gözünde kötü olanı yaptı. 20*Çünkü onları kendi önünden atıncaya dek Rabbin gazabı Oruşalim ile Yahuda’ya karşı oldu. Bu yüzden Sedekiya(30) Babil kralına karşı ayaklandı.

(1)ll.Trh.36/6, Yerm.25/1ve9, Dan.1/1, (2)25/9, 32/28, Hez. 19/8, (3)B.20/17,21/12-14,23/27, (4)B.21/2ve11,23/26, (5)B.21/16, (6) Bakll.Trh.36/6ve8,Yerm.22/18,22/18ve19,36/30,(+):l.Trh.3/16 da Yekonya deniliyor, (7)Bak Yerm. 37/5ve8, (8)Yerm.46/2, (9)ll.Trh.36/9,(10)Dan.1/1, (11)Yerm.24/1, 29/1ve2, Hezk.17/12, (12)Yerm.25/1,(13)Bak Yerm. 52/28,(14)BakB.25/27,(15)B. 20/17,İş.39/6,(16)Yerm.20/5,(17)BakDan.5/2ve3,(18)Bak Yerm.52/28, (19)Yerm. 24/1,(20)l.Sam.13/19ve22,(21)B. 25/12, Yerm.40/7,(22)ll.Trh.36/10,Est.2/6,Yerm.22/24 ve diğ., (23)Bak.Yerm.52/28,(24)Yerm.37/1,(25)l.Trh.3/15,ll.Trh. 36/10,(26)B. 23/34,ll.Trh.36/4,(27)ll.Trh. 36/11,Yerm. 37/1, 52/1, (28)B.23/31, (29)ll.Trh.36/12, (30)ll.Trh. 36/13, Hez.17/15.
25.Bölüm: l)Oruşalim’in(Kudüs) kuşatılması, 4)Sedekiya'nın kör edilmesi ve oğullarının öldürülmesi, 8)Oruşalim'in yıkılışı ve halkının tutsak edilmesi, 13)Kutsal eşyaların geri kalanının çapul edilmesi, 22)Gedalya'nın öldürülmesi ve halkın Mısır’a kaçışı, 27)Babil kralının Yehoyakin'e olan iltifatı.
1*Egemenliğinin(1) dokuzuncu yılında, onuncu ayın onunda Babil kralı Nabukadnezar tüm askerleriyle Oruşalim’e gelerek ona karşı ordu kurdu ve çevresinde rampalar yaptı. 2*Kent kral Sedekiya’nın onbirinci yılına dek kuşatıldı. 3*Ayın(2) dokuzunda kentte şiddetli bir kıtlık olduğundan, kent halkı için ekmek bulunamadı. 4*Kentin(3) surunda gedik açıldı ve tüm savaşçılar gece kral bahçesi yanındaki iki surun arasındaki kapı yolundan kaçtılar. Kildanîler kenti kuşatmış oldukları için kral(4) araba yolundan yoldan gitti. 5*Kildanîler’in askerleri de kralı takip ederek ona Eriha kırsalında yetiştiler. Kralın yanındaki tüm askerler de dağıldılar. 6*Kralı yakalayarak Ribla’ya(5) Babil kralının önüne götürdüler; o da onu yargıladı. 7*Sedekiya’nın oğullarını onun gözleri önünde öldürdükten sonra Sedekiya’nın(6) gözlerini kör ettiler ve onu zincirlerle bağlayarak Babil’e götürdüler. 8*Babil kralı Nabukadnezar’ın on(7) dokuzuncu yılında, beşinci ayın(8) yedisinde Babil kralının hizmetçisi olan özel askerlerinin başkanı Nabuzaradan(9) Oruşalim’e geldi. 9*Rabbin(10) Evi’ni ve kral(11) sarayını yaktı. Tüm Oruşalim’in evlerini ve tüm büyük evleri ateşe verdi. 10*Özel askerlerinin başkanı yanında bulunan Kildanîler’in tüm askerleri Oruşalim’i(12) çevreleyen surları yıktılar. 11*Kentin(13) içinde kalan halkın geri kalanını, Babil kralına sığınan kaçakları ve geri kalan halkı özel koruma askerleri başkanı Nebuzaradan tutsak götürdü. 12*Ama özel koruma askerleri başkanı ülkenin(14) yoksullarından bağcı ve çiftçi olmak üzere bazısını bıraktı. 13*Kildanîler Rabbin(15) Evi’nde bulunan tunç(16) direkleri, ayakları(17) ve Rabb’in Evi’nde bulunan tunç havuzu(18) kırıp parçalarını Babil’e götürdüler. 14*Leğenleri(19) kürekleri, ateşleme maşalarını, buhur kaplarını ve hizmet için kullanılan tüm bakır aletlerini aldılar. 15*Özel koruma askerî başkanı buhurdanlar ile tasları gerek altından, gerek gümüşten olan eşyayı. 16*Süleyman’ın Rabb’in Evi için yaptırdığı iki direkle bir havuzu ve ayaklarını aldı. Tüm(20) bu araç gereçlerin tunçları tartılamayacak kadardı. 17*Bir(21) direğin yüksekliği onsekiz arşın olup üzerinde pirinçten bir başlık vardı. Bu başlığın yüksekliği üç arşındı. Başlığın her tarafında şapka nakışı ve narlar bulunup tüm bunlar tunçtandı. Öbür direk de şapka nakışıyla birlikte böyleydi. 18*Özel(22) koruma askerî başkanı baş kahin Saraya’yı(23) ikinci kahin Sefanya’yı(24) kapının üç korumasını; 19*Savaşçıların başına atanan bir hadım(Kız/ar ağası) ile kralın önünde duranlardan kentte bulunan beş kişiyi(25) kalabalığı, asker yazan ordu baş yazıcısını ve ülkenin halkından olup kentte yaşayanlardan altmış kişiyi kentten aldı. 20*Özel koruma askerî başkanı Nebuzaradan bunları alarak Ribla’ya Babil kralının önüne götürdü. 21*Babil kralı onları Hamat yöresinde Ribla’da vurup öldürdü. Böylece(26) Yahuda kendi ülkesinden tutsak götürüldü, sürüldü. 22*Babil(27) kralı Nabukadnezar Yahuda ülkesinde geriye kalan; yani bıraktığı halka Şafa’nın oğlu, Ahikam’ın oğlu Gedalya’yı vali atadı. 23*Tüm(28) asker kumandanları ve onların adamları Babil kralının Gedalya’yı vali atadığını işittiklerinde; Netanya oğlu İsmail, Kareah’ın oğlu Yohanan, Netofa’lı Tanhumet’in oğlu Seraya ve Maakalı’nın oğlu Yaazanya ile onların adamları Mispa’ya Gedalya’nın yanına geldiler. 24*Gedalya da onlarla adamlarına yemin ettirerek onlara: -“Kildanîler ’e kulluk(+) etmekten korkmayın. Ülkede yaşayıp Babil kralına boyun eğin; bu sizin için iyi olur, dedi. 25*Yedinci(29) ayda şehzadelerinden olan Elişama’nın oğlu, Netanya oğlu İsmail, on adamıyla gelerek Gedalya’yı vurdular ve o da öldü. Sonra da Mispa’da onun yanında bulunan Yahodavîler’i (Yahudi) ve Kildanîler’i öldürdüler. 26*Tüm halk, küçükten büyüğe dek ve asker kumandanları Kildanîler’den korkarak Mısır’a(30) kaçtılar. 27*Yahuda(31) kralı Yehoyakin’in tutsaklığının otuz yedinci yılında, on ikinci ayın yirmi yedisinde, Babil kralı o yıl kral Evil Merodak’ın öldüğünde, Yahuda kralı Yehoyakin’e(32) “acıyarak(*) onu cezaevinden çıkardı. 28*Ona ilgi gösterdi ve onun koltuğunu Babil’de kendi yanında bulunan kralların tahtlarının üstüne koydu. 29*Onun cezaevi gömleğini değiştirdi. O da tüm yaşamı boyunca onun önünde(33) yiyordu. 30*Ekmeği krallık yönetimince sürekli karşılanarak, tüm yaşamı boyunca ona her gün veriliyordu.
(1)ll.Trh.36/17,Yerm.34/2, 39/1, 52/4,5, Hez.24/1, (2)Yerm.39/2, 52/6, (3)Yerm.39/2, 52/7ve diğ., (4)Yerm.39/7, Hez.12/12, (5)B.23/33,Yerm.52/9,(6)Yerm.39/7, Hez.12/13, (7)Bak B.24/12, 27.Ayet, (8)Bak Yerm.52/12-14, (9)Yerm.39/9, (10)ll.Trh.36/19, Mez.79/1, (11)Yer^n.39/8, Amos 2/5, (12)Nahm.1/3, Yerm.52/14, (13)Yerm. 39/9,52/15,(14)B.24/14,Yerm.39/10,40/7,52/16, (15)B.20/17,Yerm.27/19ve22,52/17,diğ.,(16)l.Krl.7/15, (17)l.Krl. 7/27, (18)l.Krl.7/23,(19)Çık.27/3,l.Krl.7/45ve50, (20)l. Kri.7/47,(21)LKri.7/15,Yenn.52/21,(22)Yerm.52/24ve diğ.,(23)l. Trh.6/14,Ezr.7/1,(24)Yerm.21/1,29/25,(25)BakYerm.52/25, (26)Lev.26/33,Tes.28/36ve64,B.23/27, (27)Yerm.40/5, (28)Yenm 40/7-9,(+) Veya: Kildanîler’in hizmetçilerinden, (29)Yenm 41/1ve2, (30)Yer.43/4ve7,(31)Yer^n.52/31vediğ.,(32)Tek. 40/13 ve 20, (*)İbranice: Başını kaldırıp’ (33)ll. Sam. 9/7.